Podobna pisownia Podobna pisownia: mocnýmòcnymócny

mocny (język polski) edytuj

wymowa:
IPA[ˈmɔʦ̑nɨ], AS[mocny] ?/i
znaczenia:

przymiotnik jakościowy

(1.1) mający dużą siłę fizyczną lub psychiczną
(1.2) charakterystyczny dla kogoś o dużej sile
(1.3) mający dużą moc
(1.4) skuteczny dzięki dostatecznym możliwościom lub wpływom
(1.5) dobrze radzący sobie z czymś dzięki odpowiedniej wiedzy lub umiejętnościom
(1.6) odporny na działanie czynników fizycznych i przez to trudny do zniszczenia
(1.7) mający duże natężenie i wyraźnie widoczny lub wyczuwalny
(1.8) mający w sobie duże stężenie substancji czynnej
(1.9) wywołujący silne wrażenia lub zrodzony pod ich wpływem
(1.10) przest. lub książk. upoważniony prawem lub zezwoleniem do czegoś
(1.11) fonet. o spółgłosce: wymagający większego napięcia mięśni narządów artykulacyjnych i silniejszego wydechu
odmiana:
(1.1-11)
przykłady:
(1.1) Milcząco przyjmowane przez czytelniczkę założenie, że człowiek mocny i waleczny musi być gruboskórnym niewrażliwcem, niekoniecznie musi być trafne[1].
(1.2) Właź, szelmo! — mruknął kowal wyjmując kołek ze skobla i mocnym kopnięciem drzwi otworzył na oścież, szeroko[2].
(1.3) Wskutek działania mocnego prądu wody w kilku miejscach te zabezpieczenia znalazły się bliżej koryta, zostały dosłownie odepchnięte na środek potoku[3].
(1.4) Myśląc o budowaniu mocnego zespołu nie sposób pominąć kwestii zaplecza treningowego[4].
(1.5) Był bardzo mocny z fizyki i chemii, a matematykę znał już na poziomie uniwersyteckim[5].
(1.6) Bezpiecznie przebyła rzekę po twardym, mocnym lodzie[6].
(1.7) Z przyprawą trzeba być ostrożnym, bo mocna woń i smak zdominuje łatwo każde danie[7].
(1.8) Jeden z nich przyniósł przepiękną amforę i nalał puchary posłów, tymczasem drugi nalewał spiesznie wodzom korsarskim poprzednie, mocne wino[8].
(1.9) To wszystko utrzymane w rytmie bezpretensjonalnej zabawy, oparte na dobrych wzorach współczesnej hollywoodzkiej komedii sensacyjnej i balansujące na granicy pastiszu i mocnego kina akcji[9].
(1.9) Po pierwszej tercji powiedzieliśmy sobie w szatni parę mocnych słów[10].
(1.10) W razie zaś gdyby sejmem albo inną potrzebą Rzplitej zatrudnieni, nie mogli przybyć, to byli mocni wysadzić na swe miejsce szlachcica osiadłego i w prawie biegłego[11].
(1.11) Zmiana spółgłosek mocnych na słabe nie należy w łacinie gminnéj do osobliwości[12].
składnia:
(1.5) mocny z +D. / mocny w +Ms.
kolokacje:
(1.1) mocny chłop / człowiek / mężczyzna • mocna kobieta
(1.2) mocny cios / strzał • mocna psychika • mocne dłonie / kości / mięśnie / nogi / ręce / uderzenie
(1.3) mocny prąd / wiatr • mocne światło
(1.4) mocny przeciwnik / rząd / zespół • mocna drużyna • mocny dolar / frank / funt / złoty • mocne euro
(1.5) mocny z geografii / historii / matematyki / polskiego / angielskiego
(1.7) mocny kolor / smak / zapach • mocna barwa / woń
(1.8) mocny alkohol / roztwór / trunek • mocna kawa / herbata • mocne papierosy
(1.9) mocny film / język • mocne kino / słowa
(1.11) spółgłoska mocna
synonimy:
(1.4) silny
(1.5) solidny, wytrzymały
(1.7) intensywny, silny
(1.10) władny
antonimy:
(1.1) słaby
(1.2) słaby
(1.3) słaby
(1.4) słaby
(1.5) słaby
(1.6) słaby
(1.7) słaby
(1.8) słaby
(1.11) słaby
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
rzecz. moc ż, mocarz m, mocarność ż, niemoc ż, mocowanie n, umacnianie n, umocnienie n
czas. mocować ndk., umacniać ndk., umocnić dk.
przym. mocarny
przysł. mocarnie, mocno
związki frazeologiczne:
coś mocniejszegojer mocnymieć mocne plecymocna kartamocne uderzeniemocny kolormocny senmocny w gębienie ma mocnychstać / stanąć na mocnym gruncie
przysłowia: ból w łokciu a ból po stracie małżonka – mocny, lecz niedługi[13]
etymologia:
prasł. *mogtьnъ, przymiotnik odrzeczownikowy od prasł. *mogtьmoc, siła[14]
uwagi:
tłumaczenia:
(1.1-2) zobacz listę tłumaczeń w haśle: silny
źródła:
  1. Zofia Milska-Wrzosińska, Para z dzieckiem czyli niezupełnie poprawne politycznie uwagi o rodzicielstwie, 2005, Narodowy Korpus Języka Polskiego.
  2. Leon Kruczkowski, Kordian i cham, 1932, Narodowy Korpus Języka Polskiego.
  3. Fatalne skutki deszczu, „Dziennik Polski”, 2001-06-25, Narodowy Korpus Języka Polskiego.
  4. Andrzej Grygierczyk, Leszek Jaźwiecki, Grzegorz Mikuła, Tomasz Mucha, Rafał Musioł, Paweł Rassek, Zasady domina, „Trybuna Śląska”, 2003-03-14, Narodowy Korpus Języka Polskiego.
  5. Antoni Libera, Madame, 1998, Narodowy Korpus Języka Polskiego.
  6. Andrzej Szczypiorski, Początek, 1986, Narodowy Korpus Języka Polskiego.
  7. Grzegorz Tabasz, Coś ze stokrotki, „Dziennik Polski”, 2008-02-07, Narodowy Korpus Języka Polskiego.
  8. Halina Rudnicka, Uczniowie Spartakusa, 1951, Narodowy Korpus Języka Polskiego.
  9. Włoska mafia z Polski, „Polska Głos Wielkopolski”, 2006-07-14, Narodowy Korpus Języka Polskiego.
  10. Michał Micor, Piotr Płatek, HOKEJ. Mistrzostwa Świata grupy B, „Gazeta Wyborcza”, 1997-04-19, Narodowy Korpus Języka Polskiego.
  11.   Hasło „Wiec” w: Zygmunt Gloger, Encyklopedia staropolska, 1900–1903.
  12. Alfred Brandowski, Rozbiór treści ortograficznej najstarszego rękopisu kroniki łacińskiej błogosławionego mistrza Wincentego biskupa krakowskiego, Kraków 1869, s. 30.
  13. Jan Tokarski, A ileż to kłopotu… ze spójnikiem „a”, „Poradnik Językowy” nr 4/1951, s. 1.
  14.   Hasło „mocny” w: Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN.