haber (język hiszpański) edytuj

wymowa:
IPA[a.ˈβeɾ]
homofon: a ver
?/i
znaczenia:

czasownik bezosobowy

(1.1) być, nie ma (w zaprzeczeniu)
(1.2) istnieć
(1.3) znajdować się
(1.4) odbywać się, zdarzać się
(1.5) przest. z określeniem czasu: temu
(1.6) przest. z określeniem czasu: od

czasownik posiłkowy

(2.1) służy do tworzenia czasów złożonych we wszystkich osobach

czasownik przechodni

(3.1) przest. mieć, posiadać

rzeczownik, rodzaj męski

(4.1) mienie, majątek
(4.2) wynagrodzenie, pensja, pobory
(4.3) księg. kredyt, strona "Ma", aktywa
odmiana:
(1) koniugacja II: czasownik nieregularny nieosobowy (impersonal), model haber
(2) (3) koniugacja II: czasownik nieregularny, model haber
(4) lm haberes
przykłady:
(1.1) Llevo diez minutos llamando a la puerta y no contestan, así que supongo que o bien no hay nadie en casa, o bien me están ignorando por completo.Od dziesięciu minut dzwonię i nikt się nie odzywa, więc przypuszczam, że albo nie ma nikogo w domu, albo mnie całkowicie ignorują.
(1.1) En el garaje había dos coches: uno nuevo y reluciente, el otro viejo y oxidado.W garażu były dwa samochody: jeden nowy i błyszczący, drugi stary i zardzewiały.
(1.1) Hay mucha gente aquí; vayámonos a un lugar más tranquilo.Tu jest dużo ludzichodźmy do spokojniejszego miejsca.
(1.2) Los ateos dicen que no hay Dios.Ateiści mówią, że Bóg nie istnieje.
(1.3) Hay varios libros sobre la mesa.Na stole znajduje się kilka książek.
(1.4) Hace un momento ha habido un accidente grave en la carretera que lleva hasta mi casa.Przed chwilą wydarzył się groźny wypadek na szosie, która wiedzie do mojego domu.
(1.4) El mes pasado hubo un accidente grave en la carretera que lleva hasta mi casa.Miesiąc temu wydarzył się groźny wypadek na szosie, która wiedzie do mojego domu.
(1.5) Nos despedimos de él dieciséis años ha, y ya era viejo entonces. Iba muelle arriba, descollando su gigantesca arboladura sobre un enjambre de pescadoras y granujas que le rodeaban.[1]Pożegnaliśmy się z nim szesnaście lat temu, a już wówczas był stary. Szedł przez molo, górując swym olbrzymim omasztowaniem (barkiem) nad rojem rybaczek i łobuzów, którzy go otaczali.
(1.6) Quince años, un mes y cuatro días ha que aguardo a quien ha de venir por ella, y la mucha tardanza me ha consumido la esperanza de ver esta venida[2]. → Od piętnastu lat, miesiąca i czterech dni czekam na tego, kto ma po nią przyjść, i długa zwłoka wyczerpała nadzieję na to, że kiedykolwiek ujrzę, jak ta się spełnia.
(4.1) Vendió todos sus haberes.Sprzedał całe swoje mienie.
(4.2) Percibe sus haberes regularmente.Otrzymuje regularnie swoje pobory.
(4.3) Hemos anotado en su haber la cantidad de mil euros.Zapisaliśmy na Państwa koncie po stronie "Ma" sumę tysiąca euro.
składnia:
(1.1-6) wyłącznie w zdaniach bezpodmiotowych (zob. uwagi), zawsze w towarzystwie dopełnienia bliższego
(1.1-4) dopełnienie występuje bez rodzajnika lub z rodzajnikiem nieokreślonym: un (uno), una, unos, unas
(1.5) określenie czasu + ha → odpowiednik polskiego: określenie czasu + temu
(1.6) określenie czasu + ha + que + zdanie główne → odpowiednik polskiego: zdanie główne + od + określenie czasu
(2.1) forma osobowa haber + ims. bierny (participio) od właściwego czasownika (zob. uwagi)
(4.1-2) częściej w lm
kolokacje:
synonimy:
(1.1) estar, ser
(1.2) existir
(1.3) estar, encontrarse, situarse
(1.4) ocurrir, suceder, acaecer
(1.5) hace, atrás
(1.6) desde hace (zob. składnię w hacer)
(3.1) tener, poseer
(4.1) bienes, patrimonio, hacienda
(4.2) salario, paga, retribución
(4.3) activo, capital, bienes
antonimy:
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
czas. haberse
przym. habiente
rzecz. haberío m, habiente m/ż
związki frazeologiczne:
haber quenależy, trzeba
haber demusieć
haber lugar → 1. warunki, by…, przecz. nie ma powodu / warunków, by…; 2. dosł. nie ma miejsca (na / dla)
no haber de qué → 1. nie ma powodu, by…; 2. nie ma za co
no haber duda → 1. nie ulegać wątpliwości; 2. niewątpliwie
no haber más quewystarczy (tylko)
etymologia:
łac. habēre
uwagi:
(1) (2) jedyną poprawną formą 1. os. lm czasu teraźniejszego (presente) trybu oznajmującego (modo indicativo) jest: hemos[3]. Archaiczna forma habemos jest dziś uważana za niepoprawną, a jedynie dopuszczalną dla czasownika zwrotnego haberse w peryfrazie: habérselas con algoradzić sobie (z czymś lub kimś).
(1.1-4) w użyciu bezpodmiowotym stosuje się wyłącznie formy 3. os. lp[3], nawet gdy dopełnieniem jest grupa nominalna w liczbie mnogiej. Istnieje oboczna, nieosobowa forma dla czasu teraźniejszego (presente) trybu oznajmującego (modo indicativo): hay (porównaj z formą osobową ha). Niedopuszczone jest stawianie rodzajnika określonego (el, la, los, las) przed dopełnieniem (zob. składnię).
(1.5-6) wciąż w użyciu, choć obecnie postrzegany jako archaizm[3] wyparty przez analogiczne zastosowanie czasownika hacer (hace) w zdaniach bezpodmiotowych określających czas przeszły. Stosuje się jedynie formę 3. os. lp czasu teraźniejszego (presente) trybu oznajmującego (modo indicativo): ha.
(2.1) dawniej występujący jako peryfraza czasownikowa, aktualnie tworzy czasy złożone czasowników w zestawieniu: forma osobowa haber + ims. bierny (participio) danego czasownika. Często oznacza czynność dokonaną (zob. tiempo compuesto). Przykłady: hemos comprado, habías escrito.
(3.1) odziedziczył znaczenie po łacińskim czasowniku habēremieć, posiadać. Obecnie jest postrzegany jako archaizm[3].
źródła:
  1. José María de Pereda: Escenas montañesas, „El fin de una raza”
  2. Miguel de Cervantes Saavedra: La ilustre fregona
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3   Hasło „haber” w: Real Academia Española: Diccionario panhispánico de dudas, 2005.

haber (interlingua) edytuj

wymowa:
IPA/haber/
znaczenia:

czasownik

(1.1) mieć

czasownik posiłkowy

(2.1) odpowiednik angielskiego have
odmiana:
przesz. habeva, ter. habe / ha, przysz. habera
przykłady:
(1.1) Io ha duo amicos.Mam dwóch przyjaciół.
(2.1) Io ha es ibi.Byłem tam.
składnia:
kolokacje:
synonimy:
antonimy:
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
związki frazeologiczne:
etymologia:
uwagi:
Czasownik haber w czasie teraźniejszym (habe) ma powszechnie używaną (przez entuzjastów języka interlingua) formę alternatywną - ha
źródła: