Wikisłownik

dziesięć

dziesięciu (1.1) zawodników
dziesięć (1.1)
wymowa:
IPA: [ˈd͡ʑɛ̇ɕɛ̇̃ɲt͡ɕ], AS: [ʒ́ėśė̃ńć], zjawiska fonetyczne: zmięk.• podw. art.• nazal.• asynch. ę  ⓘ
znaczenia:

liczebnik główny

(1.1) liczba 10
odmiana:
(1.1)
 
przypadekmosnmos
mianownikdziesięciu (+ D.)dziesięć
dopełniaczdziesięciu
celownikdziesięciu
biernikdziesięciu (+ D.)dziesięć
narzędnikdziesięciu / dziesięcioma
miejscownikdziesięciu
wołaczdziesięciu (+ D.)dziesięć
 w złożeniach: dziesięcio-
przykłady:
(1.1) W teleturnieju udział brało dziesięciu panów i dziesięć pań.
składnia:
(1.1) dziesięć + D. lm nmos • dziesięciu + D. lm mos
kolokacje:
synonimy:
(1.1) zapis arabski 10, zapis rzymski X
antonimy:
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
zob. 10
rzecz. dziesiątka ż, dziesiątak m, dziesięcina ż, dziesiętnik m, dziesiątkowanie n, zdziesiątkowanie n, dziesięciorzenie n
czas. dziesięciorzyć ndk., dziesiątkować ndk., zdziesiątkować dk.
przym. dziesiąty, dziesiątkowy, dziesiętny
przysł. dziesiątkowo
licz. dziesięcioro
tem. słow. dziesięcio-, -dziesiąt
związki frazeologiczne:
znać jak swoje dziesięć palców / znać jak dziesięć palców
etymologia:
(1.1) prasł. *desętь < praindoeur. *deḱṃ-[1]; por. łac. decem[1]
uwagi:
(1.1) zobacz też: jeden • dwa • trzy • cztery • pięć • sześć • siedem • osiem • dziewięć
Pierwotnie wyraz dziesięć był rzeczownikiem[2] rodzaju żeńskiego[3].
tłumaczenia:
źródła:
  1. 1 2 Agnieszka Krygier-Łączkowska, Europejczycy, Słowianie, Polacy. Na czym polega pokrewieństwo językowe? (Propozycja rozdziału podręcznika do nauczania treści historycznojęzykowych na studiach I stopnia), „Kwartalnik Językoznawczy” 2011/1 (5), s. 103.
  2. ↑ Jan Miodek, Jest 500 milionów, 3 miliony korzystały, „Polski w Niemczech. Pismo Federalnego Związku Nauczycieli Języka Polskiego” nr 6/2018, s. 106.
  3. ↑ Zapytania i odpowiedzi, „Poradnik Językowy” nr 7/1901, s. 102.
Źródło: „https://pl.wiktionary.org/w/index.php?title=dziesięć&oldid=8545341”