pięć

pięć (język polski)

pięć (1.1) sów

pięć (2.1)

wymowa:

IPA: [pʲjɛ̇̃ɲʨ̑], AS: [pʹi ̯ė̃ńć], zjawiska fonetyczne: zmięk.• podw. art.• nazal.• asynch. ę • i → j , ​

homofon: piędź

​

znaczenia:

liczebnik główny (porządkowy: piąty • zbiorowy: pięcioro)

(1.1) mat. liczba 5

rzeczownik, rodzaj nijaki

(2.1) mat. cyfra 5

(2.2) pot. jedna z ocen w czterostopniowej i sześciostopniowej szkolnej skali ocen, ocena bardzo dobra

rzeczownik, forma fleksyjna

(3.1) rzad. D. lm od: pięcie (się)

odmiana:

(1.1) por. uwagi;

 

przypadek	mos	nmos
mianownik	pięciu (+ D.)	pięć (+ D.)
dopełniacz	pięciu
celownik	pięciu
biernik	pięciu (+ D.)	pięć (+ D.)
narzędnik	pięcioma
miejscownik	pięciu
wołacz	pięciu (+ D.)	pięć (+ D.)
w złożeniach: pięcio-

(3.1) zob. pięcie

przykłady:

(1.1) W teleturnieju udział brało pięciu panów i pięć pań.

(1.1) Już jest za pięć dwunasta.

(2.1) Pięćdziesiąt jest zapisywane jako pięć-zero.

(2.2) Dostałem dziś w szkole pięć ze sprawdzianu z matmy.

składnia:

(1.1) pięć + D. / pięciu + D.

kolokacje:

synonimy:

(1.1) zapis arabski: 5, zapis rzymski: V

antonimy:

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

rzecz. piątka ż, piątek mrz, pięciornik mrz, piątak mos/mrz, piona ż, piąteczek mrz, pięcioraczki nmos

przym. piąty, piątkowy

licz. pięcioro

przedr. pięcio-

wykrz. piona

związki frazeologiczne:

brak piątej klepki • mieć swoje pięć minut • mówić piąte przez dziesiąte • ni w pięć, ni w dziewięć • piąte koło u wozu • słuchać piąte przez dziesiąte • za pięć dwunasta • zamawiacz pięciu piw • znać jak swoje pięć palców

etymologia:

(1.1) prasł. pętь < praindoeur. pénkʷe • por. pali pañca, sanskr. पञ्च

uwagi:

(1.1) Dla rzeczowników rodzaju męskoosobowego forma mianownika przyjmuje postać dopełniacza („pięciu”; por. przykład).

(1.1) Pierwotnie wyraz pięć był rzeczownikiem rodzaju żeńskiego.

tłumaczenia:

(1.1) zobacz listę tłumaczeń w haśle: 5

(2.2) zobacz listę tłumaczeń w haśle: piątka

źródła: