pięć
pięć (język polski) Edytuj
- wymowa:
- IPA: [pʲjɛ̇̃ɲʨ̑], AS: [pʹi ̯ė̃ńć], zjawiska fonetyczne: zmięk.• podw. art.• nazal.• asynch. ę • i → j ,
- homofon: piędź
-
- znaczenia:
liczebnik główny (porządkowy: piąty • zbiorowy: pięcioro)
rzeczownik, rodzaj nijaki
- (2.1) mat. cyfra 5
- (2.2) pot. jedna z ocen w czterostopniowej i sześciostopniowej szkolnej skali ocen, ocena bardzo dobra[1][2]
rzeczownik, forma fleksyjna
- przykłady:
- (1.1) W teleturnieju udział brało pięciu panów i pięć pań.
- (1.1) Już jest za pięć dwunasta.
- (2.1) Pięćdziesiąt jest zapisywane jako pięć-zero.
- (2.2) Dostałem dziś w szkole pięć ze sprawdzianu z matmy.
- antonimy:
- hiperonimy:
- hiponimy:
- holonimy:
- meronimy:
- wyrazy pokrewne:
- rzecz. piątka ż, piątek mrz, pięciornik mrz, piątak mos/mrz, piona ż, piąteczek mrz, pięcioraczki nmos
- przym. piąty, piątkowy
- licz. pięcioro
- przedr. pięcio-
- wykrz. piona
- związki frazeologiczne:
- brak piątej klepki • mieć swoje pięć minut • mówić piąte przez dziesiąte • ni w pięć, ni w dziewięć • piąte koło u wozu • słuchać piąte przez dziesiąte • za pięć dwunasta • zamawiacz pięciu piw • znać jak swoje pięć palców
- uwagi:
- (1.1) Dla rzeczowników rodzaju męskoosobowego forma mianownika przyjmuje postać dopełniacza („pięciu”; por. przykład).
- (1.1) Pierwotnie wyraz pięć był rzeczownikiem[4] rodzaju żeńskiego[5].
- źródła:
- ↑ Uniwersalny słownik języka polskiego, red. Stanisław Dubisz i Elżbieta Sobol, Wydawnictwo Naukowe PWN.
- ↑ Hasło „pięć” w: Słownik języka polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN.
- ↑ Janusz Strutyński, Elementy gramatyki historycznej języka polskiego, wyd. dziewiąte, Wydawnictwo Tomasz Strutyński, Kraków 2002, s. 33.
- ↑ Jan Miodek, Jest 500 milionów, 3 miliony korzystały, „Polski w Niemczech. Pismo Federalnego Związku Nauczycieli Języka Polskiego” nr 6/2018, s. 106.
- ↑ Zapytania i odpowiedzi, „Poradnik Językowy” nr 7/1901, s. 102.