brać
brać (język polski)
edytuj- znaczenia:
czasownik przechodni niedokonany (dk. wziąć)
- (1.1) chwytać coś ręką, unosić coś
- (1.2) pot. przekraczać, mijać coś
- (1.3) korzystać z czegoś
- (1.4) wykorzystywać kogoś do czegoś; zobowiązywać kogoś
- (1.5) zobowiązywać się do czegoś
- (1.6) chwytać, łapać, zniewalać
- (1.7) rozumieć, przyjmować coś
- (1.8) weź, weźmy, weźcie używane jako zachęta do wykonania czynności
- (1.9) pot. wziąć jako czasownik posiłkowy w trybie rozkazującym
- (1.10) kierować czymś/kimś, prowadzić coś, ustawiać coś
- (1.11) zażywać coś
- (1.12) kupić lub wynająć coś
- (1.13) posiąść kogoś w sensie seksualnym
- (1.14) uważać, postrzegać
- (1.15) pot. przyjmować korzyści majątkowe
- (1.16) daw. środ. polit. aresztować[1]
czasownik zwrotny niedokonany brać się (dk. wziąć się)
- (2.1) rozpoczynać jakąś czynność
- (2.2) chwytać siebie wzajemnie
- (2.3) zmagać się z czymś[2]
rzeczownik, rodzaj żeński
- odmiana:
- (1.1-15) koniugacja XI
forma liczba pojedyncza liczba mnoga 1. os. 2. os. 3. os. 1. os. 2. os. 3. os. bezokolicznik brać czas teraźniejszy biorę bierzesz bierze bierzemy bierzecie biorą czas przeszły m brałem brałeś brał braliśmy braliście brali ż brałam brałaś brała brałyśmy brałyście brały n brałom brałoś brało tryb rozkazujący niech biorę bierz niech bierze bierzmy bierzcie niech biorą pozostałe formy czas przyszły m będę brał,
będę braćbędziesz brał,
będziesz braćbędzie brał,
będzie braćbędziemy brali,
będziemy braćbędziecie brali,
będziecie braćbędą brali,
będą braćż będę brała,
będę braćbędziesz brała,
będziesz braćbędzie brała,
będzie braćbędziemy brały,
będziemy braćbędziecie brały,
będziecie braćbędą brały,
będą braćn będę brało,
będę braćbędziesz brało,
będziesz braćbędzie brało,
będzie braćczas zaprzeszły m brałem był brałeś był brał był braliśmy byli braliście byli brali byli ż brałam była brałaś była brała była brałyśmy były brałyście były brały były n brałom było brałoś było brało było forma bezosobowa czasu przeszłego brano tryb przypuszczający m brałbym,
byłbym brałbrałbyś,
byłbyś brałbrałby,
byłby brałbralibyśmy,
bylibyśmy bralibralibyście,
bylibyście bralibraliby,
byliby braliż brałabym,
byłabym brałabrałabyś,
byłabyś brałabrałaby,
byłaby brałabrałybyśmy,
byłybyśmy brałybrałybyście,
byłybyście brałybrałyby,
byłyby brałyn brałobym,
byłobym brałobrałobyś,
byłobyś brałobrałoby,
byłoby brałoimiesłów przymiotnikowy czynny m biorący, niebiorący ż biorąca, niebiorąca biorące, niebiorące n biorące, niebiorące imiesłów przymiotnikowy bierny m brany, niebrany brani, niebrani ż brana, niebrana brane, niebrane n brane, niebrane imiesłów przysłówkowy współczesny biorąc, nie biorąc rzeczownik odczasownikowy branie, niebranie - (2) jak (1) + się nieodm.
- (3)
przypadek liczba pojedyncza mianownik brać dopełniacz braci celownik braci biernik brać narzędnik bracią miejscownik braci wołacz braci
- przykłady:
- (1.1) Wziąłem sobie z wystawy ulotki reklamowe, długopisy i foldery.
- (1.2) Kierowca wziął zakręt na pełnej szybkości.
- (1.3) Literat z upodobaniem brał do swoich dzieł cytaty z Sokratesa.
- (1.4) Biorę wszystkich na świadków, że jestem niewinny!
- (1.5) Przekupstwo celników biorę na siebie.
- (1.6) Nie brać jeńców!
- (1.7) Przy niej nie można zażartować, wszystko bierze dosłownie.
- (1.8) Weź, skończmy już z tym!
- (1.9) Weźcie zamknijcie drzwi!
- (1.10) Weźmy kurs z wiatrem.
- (1.11) Panie doktorze, jestem już zdrowy i nie biorę już leków.
- (1.12) Mimo niskiego standardu, zdecydowałem się brać to mieszkanie.
- (1.13) Chłopaki, mówię wam, brałem tę laskę dziś dwa razy.
- (1.14) Bierzesz mnie za kogoś, kim nie jestem.
- (2.1) Niechętnie brał się do roboty.
- (3.1) Rycerz został przyjęty do braci joannitów.
- kolokacje:
- (1.4) brać kogoś na świadka / za żonę / do pomocy / …
- (1.5) brać coś na siebie
- (1.9) brać kurs / kogoś ze sobą / coś na hol / …
- (1.11) brać leki / narkotyki
- (1.15) brać w łapę / brać łapówkę
- (3.1) rycerska / szlachecka / … brać • brać rycerzy
- synonimy:
- (1.5) podejmować się
- (3.1) bractwo
- antonimy:
- (1.1) dostać
- hiperonimy:
- hiponimy:
- holonimy:
- meronimy:
- wyrazy pokrewne:
- (1) czas. brać się, dobierać / dobrać, nabierać / nabrać, pobierać / pobrać, wybierać / wybrać, zabierać / zabrać
- (3.1) rzecz. brat
- związki frazeologiczne:
- brać na ambit • brać do siebie • brać na siebie • brać za dobrą monetę • brać do buzi • brać do kieszeni • brać do ręki • brać jak za pszenicę / brać jak za zboże • brać do galopu • brać w obroty • brać nogi za pas • brać na języki • brać pod lupę • brać pod uwagę • brać się za chachły • brać w łeb • tylko ryba nie bierze • zwycięzca bierze wszystko
- etymologia:
- od prasł. *bьrati[3]
- por. białor. браць, czes. brát, dłuż. braś, ros. брать i ukr. бра́ти
- tłumaczenia:
- (1.16) zobacz listę tłumaczeń w haśle: aresztować
- abchaski: (1.3) агара'
- angielski: (1.1) take; (1.5) take, undertake; (1.7) treat, get; (1.8) come on; (1.9) take
- arabski: (1.1) تناول, أخذ, إستمد
- awestyjski: (1.1) 𐬔𐬆𐬭𐬆𐬡𐬎𐬁𐬌𐬙𐬌
- azerski: (1.1) almaq
- baskijski: (1.1) hartu
- białoruski: (1.1) браць; (3.1) братва ż
- boloński: (1.1) ciapèr
- bułgarski: (1.1) вземам, взимам; (1.2) вземам, взимам; (1.4) вземам, взимам; (1.5) поемам; (1.6) вземам, взимам; (1.7) приемам; (1.8) хайде; (1.9) вземам, взимам; (1.10) вземам, взимам; (1.11) приемам, вземам, взимам; (1.12) вземам, взимам, купувам; (1.14) вземам, взимам; (2.1) захващам се, залавям се; (2.2) хващам се; (3.1) братство n
- chiński standardowy: (1.1) 接 (jiē); (1.5) 接 (jiē); (2.1) 接 (jiē)
- chorwacki: (1.1) uzimati; (1.4) uzimati; (1.11) uzimati
- czeski: (1.1) brát
- czukocki: (1.1) пирик
- dolnołużycki: (1.1) braś
- duński: (1.1) tage
- elfdalski: (1.1) tågå
- esperanto: (1.1) preni
- francuski: (1.1) prendre
- górnołużycki: (1.1) brać
- hawajski: (1.10) ʻai, inu
- hiszpański: (1.1) tomar, coger, sujetar, asir; (1.2) tomar; (1.8) venga, vamos; (1.5) encargarse; (1.6) tomar; (1.7) tomarse; (1.11) tomar, consumir; (1.12) llevarse; (3.1) hermandad ż
- interlingua: (1.1) sumer; (1.11) prender
- islandzki: (1.1) taka
- jidysz: (2.1) קלײַבן זיך (klajbn zich)
- kaszubski: (1.1) brac
- kataloński: (1.1) agafar
- łaciński: (1.1) sumo
- łotewski: (1.1) ņemt
- nepalski: (1.1) लिनु
- niderlandzki: (1.1) nemen
- niemiecki: (1.1) nehmen
- nowogrecki: (1.1) παίρνω; (1.2) παίρνω; (1.3) παίρνω; (1.4) παίρνω; (1.5) παίρνω; (1.6) παίρνω; (1.7) παίρνω; (1.11) παίρνω; (1.12) παίρνω; (1.13) παίρνω; (1.14) παίρνω
- polski język migowy: (w zapisie SignWriting)
- portugalski: (1.1) europ. tomar, braz. port. pegar
- rosyjski: (1.1) брать; (1.2) брать; (1.3) брать; (1.4) брать; (1.5) брать; (1.6) брать; (1.7) принимать; (1.8) давай; (1.11) принимать; (1.12) брать; (1.13) брать; (1.14) принимать; (2.1) браться
- rumuński: (1.1) lua
- slovio: (1.1) berit (берит)
- tetum: (1.1) lori bá, hodi bá
- turecki: (1.1) almak
- tuvalu: (1.1) ˈkave
- ukraiński: (1.1) брати; (1.3) брати; (1.4) брати; (1.5) брати; (1.8) давай
- urdu: (1.1) لینا
- waloński: (1.1) prinde
- wilamowski: (1.1) nama, nāma, naoma
- włoski: (1.1) prendere
- wolof: (1.1) jël
- źródła:
- ↑ Mieczysław Karaś, Kilka uwag o polskiej gwarze partyjnej przed pierwszą wojną światową, „Język Polski” nr 1/1951, s. 21.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Andrzej Markowski, Jak dobrze mówić i pisać po polsku, Warszawa 2000.
- ↑ Dlaczego poprawną formą jest właśnie wziąć? w: Poradnia językowa UŚ.