iść

To jest najnowsza wersja przejrzana, która została oznaczona 26 lis 2023. Od tego czasu wykonano 3 zmiany, które oczekują na przejrzenie.
 
koń idzie (1.1)
 
uczniowie idą (1.2) do szkoły
wymowa:
?/i, IPA[iɕʨ̑], AS[iść]
znaczenia:

czasownik nieprzechodni niedokonany (dk. pójść)

(1.1) poruszać się, zmieniać swoje położenie za pomocą nóg, nie tracąc przy tym ani na chwilę kontaktu z podłożem
(1.2) udawać się w jakimś kierunku lub celem wykonania jakiejś czynności, część drogi pokonując pieszo
(1.3) przen. wydobywać się
(1.4) o maszynach i urządzeniach funkcjonować
(1.5) upływać, mijać
(1.6) idzie, szło radzić sobie
(1.7) o instalacji, przewodzie znajdować się, być położonym
(1.8) być przeznaczonym do czegoś
(1.9) następować w czasie
(1.10) idzie, szło reg. łódz. można, można było[1]
odmiana:
(1.1-9)
przykłady:
(1.2) Już jesteś zdrowy i możesz iść do pracy.
(1.3) Łzy idą jej z oczu.
(1.4) Silnik idzie bardzo głośno.
(1.5) Ale ten czas wolno idzie!
(1.6) Jak ci idzie?
(1.7) Tędy idzie rura z gazem, a tam ścieki.
(1.10) U niego to szło zarobić.
składnia:
(1.1) iść do / z + D. • iść po + Ms. • iść + N.
(1.2) iść na + B.
kolokacje:
iść do / z domu / pracy / … • iść po chodniku / trawie / piasku / łące / plaży / … • iść chodnikiem / plażą / korytarzem / …
(1.2) iść do domu / pracy / biura / … • iść zrobić / naprawić / gotować / … • iść na spacer / pielgrzymkę / … • iść spać
(1.6) idzie komuś dobrze / źle
synonimy:
(1.3) wydobywać się, wydostawać się
antonimy:
(1.4) stać
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
rzecz. iście n
czas. pójść dk.
związki frazeologiczne:
iść do diabłaiść jak krew z nosaiść jak na ścięcie / iść jak na stracenieiść jak po maśleiść na rękęreg. pozn. iść na skibęiść pełną parąiść jak po grudzieiść po trupachiść pod młotekiść w kimonoiść w Polskęiść z dymemiść z duchem czasuprzysłowia: czy idzie, czy chodzi, na jedno wychodzipsie głosy nie idą w niebiosyiść za kraty
etymologia:
(1.1) st.pol. < prasł. *jьti[3]
por. białor. ісці, chorw. ići, czes. jít, dłuż. hyś, głuż. hić, kasz. jic, ros. идти, scs. ити, słc. ísť, słń. iti, ukr. іти́ i ukr. йти
uwagi:
(1.6,1.10) tylko w zdaniu bezpodmiotowym, 3 os. lp, rodzaj nijaki
„iść” oznacza czynność jednokrotną, por. chodzić (czynność regularna, ciągła) i chadzać (czynność sporadyczna)
tłumaczenia:
(1.10) zobacz listę tłumaczeń w haśle: można
źródła:
  1. Danuta Bieńkowska, Marek Cybulski, Elżbieta Umińska-Tytoń, Słownik dwudziestowiecznej Łodzi, WUŁ, Łódź 2007, ISBN 978-83-75-25095-4.
  2.   Hasło „iście II” w: Słownik języka polskiego pod redakcją Witolda Doroszewskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN.
  3.   Hasło „iść” w: Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN.