iść
iść (język polski)
edytuj- znaczenia:
czasownik nieprzechodni niedokonany (dk. pójść)
- (1.1) poruszać się, zmieniać swoje położenie za pomocą nóg, nie tracąc przy tym ani na chwilę kontaktu z podłożem
- (1.2) udawać się w jakimś kierunku lub celem wykonania jakiejś czynności, część drogi pokonując pieszo
- (1.3) przen. wydobywać się
- (1.4) o maszynach i urządzeniach funkcjonować
- (1.5) upływać, mijać
- (1.6) idzie, szło radzić sobie
- (1.7) o instalacji, przewodzie znajdować się, być położonym
- (1.8) być przeznaczonym do czegoś
- (1.9) następować w czasie
- (1.10) idzie, szło reg. łódz. można, można było[1]
- odmiana:
- (1.1-9)
forma liczba pojedyncza liczba mnoga 1. os. 2. os. 3. os. 1. os. 2. os. 3. os. bezokolicznik iść czas teraźniejszy idę idziesz idzie idziemy idziecie idą czas przeszły m szedłem szedłeś szedł szliśmy szliście szli ż szłam szłaś szła szłyśmy szłyście szły n szłom szłoś szło tryb rozkazujący niech idę idź niech idzie idźmy idźcie niech idą pozostałe formy czas przyszły m będę szedł,
będę iśćbędziesz szedł,
będziesz iśćbędzie szedł,
będzie iśćbędziemy szli,
będziemy iśćbędziecie szli,
będziecie iśćbędą szli,
będą iśćż będę szła,
będę iśćbędziesz szła,
będziesz iśćbędzie szła,
będzie iśćbędziemy szły,
będziemy iśćbędziecie szły,
będziecie iśćbędą szły,
będą iśćn będę szło,
będę iśćbędziesz szło,
będziesz iśćbędzie szło,
będzie iśćczas zaprzeszły m szedłem był szedłeś był szedł był szliśmy byli szliście byli szli byli ż szłam była szłaś była szła była szłyśmy były szłyście były szły były n szłom było szłoś było szło było tryb przypuszczający m szedłbym,
byłbym szedłszedłbyś,
byłbyś szedłszedłby,
byłby szedłszlibyśmy,
bylibyśmy szliszlibyście,
bylibyście szliszliby,
byliby szliż szłabym,
byłabym szłaszłabyś,
byłabyś szłaszłaby,
byłaby szłaszłybyśmy,
byłybyśmy szłyszłybyście,
byłybyście szłyszłyby,
byłyby szłyn szłobym,
byłobym szłoszłobyś,
byłobyś szłoszłoby,
byłoby szłoimiesłów przymiotnikowy czynny m idący, nieidący ż idąca, nieidąca idące, nieidące n idące, nieidące imiesłów przysłówkowy współczesny idąc, nie idąc rzeczownik odczasownikowy rzad. iście[2], nieiście
- przykłady:
- (1.2) Już jesteś zdrowy i możesz iść do pracy.
- (1.3) Łzy idą jej z oczu.
- (1.4) Silnik idzie bardzo głośno.
- (1.5) Ale ten czas wolno idzie!
- (1.6) Jak ci idzie?
- (1.7) Tędy idzie rura z gazem, a tam ścieki.
- (1.10) U niego to szło zarobić.
- kolokacje:
- iść do / z domu / pracy / … • iść po chodniku / trawie / piasku / łące / plaży / … • iść chodnikiem / plażą / korytarzem / …
- (1.2) iść do domu / pracy / biura / … • iść zrobić / naprawić / gotować / … • iść na spacer / pielgrzymkę / … • iść spać
- (1.6) idzie komuś dobrze / źle
- synonimy:
- (1.3) wydobywać się, wydostawać się
- antonimy:
- (1.4) stać
- hiperonimy:
- hiponimy:
- holonimy:
- meronimy:
- związki frazeologiczne:
- iść do diabła • iść jak krew z nosa • iść jak na ścięcie / iść jak na stracenie • iść jak po maśle • iść na rękę • reg. pozn. iść na skibę • iść pełną parą • iść jak po grudzie • iść po trupach • iść pod młotek • iść w kimono • iść w Polskę • iść z dymem • iść z duchem czasu • przysłowia: czy idzie, czy chodzi, na jedno wychodzi • psie głosy nie idą w niebiosy • iść za kraty
- etymologia:
- (1.1) st.pol. ić < prasł. *jьti[3]
- por. białor. ісці, chorw. ići, czes. jít, dłuż. hyś, głuż. hić, kasz. jic, ros. идти, scs. ити, słc. ísť, słń. iti, ukr. іти́ i ukr. йти
- uwagi:
- (1.6,1.10) tylko w zdaniu bezpodmiotowym, 3 os. lp, rodzaj nijaki
- „iść” oznacza czynność jednokrotną, por. chodzić (czynność regularna, ciągła) i chadzać (czynność sporadyczna)
- tłumaczenia:
- (1.10) zobacz listę tłumaczeń w haśle: można
- abchaski: (1.1) ацара'
- albański: (1.1) shkoj, nisem, eci; (1.2) shkoj, nisem, eci; (1.3) del; (1.5) kalon
- angielski: (1.1) walk; (1.2) go; (1.3) go; (1.4) run
- arabski: (1.1) ذهب سار
- baskijski: (1.1) ibili; (1.2) joan; (1.4) ibili; (1.6) joan
- białoruski: (1.1) ісці
- bułgarski: (1.1) отивам
- cerkiewnosłowiański: (1.1) ити; (1.2) ити
- chiński standardowy: (1.1) 走 (zǒu); (1.2) 出去 (chūqù), 去 (qù), 走 (zǒu)
- chorwacki: (1.1) ići
- czeski: (1.1) jít
- dolnołużycki: (1.1) hyś
- duński: (1.1) gå; (1.2) gå
- esperanto: (1.1) iri
- fiński: (1.1) mennä
- francuski: (1.1) aller, marcher, venir
- górnołużycki: (1.1) hić
- hebrajski: (1.1) ללכת (lalechet)
- hiszpański: (1.1) ir
- ido: (1.1) irar
- islandzki: (1.1) ganga, fara; (1.2) fara; (1.4) ganga; (1.5) liða; (1.6) ganga
- japoński: (1.1) 歩く (あるく, aruku), 歩む (あゆむ, ayumu); (1.2) 行く (いく, iku), 歩いて行く (あるいていく, aruite iku)
- kaszubski: (1.1) jic
- kataloński: (1.1) anar, anar-se'n
- litewski: (1.1) eiti; (1.2) eiti
- łaciński: (1.1) eo
- łotewski: (1.1) iet; (1.2) iet (1.4) o zegarku iet, ogólnie darboties, strādāt, funkcionēt
- nawaho: (1.1) déyá
- niderlandzki: (1.1) lopen; (1.2) gaan
- niemiecki: (1.1) gehen; (1.2) gehen; (1.6) gehen
- norweski (bokmål): (1.1) gå
- norweski (nynorsk): (1.1) gå
- ormiański: (1.1) քայլել
- polski język migowy: (w zapisie SignWriting)
- połabski: (1.1) ai̯t; (1.2) ai̯t
- portugalski: (1.1) andar; (1.2) ir
- rosyjski: (1.1) идти; (1.2) идти; (1.3) идти; (1.4) o zegarku идти, ogólnie работать, функционировать; (1.5) идти, проходить, przen. бежать, przen. течь; (1.6) выходить, получаться; (1.7) идти
- sanskryt: (1.1) गच्छति; (1.2) गच्छति
- staro-cerkiewno-słowiański: (1.1) ити
- suahili: (1.1) kuenda
- szwedzki: (1.1) gå
- turecki: (1.1) gitmek
- tuvalu: (1.2) fano
- ukraiński: (1.1) іти, йти
- wenedyk: (1.1) jer
- węgierski: (1.1) megy; (1.2) megy
- wilamowski: (1.1) gejn; (1.2) gejn
- włoski: (1.1) andare
- źródła:
- ↑ Danuta Bieńkowska, Marek Cybulski, Elżbieta Umińska-Tytoń, Słownik dwudziestowiecznej Łodzi, WUŁ, Łódź 2007, ISBN 978-83-75-25095-4.
- ↑ Hasło „iście II” w: Słownik języka polskiego pod redakcją Witolda Doroszewskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN.
- ↑ Hasło „iść” w: Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN.