baba
baba (język polski)
edytuj- znaczenia:
rzeczownik, rodzaj żeński
- (1.1) pot. rub. lub pogard. o kobiecie, żonie, partnerce życiowej[1][2]
- (1.2) pot. przekupka, zwykle starsza, zwłaszcza przywożąca towar ze wsi[1]
- (1.3) spoż. kulin. ciasto, zazwyczaj drożdżowe, pieczone w wysokiej formie o okrągłej podstawie i karbowanych ścianach bocznych
- (1.4) przen. pejor. o mężczyźnie tchórzliwym, nieśmiałym, zniewieściałym
- (1.5) przest. stara kobieta[1]
- (1.6) st.pol. stręczycielka[3]
- (1.7) st.pol. szach. królowa[3]
- (1.8) łow. sójka lub dzika kaczka
- (1.9) ciężki tłuczek do ubijania żwiru
- (1.10) młot kafara (maszyny do wbijania pali fundamentowych)
- (1.11) archeol. prymitywna kamienna rzeźba
- (1.12) daw. bagno, mokradła
- (1.13) reg. łódz. latawiec z poskładanego papieru[4]
- (1.14) sport. w krokiecie kołek, od którego rozpoczynana jest gra[5]
- (1.15) czarownica, wiedźma[2]
- (1.16) żebraczka, uboga kobieta[2]
- (1.17) wiejska kobieta pomagająca przy porodach, lecząca ziołami, stosująca praktyki magiczne[2]
- (1.18) st.pol. babcia[6]
- (1.19) gw. (Bukowina) bochenek chleba[7]
- (1.20) gw. (Górny Śląsk) kobieta (bez konotacji)[8]
- (1.21) gw. (Górny Śląsk) środ. górn. duży drewniany młot górniczy[9]
- (1.22) gw. (Kociewie) daszek nad piecem[10]
- (1.23) gw. (Kociewie) odmiana gruszek[10]
- (1.24) gw. (Kociewie) ostatni snop zboża[10]
- (1.25) daw. ciężar do wytłaczania oleju[11]
- (1.26) daw. szczotka na długim kiju (do omiatania sufitu)[11]
- (1.27) daw. icht. rogatnica piękna[12]
- (1.28) ornit. pelikan różowy, pelikan baba[12]
- (1.29) techn. bud. kanał łączący oddalony trzon z kominem, zwykle budowany na strychu pod kątem 30-45°
- odmiana:
- (1.1-14, 27-29)
przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga mianownik baba baby dopełniacz baby bab celownik babie babom biernik babę baby narzędnik babą babami miejscownik babie babach wołacz babo baby
- przykłady:
- (1.1) Baby, ach te baby, czym by bez nich był ten świat[13].
- (1.1) Odkąd Heniek znalazł sobie babę, przestał pić.
- (1.1) Waldek dzwonił, że nie przyjdzie, bo go baba nie puściła.
- (1.1) Baby są jakieś inne.
- (1.2) Nie kupuję jajek w markecie, zamawiam u baby.
- (1.3) Na stole stały świąteczne baby.
- (1.11) Przy drodze stała kamienna baba.
- (1.17) Baba się znała na chorobach i lekach, zamawiała, odczyniała[14].
- składnia:
- kolokacje:
- (1.1) oglądać się / latać / uganiać się za babami • herod-baba • baba-chłop • baba-grzmot
- (1.2) krupna baba
- (1.3) świąteczna baba • baba drożdżowa • baba piaskowa
- (1.15) Baba Jaga • baba-jaga • baba-jędza
- synonimy:
- (1.1) babsztyl, babsko
- (1.3) babka
- (1.4) fajtłapa
- (1.13) boba, bob
- (1.14) pikieta
- (1.17) znachorka, babka
- hiperonimy:
- (1.3) ciasto
- (1.17) akuszerka
- (1.18) ascendentka
- hiponimy:
- holonimy:
- meronimy:
- wyrazy pokrewne:
- rzecz. babcia ż, babunia ż, babiniec ż, babiarz m, babiarka ż, babol m
- przym. babi, babski, babciny
- czas. babieć
- związki frazeologiczne:
- baba jak dzieża • baba jak rzepa • baba jak proca • baba jak piec • baba z magla • chodzić na baby • pies na baby • dziada z babą brakuje • masz babo placek • skuś baba na dziada • tere-fere kuku, strzela baba z łuku
- przysłowia: baba z wozu, koniom lżej • gdzie diabeł nie może, tam babę pośle • baba swoje, czart swoje • baba w progi, cisza w nogi • nie miała baba kłopotu, kupiła sobie prosię • gdy chłop baby nie bije, to jej wątroba gnije • baba swoje, chłop swoje • na jednym miejscu i grzybowi się sprzykrzy, to go baba w kosz bierze, a cóż dopiero człeku[15] • na świętej Katarzyny szykuj babo pierzyny • gw. (Kociewie) baba, żaba, diabeł trzeci, to rodzóne dzieci • gw. (Kociewie) trzi babi, trzi gasie głowi, to kermaż gotowi
- etymologia:
- prasł. *baba → babka; stary ogólnosłowiański wyraz onomatopeiczny, powstały przez dziecinne zwielokrotnienie sylaby; por. tata, mama, niania, ciocia[16][17].
- (1.12) źródłosłów dla pol. Babimost[18]
- (1.19) por. ukr. баба
- tłumaczenia:
- (1.20) zobacz listę tłumaczeń w haśle: kobieta
- angielski: (1.1) hag (wyłącznie pejoratywne); (1.3) baba, babka
- czeski: (1.3) bábovka
- duński: (1.1) kone w, kælling w, kvindemenneske n
- esperanto: (1.1) virinaĉo
- fiński: (1.1) akka
- francuski: (1.1) nana ż; (1.3) baba m; (1.18) grand-mère ż, mamie ż, mémé ż
- górnołużycki: (1.3) baba ż; (1.5) baba ż
- jidysz: (1.1) באַבע ż (babe); (1.3) באַבקע ż (babke); (1.5) באַבע ż (babe); (1.15) באַבע ż (babe)
- niemiecki: (1.1) Weib n
- norweski (bokmål): (1.1) kjerring ż
- połabski: (1.5) bobo ż
- portugalski: (1.1) mulher ż, velha ż (stara); (1.2) bolo m
- rosyjski: (1.1) баба ż; (1.18) бабушка ż
- wilamowski: (1.1) babuəfka ż, babówka ż, babüwka ż
- źródła:
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Hasło „baba I” w: Uniwersalny słownik języka polskiego, red. Stanisław Dubisz i Elżbieta Sobol, Wydawnictwo Naukowe PWN.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Hasła baba I w: Słownik języka polskiego pod redakcją Witolda Doroszewskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN.
- ↑ 3,0 3,1 Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Felicja Wysocka, Mały słownik zaginionej polszczyzny, red. nauk. Felicja Wysocka, Wydawnictwo LEXIS, Kraków 2003, ISBN 83-89425-20-3.
- ↑ Hasło „boba” w: Danuta Bieńkowska, Marek Cybulski, Elżbieta Umińska-Tytoń, Słownik dwudziestowiecznej Łodzi, WUŁ, Łódź 2007, ISBN 978-83-75-25095-4, s. 178.
- ↑ Hasło „baba” w: Krokiet w: Anna Piotrowicz, Słownictwo i frazeologia życia towarzyskiego w polskiej leksykografii XX wieku, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2004, ISBN 83-232-1378-X, s. 87.
- ↑ Jan Łoś, Nazwy stopni pokrewieństwa i powinowactwa w dawnej Polsce, „Język Polski” nr 1/1914, s. 4.
- ↑ Zbigniew Greń, Helena Krasowska, Słownik górali polskich na Bukowinie, SOW, Warszawa 2008, s. 26, 27; dostęp: 24 października 2018.
- ↑ Joanna Furgalińska, Ślónsko godka. Ilustrowany słownik dla Hanysów i Goroli, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2010, ISBN 978-83-01-16438-6, s. 128.
- ↑ Joanna Furgalińska, Ślónsko godka. Ilustrowany słownik dla Hanysów i Goroli, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2010, ISBN 978-83-01-16438-6, s. 102.
- ↑ 10,0 10,1 10,2 Katarzyna Sturmowska-Hinc, Jednostki frazeologiczne z komponentem ’baba’ w „Słownictwie kociewskim na tle kultury ludowej” Bernarda Sychty, „Acta Cassubiana” 18/2016, s. 106.
- ↑ 11,0 11,1 Stanisław Dobrzycki, Zdobycze językoznawstwa polskiego, „Poradnik Językowy” nr 3/1904, s. 51.
- ↑ 12,0 12,1 Erazm Majewski, Słownik nazwisk zoologicznych i botanicznych polskich, zawierający ludowe i naukowe nazwy i synonimy polskie używane dla zwierząt i roślin od XV-go wieku aż do chwili obecnej, t. I, Warszawa 1891, s. 5.
- ↑ fragment tekstu popularnej piosenki przedwojennej pióra Jerzego Nela (Zymsa)
- ↑ J.I.Kraszewski, Stara baśń.
- ↑ Jan Tokarski, A ileż to kłopotu… ze spójnikiem „a”, „Poradnik Językowy” nr 2/1951, s. 16.
- ↑ Hasło „Baba” w: Izabela Malmor, Słownik etymologiczny języka polskiego, Wydawnictwo Szkolne PWN ParkEdukacja, Warszawa-Bielsko-Biała 2009, ISBN 978-83-262-0146-2, s. 39.
- ↑ Hasło „baba” w: Aleksander Brückner, Słownik etymologiczny języka polskiego, Krakowska Spółka Wydawnicza, Kraków 1927.
- ↑ Hasło „Babimost” w: Maria Malec, Słownik etymologiczny nazw geograficznych Polski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003, ISBN 83-01-13857-2, s. 37.
baba (język albański)
edytuj- wymowa:
-
- znaczenia:
rzeczownik, rodzaj męski
- przykłady:
- składnia:
- synonimy:
- antonimy:
- hiperonimy:
- hiponimy:
- holonimy:
- meronimy:
- związki frazeologiczne:
- etymologia:
- uwagi:
- źródła:
- ↑ Arqile Teta, Fjalor shqip-polonisht. Słownik albańsko-polski, Geer, Tirana 2018, ISBN 9789928074812, s. 39.
baba (język angielski)
edytuj- wymowa:
-
- znaczenia:
rzeczownik
- (1.1) kulin. babka, baba
- (1.2) rel. w hinduizmie święty, przywódca duchowy
- (1.3) przest. reg. Indie dziecko
- (1.4) infant. w dziecięcej mowie zastępuje wiele słów na b, takich jak bottle albo blanket
- przykłady:
- składnia:
- synonimy:
- antonimy:
- hiperonimy:
- hiponimy:
- holonimy:
- meronimy:
- wyrazy pokrewne:
- związki frazeologiczne:
- uwagi:
- źródła:
baba (język azerski)
edytuj- zapisy w ortografiach alternatywnych:
- wymowa:
-
- znaczenia:
rzeczownik
- (1.1) dziadek
- przykłady:
- składnia:
- synonimy:
- antonimy:
- hiperonimy:
- hiponimy:
- holonimy:
- meronimy:
- wyrazy pokrewne:
- związki frazeologiczne:
- etymologia:
- uwagi:
- źródła:
baba (język baskijski)
edytuj- wymowa:
-
- znaczenia:
rzeczownik
- przykłady:
- składnia:
- antonimy:
- hiperonimy:
- hiponimy:
- holonimy:
- meronimy:
- wyrazy pokrewne:
- związki frazeologiczne:
- etymologia:
- uwagi:
- źródła:
- Hasło „baba” w: Euskaltzaindia: Hiztegi Batua, 2016. (zobacz wersję .PDF)
baba (język bośniacki)
edytuj- zapisy w ortografiach alternatywnych:
- wymowa:
- znaczenia:
rzeczownik, rodzaj żeński
- (1.1) babcia
- przykłady:
- składnia:
- synonimy:
- antonimy:
- hiperonimy:
- hiponimy:
- holonimy:
- meronimy:
- wyrazy pokrewne:
- związki frazeologiczne:
- etymologia:
- uwagi:
- źródła:
baba (język chorwacki)
edytuj- zapisy w ortografiach alternatywnych:
- wymowa:
- znaczenia:
rzeczownik, rodzaj żeński
- odmiana:
- (1.1) lp baba, babe, babi, babu, babom, babi, babo; lm babe, baba, babama, babe, babama, babama, babe
- przykłady:
- składnia:
- synonimy:
- (1.2) baka
- antonimy:
- hiperonimy:
- hiponimy:
- holonimy:
- meronimy:
- wyrazy pokrewne:
- związki frazeologiczne:
- etymologia:
- uwagi:
- źródła:
baba (język dolnołużycki)
edytuj- wymowa:
- znaczenia:
rzeczownik, rodzaj żeński
- (1.1) baba
- przykłady:
- składnia:
- synonimy:
- antonimy:
- hiperonimy:
- hiponimy:
- holonimy:
- meronimy:
- wyrazy pokrewne:
- związki frazeologiczne:
- etymologia:
- uwagi:
- źródła:
baba (język francuski)
edytuj- znaczenia:
rzeczownik, rodzaj męski
przymiotnik
- (2.1) osłupiały, oszołomiony ze zdumienia
- przykłady:
- składnia:
- synonimy:
- antonimy:
- hiperonimy:
- hiponimy:
- holonimy:
- meronimy:
- wyrazy pokrewne:
- związki frazeologiczne:
- etymologia:
- (1.1) pol. baba, słowo wprowadzone do języka francuskiego w XVIII wieku przez króla Stanisława Leszczyńskiego
- uwagi:
- źródła:
baba (język górnołużycki)
edytuj- wymowa:
- akcent na 1. sylabę
- znaczenia:
rzeczownik, rodzaj żeński
- przykłady:
- składnia:
- synonimy:
- antonimy:
- hiperonimy:
- hiponimy:
- holonimy:
- meronimy:
- wyrazy pokrewne:
- związki frazeologiczne:
- etymologia:
- uwagi:
- źródła:
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Rafał Leszczyński, Słownik górnołużycko-polski, Uniwersytet Warszawski. Instytut Filologii Słowiańskiej, Warszawa 2006, ISBN 83-905772-9-1, s. 137.
baba (język hiligaynon)
edytuj- wymowa:
- znaczenia:
rzeczownik
- przykłady:
- składnia:
- synonimy:
- antonimy:
- hiperonimy:
- hiponimy:
- holonimy:
- meronimy:
- wyrazy pokrewne:
- związki frazeologiczne:
- etymologia:
- uwagi:
- źródła:
- Hasło zaimportowane automatycznie – nie zostało zweryfikowane w wiarygodnych słownikach. Jeśli znasz hiligaynon, kliknij na Edytuj, dokonaj ewentualnych korekt i usuń niniejszy komunikat. Dziękujemy! Listę innych niesprawdzonych haseł w tym języku można znaleźć pod tym linkiem.
baba (język hiszpański)
edytuj- znaczenia:
rzeczownik, rodzaj żeński
- przykłady:
- składnia:
- antonimy:
- hiperonimy:
- hiponimy:
- holonimy:
- meronimy:
- związki frazeologiczne:
- uwagi:
- źródła:
baba (język krymskotatarski)
edytuj- zapisy w ortografiach alternatywnych:
- wymowa:
- znaczenia:
rzeczownik
- (1.1) ojciec
- przykłady:
- składnia:
- synonimy:
- (1.1) babay
- hiperonimy:
- hiponimy:
- holonimy:
- meronimy:
- wyrazy pokrewne:
- związki frazeologiczne:
- etymologia:
- uwagi:
- źródła:
- wymowa:
- znaczenia:
rzeczownik
- (1.1) ojciec
- przykłady:
- składnia:
- synonimy:
- antonimy:
- hiperonimy:
- hiponimy:
- holonimy:
- meronimy:
- wyrazy pokrewne:
- związki frazeologiczne:
- etymologia:
- uwagi:
- źródła:
- Hasło zaimportowane automatycznie – nie zostało zweryfikowane w wiarygodnych słownikach. Jeśli znasz luo, kliknij na Edytuj, dokonaj ewentualnych korekt i usuń niniejszy komunikat. Dziękujemy! Listę innych niesprawdzonych haseł w tym języku można znaleźć pod tym linkiem.
baba (język malajski)
edytuj- wymowa:
- znaczenia:
rzeczownik
- (1.1) ojciec
- przykłady:
- składnia:
- synonimy:
- antonimy:
- hiperonimy:
- hiponimy:
- holonimy:
- meronimy:
- wyrazy pokrewne:
- związki frazeologiczne:
- etymologia:
- uwagi:
- źródła:
- Hasło zaimportowane automatycznie – nie zostało zweryfikowane w wiarygodnych słownikach. Jeśli znasz malajski, kliknij na Edytuj, dokonaj ewentualnych korekt i usuń niniejszy komunikat. Dziękujemy! Listę innych niesprawdzonych haseł w tym języku można znaleźć pod tym linkiem.
baba (język portugalski)
edytuj- wymowa:
-
- znaczenia:
czasownik, forma fleksyjna
- (1.1) 3. os. lp czasu teraźniejszego trybu oznajmującego (presente do indicativo) czasownika babar
- (1.2) 2. os. lp czasu teraźniejszego trybu rozkazującego (imperativo) czasownika babar
- przykłady:
- składnia:
- synonimy:
- antonimy:
- hiperonimy:
- hiponimy:
- holonimy:
- meronimy:
- wyrazy pokrewne:
- związki frazeologiczne:
- etymologia:
- uwagi:
- źródła:
baba (język shona)
edytuj- wymowa:
- znaczenia:
rzeczownik, klasa 1a
- przykłady:
- składnia:
- synonimy:
- antonimy:
- hiperonimy:
- hiponimy:
- holonimy:
- meronimy:
- wyrazy pokrewne:
- związki frazeologiczne:
- etymologia:
- uwagi:
- źródła:
- ↑ Aquilina Mawadza, Shona-English / English-Shona Dictionary and Phrasebook, Hippocrene Books, Inc., Nowy Jork 2000, ISBN 0-7818-0813-8, s. 26.
- zapisy w ortografiach alternatywnych:
- баба
- wymowa:
- znaczenia:
rzeczownik
- (1.1) babcia
- przykłady:
- składnia:
- synonimy:
- antonimy:
- hiperonimy:
- hiponimy:
- holonimy:
- meronimy:
- wyrazy pokrewne:
- związki frazeologiczne:
- etymologia:
- uwagi:
- zobacz też: Indeks:Slovio - Rodzina
- źródła:
baba (język słowacki)
edytuj- wymowa:
- znaczenia:
rzeczownik, rodzaj żeński
- przykłady:
- składnia:
- synonimy:
- antonimy:
- hiperonimy:
- hiponimy:
- holonimy:
- meronimy:
- związki frazeologiczne:
- etymologia:
- źródła:
- ↑ Nina Trnka, Slovak-English English-Slovak Dictionary, Hippocrene Books, New York 1992, ISBN 0-87052-115-2, s. 3.
baba (język słoweński)
edytuj- wymowa:
- znaczenia:
rzeczownik, rodzaj żeński
- przykłady:
- składnia:
- synonimy:
- antonimy:
- hiperonimy:
- hiponimy:
- holonimy:
- meronimy:
- wyrazy pokrewne:
- związki frazeologiczne:
- jaga baba • ježi baba
- przysłowie kamor si hudič sam ne upa, pošlje babo
- etymologia:
- uwagi:
- źródła:
baba (język suahili)
edytuj- wymowa:
-
- znaczenia:
rzeczownik
- odmiana:
- (1.1) jak rzeczowniki w klasie 5/1, ale odmieniające się jak klasa 1
- przykłady:
- składnia:
- synonimy:
- antonimy:
- hiperonimy:
- hiponimy:
- holonimy:
- meronimy:
- związki frazeologiczne:
- etymologia:
- uwagi:
- źródła:
- ↑ Nicholas Awde, Swahili Dictionary & Phrasebook: Swahili-English, English-Swahili, Hippocrene Books, Inc., New York 2007, ISBN 0-7818-0905-3, s. 24.
baba (język susu)
edytuj- wymowa:
- znaczenia:
rzeczownik
- składnia:
- synonimy:
- antonimy:
- hiperonimy:
- hiponimy:
- holonimy:
- meronimy:
- wyrazy pokrewne:
- związki frazeologiczne:
- etymologia:
- uwagi:
- źródła:
baba (język tagalski)
edytuj- wymowa:
- znaczenia:
przymiotnik
- przykłady:
- składnia:
- synonimy:
- antonimy:
- hiperonimy:
- hiponimy:
- holonimy:
- meronimy:
- wyrazy pokrewne:
- związki frazeologiczne:
- etymologia:
- uwagi:
- źródła:
- wymowa:
- znaczenia:
rzeczownik
- (1.1) bęben
- przykłady:
- składnia:
- synonimy:
- antonimy:
- hiperonimy:
- hiponimy:
- holonimy:
- meronimy:
- wyrazy pokrewne:
- związki frazeologiczne:
- etymologia:
- uwagi:
- źródła:
baba (język turecki)
edytuj- znaczenia:
rzeczownik
- przykłady:
- składnia:
- synonimy:
- antonimy:
- hiperonimy:
- hiponimy:
- holonimy:
- meronimy:
- związki frazeologiczne:
- uwagi:
- zobacz też: Indeks:Turecki - Rodzina
- źródła:
baba (język turkmeński)
edytuj- zapisy w ortografiach alternatywnych:
- wymowa:
- znaczenia:
rzeczownik
- (1.1) dziadek
- przykłady:
- składnia:
- synonimy:
- antonimy:
- hiperonimy:
- hiponimy:
- holonimy:
- meronimy:
- wyrazy pokrewne:
- związki frazeologiczne:
- etymologia:
- uwagi:
- źródła:
baba (język węgierski)
edytuj- wymowa:
-
- znaczenia:
rzeczownik
- (1.1) niemowlę, niemowlak, osesek, dzidziuś, bobo[1]
- (1.2) lalka[1] (zabawka)
- (1.3) ukochany, ukochana[1]
- (1.4) (poufale o kobiecie) lala[1]
- przykłady:
- składnia:
- kolokacje:
- (1.1) bababútor • babacipő • babakelengye • babakocsi • babamérleg • babaruha • babaszappan • babaszoba • kisbaba
- (1.2) bababútor • babacipő • babaház • babaruha • rongybaba
- antonimy:
- hiperonimy:
- hiponimy:
- holonimy:
- meronimy:
- związki frazeologiczne:
- várhatsz babám, elvárhatsz → czekaj tatka latka
- etymologia:
- słowo dźwiękonaśladowcze pierwszych dźwięków artykułowanych przez niemowlę[2]
- uwagi:
- źródła:
baba (język wilamowski)
edytuj- zapisy w ortografiach alternatywnych:
- baoba
- wymowa:
- znaczenia:
rzeczownik, rodzaj żeński
- przykłady:
- składnia:
- synonimy:
- antonimy:
- hiperonimy:
- hiponimy:
- holonimy:
- meronimy:
- związki frazeologiczne:
- uwagi:
- zobacz też: bōv
- źródła:
- ↑ Józef Latosiński, Monografia miasteczka Wilamowic: na podstawie źródeł autentycznych: z ilustracyami i mapką, Drukarnia Literacka pod zarządem L. K. Górskiego, Kraków 1909, s. 282.
- ↑ Hermann Mojmir, Wörterbuch der deutschen Mundart von Wilamowice, cz. A-R, Polska Akademja Umiejętności, Kraków 1930‒1936, s. 32.