pies (język polski) edytuj

 
pies (1.1)
 
pies (1.2) i suka
wymowa:
?/i ?/i ?/i IPA[pʲjɛs], AS[pʹi ̯es], zjawiska fonetyczne: zmięk.i → j 
znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

(1.1) zool. Canis familiaris[1], zwierzę domowe; zob. też pies w Wikipedii
(1.2) samiec psa (1.1)
(1.3) środ. łow. samiec lisa lub borsuka[2]

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy lub męskoosobowy

(2.1) slang. obraź. policjant[3], żandarm lub milicjant
(2.2) daw. gw. więz. ajent policyjny[4]
(2.3) pejor. ktoś podły, oszukańczy (epitet wobec mężczyzny)
odmiana:
(1.1-3)
(2.1-3)
przykłady:
(1.1) Pies jest najlepszym przyjacielem człowieka.
(1.1) Cyrk Arena nie ukrywa: będą wielbłądy, konie, lamy, alpaki, słoń, osioł, psy[5].
(1.2) Czy to jest pies czy suka?
(1.3) Na pokocie mieliśmy dwadzieścia psów lisa i pięć borsuków.
(2.1) Psy stoją na patrolu.
składnia:
kolokacje:
(1.1) pies aportującypies asystującypies domowypies do towarzystwapies dowodnypies gończypies łańcuchowypies myśliwskipies obronnypies opiekunpies ozdobnypies pasterskipies podwórzowypies pokojowypies policyjnypies pomocnikpies pracującypies przewodnik • pies rasowypies ratownikpies stróżującypies terapeutycznypies towarzyszącypies wodnypies wyścigowypies zaganiającypies zaprzęgowywściekły piesmieć psa • wyprowadzać psa na spacer • pies gryzie / warczy / szczeka / łasi się / merda ogonempies leśny
synonimy:
(1.1) gw. warsz. skowyr; reg. pozn. kejter; reg. pozn. luńt; reg. białost. sobaka; czworonożny przyjaciel, stróż domu / domowego ogniska
(2.1) pała; neutr. policjant; pot. glina, gliniarz, kulson; żart. smerf
(2.2) hind[4], skieł[4]
(2.3) szubrawiec, łgarz
antonimy:
hiperonimy:
(1.1) zwierzę
(1.2) samiec
hiponimy:
(1.1) kundeldaw. pejor. kundysrasowiecbrytanwilczursł. kres. podworotnikkynol. francuski pies dowodnyfrancuski pies wodnypies kanaryjskipies z Majorkipirenejski pies górskiportugalski pies stróżującypies górski z Appenzellberneński pies pasterskiduży szwajcarski pies pasterskiaustralijski pies pasterskiafrykański pies na lwygładkowłosy pies aportującyfryzyjski pies wodnyhiszpański pies wodnyportugalski pies wodnyportugalski pies dowodnyromański pies wodnypies faraonanagi pies meksykańskinagi pies peruwiańskiprzen. cerber
(2.1) zomol
(2.3) arcypies
holonimy:
(1.1) psiarnia
meronimy:
wyrazy pokrewne:
rzecz. psowate nmos, psiarnia ż, psiarczyk mos, psiarz mos, psica ż, psina ż, psiara ż, psiak mzw, arcypies m, psioczenie n, napsioczenie n
zdrobn. piesek mzw, psiaczek mzw, psiątko n, psinka ż, pieseczek mzw, piesunio mzw, pieseł m
zgrub. psisko n
czas. psioczyć ndk., napsioczyć dk.
przym. psi, psowaty, pieski, arcypsi
przysł. psio, piesko
związki frazeologiczne:
być wyszczekanym jak piescałować psa w nosczuć się jak zbity piesdobra psu i muchadrzeć się jak pies z kotem / gryźć się jak pies z kotem / lubić się jak pies z kotem / zgodzić się jak pies z kotem / żreć się jak pies z kotem / żyć jak pies z kotem[6]francuski piesekgadu-gadu, a psy w krupachjak pies w studnijak psu z gardła wyjęty / wyciągniętylubić jak psy dziada w ciasnej ulicyłgać jak piesna psa uroknależy się jak psu buda / należy się jak psu zupani pies, ni bies / ni pies, ni wydra / ni to pies, ni to biesnie dla psa kiełbasaodszczekać jak pies / wyszczekać jak piespies jebałpies na babypies ogrodnikapies łańcuchowy Darwinapies Pawłowapiesek salonowypies tańcowałpies ci mordę lizałpogoda pod psempsu na budępsu oczy sprzedaćpsy wojnyschodzić na psy / zejść na psysrał to piestu leży pies pogrzebanyubić jak psaw marcu koty, w kwietniu psy, a dopiero w maju mywierny jak pieswieszać psywyć jak pies do księżycawyglądać jak zbity pieszabierać się jak pies do jeżazdechł pies
zobacz też: przysłowia o psie
etymologia:
prasł. *pьsъ[7]
(1.1) źródłosłów dla pol. Psary[8]
uwagi:
zob. też pies w Wikicytatach
(1.1-2) gw. M. i W. lp „psi”
(1.1) zobacz też: Indeks:Polski - Ssaki
(1.1) zobacz też: Indeks:Polski - Rasy psów
(1.2) samica psa: suka
(2.1) zwykle jest używana deprecjacyjna forma męskozwierzęca
tłumaczenia:
źródła:
  1.   Hasło „Canis familiaris” w: Wikispecies – otwarty, wolny katalog gatunków, Wikimedia.
  2. Hasło „pies” w: Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny, red. Halina Zgółkowa, t. 28, Wydawnictwo Kurpisz, Poznań 1994-2005, ISBN 83-900203-3-5, s. 324.
  3. Maciej Czeszewski, Słownik polszczyzny potocznej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006, ISBN 83-01-14631-1, ISBN 978-83-01-14631-3, s. 231.
  4. 4,0 4,1 4,2 Słowniczek gwary więziennej, „Język Polski” nr 10/1913, s. 297.
  5. Tychy i Mysłowice: NIE dla cyrków ze zwierzętami na nic, cyrki przyjeżdżają.
  6. Włodzimierz Wysoczański, Opozycja homo – animal z perspektywy reguł postępowania (na materiale frazemów wybranych języków), „Acta Universitatis Wratislaviensis” no 2282, Język a Kultura, t. 16, Wrocław 2001, s. 84.
  7. Janusz Strutyński, Elementy gramatyki historycznej języka polskiego, wyd. dziewiąte, Wydawnictwo Tomasz Strutyński, Kraków 2002, s. 33.
  8. Hasło „Psary” w: Maria Malec, Słownik etymologiczny nazw geograficznych Polski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003, ISBN 83-01-13857-2, s. 201.

pies (język angielski) edytuj

wymowa:
IPA/paɪz/
?/i
znaczenia:

rzeczownik, forma fleksyjna

(1.1) lm od: pie
odmiana:
przykłady:
składnia:
kolokacje:
synonimy:
antonimy:
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
rzecz. pie
związki frazeologiczne:
etymologia:
uwagi:
źródła:

pies (język hiszpański) edytuj

wymowa:
IPA[pjes]
?/i
znaczenia:

rzeczownik, forma fleksyjna

(1.1) lm od: pie
odmiana:
przykłady:
składnia:
kolokacje:
synonimy:
antonimy:
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
związki frazeologiczne:
etymologia:
uwagi:
źródła:

pies (język kaszubski) edytuj

wymowa:
znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męski

(1.1) zool. pies
odmiana:
przykłady:
składnia:
kolokacje:
synonimy:
(1.1) tus, tósz / tusz, tusk
antonimy:
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
związki frazeologiczne:
etymologia:
uwagi:
źródła: