główka (język polski) edytuj

 
ptasia główka (1.2)
 
główka (1.3) kapusty
 
trzy główki (1.4) czosnku
 
szpilki z kolorowymi główkami (1.5)
 
główka (1.7)
 
główki (1.8) portu
 
główka (1.9)
 
główka (1.10) koniczyny
 
główka (1.12) tasiemca
 
główka cegły (1.13)
 
fajka z brązową główką (1.14)
 
główki (1.16) plemników
wymowa:
IPA[ˈɡwufka], AS[gu̯ufka], zjawiska fonetyczne: utr. dźw. ?/i
?/i
znaczenia:

rzeczownik, rodzaj żeński

(1.1) zdrobn. od: głowa
(1.2) mała głowa
(1.3) o jednej kapuście lub sałacie
(1.4) o jednym czosnku
(1.5) zaokrąglone zakończenie jakiejś rzeczy
(1.6) gw. przestępcza: kara śmierci[1]
(1.7) sport. w piłce nożnej: odbicie piłki głową
(1.8) zwykle w liczbie mnogiej miejsce oznaczone jako wyjście z portu
(1.9) muz. część instrumentu szyjkowego wieńcząca gryf; zob. też główka (chordofony) w Wikipedii
(1.10) bot. rodzaj kwiatostanu groniastego; zob. też główka (botanika) w Wikipedii
(1.11) poligr. pierwszy, wprowadzający akapit artykułu lub informacji prasowej, zachęcający do zapoznania się z całością; zob. też lead w Wikipedii
(1.12) zool. przednia część ciała tasiemców właściwych; zob. też skoleks w Wikipedii
(1.13) bud. ta ścianka cegły, która ma najmniejszą powierzchnię
(1.14) część fajki, do której nabija się i spala tytoń
(1.15) muz. część fletu poprzecznego z ustnikiem
(1.16) biol. przednia część plemnika zawierająca materiał genetyczny i akrosom
(1.17) pot. anat. żołądź penisa; zob. też żołądź (anatomia) w Wikipedii
(1.18) część nakrycia głowy obejmująca samą głowę
(1.19) gw. (Bukowina) środkowa część koła, w której umieszczone szprychy[2]
odmiana:
(1.1-18)
przykłady:
(1.1) Mamusiu, boli mnie główka.
(1.2) Kogucią główkę wieńczy okazały grzebień.
(1.3) W warzywniaku dostałem piękną główkę kapusty.
(1.4) Do sosu zużyłem całą główkę czosnku.
(1.5) Zapałka zapala się przez potarcie jej główki o draskę na pudełku.
(1.6) Gdyby nie andzia, byłaby główka.
(1.7) Bramka w piątej minucie meczu padła z główki lewego pomocnika.
(1.8) O trzynastej pięć minęliśmy jachtem główki portu prawym halsem.
(1.9) Oddałem do naprawy starą gitarę z pęknięta główką.
(1.10) Mój królik lubi główki koniczyny i koszyczki mniszka.
(1.11) Dobra główka nie powinna zawierać więcej niż trzy zdania.
(1.12) Główka tasiemca nieuzbrojonego jest zaopatrzona w cztery przyssawki.
(1.13) Tak zwane wiązanie krakowskie, to cegły układane na przemian: wozówka i główka.
(1.14) Typowe fajki angielskie i holenderskie o długim cybuchu, różnią się kształtem główki.
(1.15) Od materiału, z którego wykonana jest główka, zależy barwa dźwięku fletu.
(1.16) Plemniki ssaków zbudowane z główki, wstawki i wici.
składnia:
(1.3-4) główka + D.
kolokacje:
(1.4) główka od szpilki • główka zapałki • główka kości
(1.8) wejść w główki (portu) • minąć główki
synonimy:
(1.1) łepek, łebek
(1.2) łepek, łebek
(1.5) łepek, łebek
(1.11) lid, lead, lede, ingres
(1.12) skoleks, czerwioch
(1.17) żołądź
antonimy:
(1.5) stopka
(1.10) stopka
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
(1.5) szpilka
(1.9) gryf
(1.12) tasiemiec
(1.14) fajka
(1.15) flet poprzeczny
(1.16) plemnik
(1.17) penis
(1.18) kapelusz, czapka
meronimy:
wyrazy pokrewne:
rzecz. głowięta nmos, głowa ż, główeczka ż, główkowanie n, nagłówek m, podgłówek m, głowica ż
czas. główkować ndk., głowić się ndk.
przym. główkowy, głowiasty, główny, główkowaty
związki frazeologiczne:
główka jak makówka, a rozumu jako naplwał (sic!)główka jak makówka, a rozumu pustogłówka pracujekażda główka ma swój rozumma szczęście jak śledziowa główka w Wielką Niedzielępaluszek i główka to szkolna wymówkapiękna główka, ale czczatrupia główka
etymologia:
(1.1-16) pol. głowa + -ówka
uwagi:
(1.4) por. ząbek
(1.10) zobacz też: Indeks:Polski - Botanika
tłumaczenia:
(1.1) dla języków nierozróżniających zdrobnień zobacz listę tłumaczeń w haśle: głowa
(1.6) zobacz listę tłumaczeń w haśle: kara śmierci
(1.17) zobacz listę tłumaczeń w haśle: żołądź
źródła:
  1. Stanisław Kania, Słownik argotyzmów, Wiedza Powszechna, Warszawa 1995, ISBN 83-214-0993-8, s. 89.
  2. Zbigniew Greń, Helena Krasowska, Słownik górali polskich na Bukowinie, SOW, Warszawa 2008, s. 80; dostęp: 9 listopada 2018.