Indeks:Polski - Regionalizmy kujawskie - Straszewo

Indeks: A Ą B C Ć D E Ę F G H I J K L Ł M N Ń O Ó P R S Ś T U W Y Z Ź Ż

A

• a pódziesz ty – wynoś się (używane do trzody, która weszła w szkodę)
• ady – ależ, przecież
• adyć – już, teraz, zaraz
• adygo – wynoście się (używane do trzody, która weszła w szkodę)
• ajuści – a jakże, jeszcze czego
• akuratnie – dokładnie, starannie
• akuratny – dokładny
• aplegra – odnóżka, szczep rośliny

    (do góry strony)

B

• babok – strach na wróble, suchy smark w nosie
• baczyć – pilnować
• bania – dynia
• barzy – bardziej
• bebech – brzuch
• bebechy – trzewia, wnętrzności lub pościel
• bebzun – duży brzuch
• bednorz – bednarz
• bekón – bekon
• berbelucha – mętna ciecz, brudna woda
• betón – beton
• bety – pościel
• bez – poza znaczeniem ogólnopolskim również jako zaimek „przez”
• bida – bieda, lub dwukołowy powóz konny
• błagi – delikatny, lejący się (o tkaninach)
• błóna – błona
• błónd – błąd
• błóndzić – błądzić
• błyndny – błędny
• boba – ciepła zimowa czapka futrzana
• bochynek – bochenek
• boczyć – pilnować
• bodej – bodaj
• bodeśty – bodaj ty, gdzież tam, ależ
• bogać tam – (zwątpienie) czyżby
• bogać – gdzież tam, ależ
• boleoczy – jaskier – roślina zielna z rodziny jaskrowatych
• bolóncy – bolący
• bolónczka – bolączka
• borgować – pożyczać (borgować to także sprzedawać na kredyt {w małym sklepiku – swoim}, na borg, na zeszyt, „na krychę”)
• bożo krówka – biedronka
• bómba – bomba
• bómbel – bąbel
• bón – bób
• bónk – bąk
• bratowo – bratowa
• brezynt – brezent
• brnónć – brnąć
• bróna – brona
• bróndzowy – brązowy
• brónić – bronić
• brónować – bronować
• brónz – brąz
• bryczka – powóz konny
• brynda – denaturat
• bryndka – denaturat
• burok – burak
• burtnik – krawężnik
• bymbnić – bębnić
• bymbyn – bęben

    (do góry strony)

C

• całki – cały
• chabatuła – chrust, suche igliwie z gałązkami wykorzystywane na opał
• chachmyńcić – czynić coś niejasnym, zwłaszcza celowo; gmatwać, komplikować, lub kłamać
• chachół – kark, kołnierz
• chałupa – wiejski dom
• charchać – kaszleć, pochrząkiwać
• charchlać – kaszleć, pochrząkiwać
• chechłacz – szczotka do czyszczenia krów
• chechłacz – woreczek z tkaniny. Po wsypaniu do niego cukru wkładany niemowlakowi do ust, jak obecnie smoczek–gryzak
• chechłać – niedbale prać
• chichrać sie – śmiać się
• chlyb – chleb
• chlyw – chlew
• chłopok – chłopak
• chmara – dużo, wielka liczba (np. fruwa chmara ptaków)
• chocioż – choć, chociaż
• chodzić po budach – wpadać do kogoś bez zapowiedzi na plotki
• chodzić po gościach – wybierać się w gościnę, odwiedzać
• chuncwot – łobuz, urwis
• chybotać sie – chwiać się, kołysać się
• chycać – skakać
• chynchy – wertepy, zarośla
• chyntny – chętny
• chyrlak – cherlak
• cielok – cielak, cielę
• cieńgiem – ciągle, wciąż
• cimno – ciemno
• ciónć – ciąć
• cióngnik – ciągnik
• cióngnóńć – ciągnąć
• ciujnunć – nalać, nasypać czegoś trochę
• ciułać – oszczędzać, zbierać, gromadzić
• ciungle – ciągle, wciąż, bez przerwy
• ciynki – cienki
• ciynty – cięty
• ciynżar – ciężar
• ciynżki – ciężki
• ciyń – cień
• ciyńcie – cięcie
• cknić – tęsknić
• cmyntarz – cmentarz
• coby – aby, żeby
• coroz – coraz
• cómber – comber
• cudok – cudak, dziwak
• cug – prąd powietrza, przeciąg, ciąg w kominie
• cweter – sweter
• cybula – cebula
• cyganić – kłamać
• cykor – strach
• cykoryja – cykoria
• cymboł – cymbał
• cymynt – cement
• cyntrefuga – wirówka do mleka
• cyntryfuga – wirówka do mleka
• cysorz – cesarz
• czekólada – czekolada
• czerwinić – czerwienić
• czerwónka – czerwonka
• czerwóny – czerwony
• czkowka – czkawka
• czort – czart
• czworok – czworak
• czym pryndzy – czym prędzej
• czymu – czemu
• czynsto – często
• czynść – część

    (do góry strony)

Ć

• ćmić – palić papierosa, boleć (dotyczy bolących zębów)
• ćpnąć – rzucić, rzucać
• ćpnónć – rzucić, rzucać
• ćwok – oferma, tępak

    (do góry strony)

D

• dać dyla – uciec
• daligo – prędzej, dalej
• daliko – daleko
• dawni – dawniej
• dekiel – nakrywka
• derektor – dyrektor
• dinks – rzecz o nieokreślonej nazwie
• diobeł – diabeł
• dłuży – dłużej
• dobrodziij – dobrodziej, ksiądz
• dokónd – dokąd
• doktór – doktor, lekarz
• dopiyro – dopiero
• dorynczać – doręczać
• dosiyngnóńć – dosięgnąć
• dotónd – dotąd
• dóm – dom
• dómb – dąb
• dóńć – dąć
• drewiynko – drewienko
• drobka – drabina
• drobniuchny – drobniutki
• dróng – drąg
• drónżyć – drążyć
• dryl – siewnik
• dryntwy – cierpki, nieżywy
• drzaźnić – drażnić
• drzewniany – drewniany
• drzoźnić – drażnić
• drzyć – drżeć
• drzywko – drzewko
• dubeltowy – podwójny
• duga – dźwignia – rodzaj przekładni zamieniającej wielkość obciążenia zewnętrznego na odpowiednią wartość siły napędowej (wzióńć na duge – zastosować dźwignię)
• durch – ciągle
• durszlok – durszlak, cedzak
• dycht – całkiem, zupełnie, dokładnie
• dyć – przecież
• dydek – smoczek, pierś
• dymba – dęba
• dymbina – dębina
• dynko – spód jakiegoś naczynia
• dyntka – dętka
• dyńcie – dęcie
• dyrdymoły – dyrdymały, bzdury, brednie
• dyszcz – deszcz
• dzie – gdzie
• dziesiyńć – dziesięć
• dziewiyńć – dziewięć
• dzil – część, porcja (np. porcja drobiowa)
• dziminga – pokarm przeżuwany przez przeżuwacze (krowy, owce itp.)
• dzinka – dzięki
• dzisiej – dzisiaj
• dziwolóng – dziwoląg
• dziyń – dzień
• dziyńki – dzięki
• dzylówka – zelówka

    (do góry strony)

E

• ej – słuchaj, zwróć na mnie uwagę
• elekstryka – elektryka, elektryczność

    (do góry strony)

F

• facjatka – mieszkalne lub pomieszczenie na poddaszu
• fajerka – krążek od pieca
• fanga – cios
• farfocle – mętna zawiesina lub osad
• fasa – zbiornik, cysterna do wody
• febra – gorączka
• fest – mocno, porządnie
• filcok – zimowy but ze skóry lub gumy z cholewami z filcu
• flacha – butla
• flanca – sadzonka
• flancować – sadzić sadzonki (rozsadę)
• flaszka – butelka
• flejowaty – niechlujny
• folgować – zwalniać opóźniać, odciążać, ulżyć
• framuga – ościeżnica
• fufajka – kufajka, waciak – ciepły ubiór wierzchni w formie grubej pikowanej kurtki chroniący przed mrozem i chłodem. Szyty głównie na watolinie.
• fuga – spoina w murze
• fumfel – gówniarz,kumpel, smark
• furmanka – powóz konny
• furt – ciągle
• futer – pasza
• futrować – karmić zwierzęta domowe
• fyrtel – wyznaczony (ograniczony) rejon, część jakiegoś terenu

    (do góry strony)

G

• gable – widły do ziemniaków, buraków
• gadać – mówić
• gadzina – pies, zwierzę
• galanty – dość duży
• galańcie – dość dużo
• gałgan – rozrabiaka, urwis
• gały – oczy
• ganek – weranda
• gapa – ptak z rodziny krukowatych, jak kruk, gawron, wrona
• garować – leżeć w łóżku, spać
• gderać – marudzić, nie speszyć się
• gilgać – łaskotać
• giyra – noga
• glaca – łysina
• glanc – połysk, polewa, lukier
• glancpapiyr – papier ścierny
• glejda – osoba niechlujna
• glizda – glista lub dżdżownica
• gluba – smarki z nosa
• glubka – mirabelka (rodzaj śliwki)
• glyńdzić – ględzić
• głómb – głupi (głąb)
• głymboko – głęboko
• gnat – kość
• gniyść – gnieść
• golarz – fryzjer
• golnóńć – wypić
• gołómb – gołąb
• gora – ognisko na polu
• gorónco – gorąco
• goróncy – gorący
• gorzy – gorzej
• gospodorz – gospodarz
• gościniec – zarówno droga jak i zajazd, karczma
• gónić sie – mieć ruję (krowa ma ruję)
• góra – strych (do góry – na górze, piętrze)
• górol – góral
• graca – motyka
• graczka – motyka
• graczyć – wydawać z siebie dziwny, denerwujący odgłos; często używane w stosunku do zwierząt, szczególnie kota
• grajcarek – korkociąg
• gramolić sie – wchodzić nieporadnie gdzieś, na coś
• grdyka – krtań
• grobki – grabki
• gryfel – rdzeń ołówka
• grynzowiny – fusy od herbaty i kawy
• grzebiyń – grzebień
• grzynda – grzęda
• gulorz – indyk
• guła – indyczka, również guła – niezdarna, niezaradna kobieta
• gumaki – kalosze
• gus – żeliwo
• gutalina – pasta do butów
• guzdrać – robić coś w bardzo wolnym tempie, np. ubierać się bardzo powoli
• guzdrzyć sie – robić coś w bardzo wolnym tempie, np. ubierać się bardzo powoli
• gwiozda – gwiazda
• gymba – twarz
• gyńsi – gęsi
• gyńś – gęś
• gzić sie – uciekać w panice przed owadami – gzami (krowa się gzi)
• gzik – twarożek ze śmietaną i dodatkami (koper zielony szczypiorek)
• gzub – dzieciak

    (do góry strony)

H

• haczyk – haczyk, pogrzebacz
• haczyk – poza ogólnopolskim hakiem, również pogrzebacz
• hajcować – palić się
• hajtnóńć sie – ożenić się, wyjść za mąż
• halbka – pół litra wódki
• hok – hak
• huby – pagórki, teren poza wsią, odległe gospodarstwo
• hybel – strug, hebel
• hyblować – heblować
• hybotać sie – chwiać się, kołysać się
• hycel – łowca psów
• hykel – szydełko (do ręcznych robótek)
• hyklować – szydełkować, robić na szydełku

    (do góry strony)

I

• idziym – idziemy
• inaczy – inaczej
• ino – tylko
• inszy – inny

    (do góry strony)

J

• jadaczka – gęba, usta
• jagniok – jagnię
• jak bóndź – jak bądź
• jak noleży – jak należy
• japko – jabłko
• je – jest
• jednaki – jednakowy
• jedyn – jeden
• jedynaście – jedenaście
• jedynok – jedynak
• ji, jeji – jej
• jo – ja, tak
• jucha – krew
• jupa – wierzchnie okrycie, bluza, kurtka
• jupka – wierzchnie okrycie, bluza, kurtka
• jynczyć – jęczeć
• jyno – tylko

    (do góry strony)

K

• kabza – torba na pieniądze, kieszeń
• kachel – kafel element pieca kaflowego
• kachlak – piec kaflowy
• kaczaki – kaczęta, małe kaczki
• kaczór – kaczor
• kajet – zeszyt
• kalyka – kaleka
• kalyndasz – kalendarz
• kałdón – gruby brzuch
• kamiyniak – kamienny garnek do mleka, śmietany
• kamiyń – kamień
• kamloty – kamienie
• kana – duża bańka na mleko
• kaniflorek – materiał wybuchowy używany przez młodzież w Wielkanoc do wykonywania wybuchów za pomocą tzw. kluczy („strzelanie z kluczy”)
• kanka – mała bańka na mleko
• kanoł – kanał
• kantówka – krawędziak
• kapka – odrobina
• karmelki – cukierki
• katana – wierzchnie okrycie, marynarka, bluza, kurtka
• kawalóntek – kawałek, odrobinka
• każdyn – każdy
• kiecka – suknia
• kierda – 1. locha, maciora, wieprz; 2. zaniedbana, brudna kobieta
• kierdy – plotki
• kieszyń – kieszeń
• kilnia – kielnia
• kipa – niedopałek papierosa
• kista – skrzynia
• kiszka – poza ogólnopolskim znaczeniem, kaszanka, flak
• kiszónka – kiszonka
• kiżenka – maselnica przyrząd do robienia masła
• klamoty – graty, różne
• klara – światło
• klipa – nazwa gry regionalnej
• klofta – coś dużego i ciężkiego albo duży kawał drewna
• klómb – klomb
• kluk – pogardliwie nos
• klumpy – buty z drewnianymi spodami
• kluszczonka – woda po gotowaniu makaronu lub klusek
• klynczyć – klęczeć
• kłaki – włosy
• kłómb – kłąb
• kłymbek – kłębek
• kłymbiasty – kłębiasty
• kłymbowisko – kłębowisko
• knoty – chłosta, baty
• knyp – nóż
• knypek – 1. mały nóż do pielęgnacji (skrobania) stóp; 2. mały chłopiec
• kobita – kobieta, żona
• kokoszka – młoda kura
• kole – obok, przy
• kolejorz – kolejarz
• kolonialka – sklep spożywczy
• kolónia – kolonia
• kolybka – kolebka
• kolynda – kolęda
• kołniyrz – kołnierz
• kopanka – misa do wyrabiania ciasta na chleb
• kopnóńć – kopnąć
• koprowina – miedź
• kopystka – drewniana, mała łyżka, duża – kopyść
• koróna – korona
• korónka – koronka
• korzónek – korzonek
• korzyń – korzeń
• kotlorz – kotlarz
• kowol – kowal
• kozieł – kozioł, nazwa gry regionalnej
• kozok – kozak
• kómbajn – kombajn
• kómbinacja – kombinacja
• kómbinerki – kombinerki, szczypce płaskie
• kómin – komin
• kóminiarz – kominiarz
• kómitet – komitet
• kómoda – komoda
• kómpać – kąpać
• kómpas – kompas
• kómpót – kompot
• kómu – komu
• kómuna – komuna
• kómynda – komenda
• kómyndant – komendant
• kónduktor – konduktor
• kónica – kłonica
• kóniec – koniec
• kóniecznie – koniecznie
• kónkól – kąkol
• kónopie – konopie
• kóntuar – kontuar
• kóń – koń
• kóński – koński
• krajrzoga – piła tarczowa
• krakowiok – krakowiak
• krowiniec – krowieniec
• krócy – krócej
• króng, kryngu – krąg, kręgu
• krukiewka – uchwyt, rączka drewniana (np. przy stylisku kosy)
• kruzowaty – człowiek z kręconymi włosami
• krychaczka – tłuczek do ziemniaków
• krychać – tłuc ziemniaki tłuczkiem
• krychane kartofle – tłuczone ziemniaki, puree
• kryda – kreda
• krydyns – kredens
• kryncynie – kręcenie
• kryńcić – kręcić
• kryska – kreska
• krystek – okrągły piecyk stalowy, lub żeliwny na węgiel
• krzan – chrzan
• krzesny – ojciec chrzestny
• krzok – krzak
• krzymiyń – krzemień
• Krzyżok – Krzyżak
• krzyżok – krzyżak
• ksióndz – ksiądz
• ksiónżka – książka
• ksiynga – księga
• ksiyngorz – księgarz
• ksiynżyc – księżyc
• kściny – chrzciny
• któryndy bóndź – którędy bądź
• któryndy – którędy
• kubaba – ziele angielskie
• kuch – 1. wytłoki przy produkcji oleju; 2. ciasto drożdżowe
• kuchnia – piec do gotowania
• kuchorz – kucharz
• kuchynka – kuchenka
• kuchynny – kuchenny
• kuczer – woźnica, furman
• kuć – poza ogólnopolskim znaczeniem, również kłuć
• kufa – beczkowóz
• kufajka – waciak – ciepły ubiór wierzchni w formie grubej pikowanej kurtki chroniący przed mrozem i chłodem. Szyty głównie na watolinie.
• Kujawiok – Kujawiak
• kujawiok – kujawiak
• kulasy – nogi
• kumoszka – kuma
• kumoter – kum
• kupywać – kupować
• kurak – kogut
• kurczok – kurczak
• kurok – kogut
• kurynda – forma przekazywania wiadomości (obwieszczenia) z domu do domu funkcjonująca kiedyś na wsi
• kutwa – skąpiec
• kwarta – litrowy garnuszek metalowy z jednym uchem
• kwiczyć – kwiczeć
• kwiot – kwiat
• kwiotuszek – kwiatuszek
• kworta – litrowy garnuszek metalowy z jednym uchem
• kyndzior – kędzior

    (do góry strony)

L

• laba – wypoczynek przyjemność
• laczki – papcie, obuwie domowe bez pięty
• lafirynda – kobieta wyzywająco ubrana
• latosi – tegoroczny
• latoś – w tym roku
• latowy – letni
• latówka – letni wychów bydła na zlecenie
• lecić – lecieć
• lekciejszy – lżejszy
• leluch – pieszczoch, maminsynek
• lepi – lepiej
• letki – lekki
• letkie – płuca świni
• leźć – iść, łazić
• listowy – listonosz
• liść bobkowy – liść laurowy
• liter – litr
• litkup – zwyczaj zapijania dobitego targu, uczta lub wódka fundowana przez nabywcę
• lofer – łazęga, powsinoga, człowiek który nie może usiedzieć w domu
• lofrować – lenić się, włóczyć,łazikować
• lorbas – kawał chłopa, urwis, duży chuligan
• lotać – latać, biegać, marnować czas, obijać się, tracić czas, wałkonić się, bumelować
• lufcik – małe, dodatkowe okienko w dużym oknie
• luj – chuligan, łobuz
• lujówka – kaszkiet, czapka z daszkiem
• lumpy – niechlujne ubrania
• luntrus – łobuz, nicpoń
• lyberka – wątrobianka (od niem. Leber – wątroba)
• lycki – cugle, lejce (do powożenia koni)
• lykarstwo – lekarstwo
• lylija – lilia

    (do góry strony)

Ł

• łata – szmata
• łazynga – wędrowiec, powsinoga
• łechtać– łaskotać
• łobiod – obiad
• łoblotany – obeznany w jakiejś dziedzinie
• łobstalować – zamówić, zarezerwować
• łod – od
• łodebrać – odebrać
• łogónek – kolejka (w sklepie)
• łokónek – okonek, mały okoń
• łołówek – ołówek
• łoński rok – zeszły rok
• łopciónć – obciąć
• łornół – szybko pobiegł, szybko ruszył z miejsca
• łowca – owca
• łón – on
• łóna – ona
• łónka – łąka
• łynciny – łodygi ziemniaków
• łyngol – o kimś wysokim
• łynty – łodygi ziemniaków
• łynty – łodygi ziemniaków
• łyskać sie – błyskać się

    (do góry strony)

M

• machorka – tytoń do fajki
• maciek – żołądek
• maciora – locha
• majsel – przecinak
• maluda – maluch, małe dziecko
• marmulada – marmolada
• merta – mirt
• meter – metr
• mglić – mdlić, nudzić (od nudności)
• miałki – sypki, płytki
• mić cykora – bać się
• mić dryg – mieć do czegoś predyspozycje, uzdolnienie
• mić – mieć
• miesiónc – miesiąc
• milión – milion
• mindzy – między
• minso – mięso
• minszać – mieszać
• minta – mięta
• mintówka – miętówka
• mintus – miętus
• miszkać – mieszkać
• miszkanie – mieszkanie
• mizdrzyć sie – przymilać się
• mliczarnia – mleczarnia
• mliczornia – mleczarnia
• mliczorz – mleczarz
• mliko – mleko
• młodzie – drożdże
• młócarnia – młocarnia
• młynorz – młynarz
• młynorzowo – młynarzowa
• mni – mniej
• mnijszy – mniejszy
• mnożynie – mnożenie
• mocni – mocniej
• mocorz – mocarz
• modre – ultramaryna – środek do płukania tkanin
• modrok – bławatek chaber
• modrokowy – niebieski
• modrzyć – barwić ultramaryną – środkiem do płukania tkanin
• moknónć – moknąć
• mordynga – mordęga
• mosióndz – mosiądz
• motopómpa – motopompa
• motór – motor, silnik spalinowy lub elektryczny, motocykl
• móm – mam
• mómynt – moment
• mónczka – krochmal
• mónczka – krochmal
• mónczkować – krochmalić
• móndry – mądry
• Móngolia – Mongolia
• Móngoł – Mongoł
• mónka – mąka
• mónż – mąż
• mrożóny – mrożony
• muchómór – muchomor
• mudzić – marudzić, zajmować niepotrzebnie czas, tracić czas
• mulorz – murarz
• musowo – koniecznie
• mutra – nakrętka
• muzykanty – orkiestra
• mycka – czapka
• mylinie – mielenie
• myndel – mędel
• mynka – męka
• mynski – męski
• myntny – mętny
• myślić – myśleć

    (do góry strony)

N

• na barana – nieść inną osobę na plecach
• na chybcika – wykonywać coś szybko, niedokładnie
• na gorónco – na gorąca
• na podoryndziu – na podorędziu
• na poprzyk – na poprzek
• na potym – na potem
• na późnij – na później
• na pryndce – naprędce
• na przedej – na sprzedaż
• na przestrzoł – naprzestrzał
• na przybość – bez skarpet
• na rymby – włożyć odzież na odwrotną stronę
• na sprzedoż – na sprzedaż
• na szage – na ukos, ukos ( wg mnie: na skróty)
• na trzyźwo – na trzeźwo
• na wirzchu – na wierzchu
• na – weź, proszę, daję ci
• nabożyństwo – nabożeństwo
• nacincie – nacięcie
• nacióngać – naciągać
• nacirać – nacierać
• nacisnónć – nacisnąć
• nacychować – zaznaczyć, wytrasować
• nad ranym – nad ranem
• nadarymnie – nadaremnie
• nadónsany – nadąsany
• nadónżyć – nadążyć
• nadusić – nacisnąć
• nadwyrynżyć – nadwerenżyć
• nadynty – nadęty
• nagónka – nagonka
• najóńć – nająć
• najpszód – najpierw
• naleźć – znaleźć
• naliwać – nalewać
• naliwka – nalewka
• namkónć sie – przesunąć się, usunąć się np. z przejścia
• namolny – natrętny
• naobkoło – dookoła, naokoło
• napinty – napięty
• napity – pijany
• napómknónć – napomknąć
• naprowdy – naprawdę
• napynd – napęd
• narościć (kokoszka narościła sie) – osiągnąć dojrzałość przez kurę, (młoda kura zniosła pierwsze jajko)
• naroz – naraz, nagle
• naryncze – naręcze
• narzeczóno – narzeczona
• narzóndzać – cerować, naprawiać odzież
• narzykać – narzekać
• narzyndzie – narzędzie
• nasinie – nasienie
• nasioć – nasiać
• natynżoć – natężać
• nawiónzka – nawiązka
• nawiźć – nawieźć
• nawlic – nawlec
• nawożynie – nawożenie
• nazad – do tyłu (komenda dla konia)
• nazod – do tyłu (komenda dla konia)
• naźryć – nażreć
• niecirpióncy – nicierpiący
• niedołynga – niedołęga
• nieoczyszczóny – nieoczyszczony
• nietopyrz – nietoperz
• nima – nie ma
• Nimcy – Niemcy
• Nimiec – Niemiec
• Nimka – Niemka
• no – tak (w przypadku odpowiedzi)
• norać sie – brudzić się
• nygus – leń
• nyncić – nęcić
• nyndza – nędza
• nyndzorz – nędzarz
• nynkać – nękać

    (do góry strony)

O

• obaczyć – zobaczyć
• obalić – przewrócić
• obcyngi – cęgi, obcęgi
• obicać – obiecać
• obirać – obierać
• objinty – objęty
• oblic – oblec
• oblotany – światowy, obeznany w jakiejś dziedzinie
• oblyc sie – ubrać się
• obłuczyć – założyć (pościel, ubranie)
• oboczyć – zobaczyć
• obointny – obojętny
• obowiónzek – obowiązek
• obrok – pasza dla konia
• obróńca – obrońca
• obstalować – zamówić, złożyć zmówienie
• obtoknónć – opłukać naczynie w wodzie
• obzorgować – postarać się o coś
• obżyrać – obżerać
• ochyndorzyć – doprowadzić z grubsza do porządku
• ociec – ojciec
• ocinżały – ociężały
• ocióngać – obciągać
• ocirać – ocierać
• odbirać – obierać
• odciónć – odciąć
• odginty – odgięty
• odgiónć – odgiąć
• odkluczyć – otworzyć zamknięty zamek (niem. aufschließen)
• odrómbać – odrąbać
• odrynczny – odręczny
• odsicz – odsiecz
• odsłónić – odsłonić
• odsónczyć – odsączyć
• odstómpić – odstąpić
• odstympstwo – odstępstwo
• odświntny – odświętny
• ofuknónć – obrazić się, zripostować
• ogacić – ocieplić przed mrozem
• ogiń – ogień
• oglóndać – oglądać
• okinko – okienko
• okłodka – okładka
• okóń – okoń
• okróngły – okrągły
• okrónżynie – okrążenie
• okryng – okręg
• okryngowy – okręgowy
• okrynt – okręt
• okulory – okulary
• opliść – opleść
• oprzóntać – oprzątać
• oprzynt – oprzęt
• oprzytómnić – oprzytomnieć
• opuchninty – opuchnięty
• opuchnónć – opuchnąć
• orintować – orientować
• orka na zogón – orka zagon(orka na zimę)
• oryndować – orędować
• oryndzie – orędzie
• orynż – oręż
• osim – osiem
• osimdziesiónt – osiemdziesiąt
• osióngnincie – osiągnięcie
• osióngnónć – osiągnąć
• osiónść – osiąść
• oskarżóny – oskarżony
• osławióny – osławiony
• ospa – śruta (pasza dla zwierząt)
• osprzynt – osprzęt
• ostać – zostać
• ostrzóny – ostrzony
• ostrzynie – ostrzenie
• oswojóny – oswojony
• ośmiokóntny – ośmiokątny
• ośmiomiesinczny – ośmiomiesięczny
• ośmiopintrowy – ośmiopiętrowy
• ośmioprocyntowy – ośmioprocentowy
• otrymby – otręby
• otwirać – otwierać
• owczorz – owczarz
• ozimbinie – oziębienie
• ozorgować – zamówić
• ożeszty – Ach ty (wyrażenie złości)
• ożynić – ożenić
• ożywinie – ożywienie

    (do góry strony)

Ó

• ón – on
• óna – ona
• óndulacja – ondulacja

    (do góry strony)

P

• pajda – gruba skiba chleba
• pajónk – pająk
• pałónk – pałąk
• pamintać – pamiętać
• pamińć – pamięć
• panujóncy – panujący
• papiros – papieros
• papirówka – papierówka
• paplina – topola
• patefón – patefon
• patyk – kojec w chlewie
• pazłotko – cynfolia, folia aluminiowa
• pelić – pleć
• pepłać – brudzić
• pieczora – pieczara
• pieczorka – pieczarka
• pieczyntować – pieczętować
• pieczyń – pieczeń
• pielić – pleć
• piełun – piołun
• pierdałka – owoc dzikiej gruszki
• pierduśnica – plotkara
• pierdziołka – owoc dzikiej gruszki
• pierón – pieron
• pierściónek – pierścionek
• pijok – pijak
• pijowka – pijawka
• pikny – piękny
• pindrzyć sie – upiększać się
• pindurynda – bieluń dziędzierzawa (Datura stramonium L.) – gatunek rośliny (chwastu) jednorocznej, silnie trującej
• pinióndz – pieniądz
• pinióndze – pieniądze
• pinkny – piękny
• pinta – pięta
• pintro – piętro
• pintrowy – piętrowy
• piń – pień
• pińciolotka – pięciolatka
• pińciopintrowy – pięciopiętrowy
• pińcioprocyntowy – pięcioprocentowy
• pińć – pięć
• pińćset – pięćset
• pińść – pięść
• pioch – piach
• pioć – piać
• piosek – piasek
• piosynka – piosenka
• pión – pion
• piónć – piąć
• pióntka – piątka
• pirożek – pierożek
• piróg – pieróg
• pirszy – pierwszy
• pirszyństwo – pierszeństwo
• pirwyj – wczesniej
• pirze – pierze
• pirzyna – pierzyna
• pisorz – pisarz
• piszczołka – piszczałka
• plaski – płaski
• plómba – plomba
• plón – plon
• plónować – plonować
• płaczóncy – płaczący
• po czymu – po ile
• po wiela – po ile
• pochrymptać – uciąć coś nierówno, niestarannie
• pocióng – pociąg
• pocirz – pacierz
• poczóntek – początek
• poczyć – paczyć
• poczynstunek – poczęstunek
• podbirać – obrywać bulwy ziemniaka nie wyrywając krzaka
• poddziesiónto – drugie śniadanie
• podleczóny – podleczony
• podliwać – podlewać
• podług – według
• podobiństwo – podobieństwo
• podstymp – podstęp
• podstymplować – podstęplować
• podwieczorek – posiłek w porze (po)południowej, lunch
• podwolać sie – zalecać się
• podwyrek – podwórze
• podwyrko – podwórze
• poincie – pojęcie
• pointny – pojętny
• polić – palić
• polipa – polepa, sufit (technologia wykonywania sufitu lub ściany stosowana w chatach)
• połknónć – połknąć
• pomindzy – pomiędzy
• pomocny – osoba umiejąca pomóc
• porómbać – porąbać
• porómbany – niespełna rozumu (porąbany czyli głupi, durny)
• portki – spodnie
• poryncz – poręcz
• porynczny – ergonomiczny, wygdny, dopasowany do osoby
• porzónny – porządny
• posiasny – ergonomiczny, wygdny, dopasowany do osoby
• postrónek – postronek
• postymp – postęp
• postympek – postępek
• postympowy – postępowy
• pośrupać – poszczerbić, obić, postrzępić
• potolać – wygnieść, wydeptać łan zboża
• potym – potem
• potynga – potęga
• powróz – sznur, linka
• pozbadnónć – pozbaść, wejść komuś na głowę
• pólik – policzek
• pómidór – pomidor
• pómnik – pomnik
• pómpa – pompa
• pónczek – pączek
• póńczocha – pończocha
• procynt – procent
• prostokónt – prostokąt
• proszczok – prosię
• prónd – prąd
• próżny – pusty
• pryndki – prędki
• pryndko – prędko
• przebirać – przebierać, selekcjonować
• przebrać – zwichnąć podczas pracy (np. rękę, palec, nogę)
• przecie – przecież
• przedać – sprzedać
• przednówek – okres przed żniwami
• przekónska – przekąska
• przepełnióny – przepełniony
• przerażóny – przerażony
• przerómbać – przerąbać
• przerymbel – przerębla
• przesiónkanie – przesiąkanie
• przesiónknónć – przesiąknąć
• przesónd – przesąd
• prześciradło – prześcieradło
• prześwicać – przeświecać
• prześwietlinie – prześwietlenie
• przetrejbować – zmielić ziarno, przemielić
• przewalić sie – przewrócić się
• przewalić – przewrócić
• przezimbinie – przeziębienie
• przeznaczynie – przeznaczenie
• przybość – chodzić na boso, lub w butach bez skarpet
• przycheftować – tymczasowo przymocować, lekko przybić
• przychówek – młode zwierzęta
• przyincie – przyjęcie
• przyjóńć – przyjąć
• przylepka – piętka chleba
• przyndza – przędza
• przysinga – przysięga
• przysingać – przysięgać
• przysiónc – przysiąc
• przysiónść – przysiąść
• przyspieszynie – przyspieszenie
• przystympny – przystympny
• przytympióny – przytępiony
• przywiźć – przywieźć
• przywlic – przywlec
• przywyknónć – przywyknąć
• przyzimny – przyziemny
• pszynica – pszenica
• pszynny – pszenny
• ptok – ptak
• pucowaty –pulchny
• pugilares – portfel, etui
• puszorek – uprząż konia
• pyda – laga, bicz
• pylić – pleć
• pympek – pępek
• pynchyrz – pęcherz
• pynczek – pęczek
• pynczok – pęczak
• pyndzel – pędzel
• pyndzić – pędzić
• pyndzlować – pędzlować
• pynkać – pękać
• pynkaty – pękaty
• pynknónć – pęknąć
• pyntać sie – pętać się

    (do góry strony)

R

• rachować – liczyć
• raczy – raczej
• rakorz – rakarz
• raszpel – pilnik zgrubny
• rechotać – śmiać się głośno, rubasznie
• rechtać sie – mieć ruję (maciora ma ruję)
• reizen tasza – torba podrózna
• rejón – rejon
• rejwach – zamieszanie, szum, zgiełk
• robok, (roboki) – robak, (osobiniki z rodziny dżdżownicowatych, owadów, gąsiennice)
• roboszek – robaczek
• roguzie – pałka szerokolistna (Typha latifolia L.), nazywana również rogożą
• rojber – psotny chłopiec
• rosnóńć – rosnąć
• roz – raz
• rozbirać – rozbierać
• rozchemłany – rozpięty pod szyją
• rozmaite – różne
• rozrucać – rozrzucać
• rozwininty – rozwinięty
• rozwydrzóny – rozwydrzony
• rozwydrzynie – rozwydzrzenie
• rozżalóny – rozżalony
• rómbać – rąbać
• rómbek – rąbek
• rónczka – rączka
• róndel – rondel
• ruk cuk – szybko, błyskawicznie
• rychli – wcześniej
• rychło – wcześnie
• rychtować – szykować
• rychtyg – w porządku:, akurat, czyżby (w przypadku pytania)
• rychtyk – w porządku:, akurat, czyżby (w przypadku pytania)
• ryczka – stołek, małe krzesełko
• rydel – daszek czapki
• rymorz – rymarz
• ryncznie – ręcznie
• ryncznik – ręcznik
• rynczny – ręczny
• rynczyć – ręczyć
• rynka – ręka
• rynkow – rękaw
• ryptura – przepuklina
• rzaga – piła do cięcia drewna
• rzeszoto – sito
• rzeźbiorz – rzeźbiarz
• rzeżucha – roślina podobna do trawy z ostrymi brzegami liści
• rzodki – rzadki
• rzoga – piła, piłka
• rzogować – piłować albo głośno chrapać
• rzoszka – piła do drewna
• rzónd – rząd
• rzóndowy – rządowy
• rzóndzić – rządzić
• rzympolić – rzępolić
• rzynsa – rzęsa
• rżnincie – rżnięcie
• rżnóńć – rżnąć

    (do góry strony)

S

• sagan – ciężki garnek kuchenny, gar
• saganek – garnek kuchenny
• sekulory – okulary
• sieknónć – uderzyć
• siekocz – narzędzie z ostrzem z blachy wygiętym w kształcie litery „S” osadzonym na trzonku służące do rozdrabniania ziemniaków na karmę dla świń
• siła – dużo
• siora – siostra
• siw – siew
• skarpyty – skarpety
• skarupy – naczynia fajansowe, ceramiczne, porcelanowe
• sklep – piwnica, ziemianka do przechowywania płodów rolnych okopowych
• skopowina – baranina
• skorupy – naczynia ceramiczne
• skrzeki – skwarki
• skworki – skwarki, szpyrki
• słóma – słoma
• smaka – apetyt
• smary – chłosta
• smeja – gotowane otręby, gotowana śruta jako pasza dla zwierząt
• smela – gotowane otręby, gotowana śruta jako pasza dla zwierząt
• smrodyna – czeremcha
• sodzowka – staw
• sóm – są
• sómsiek – sąsiek, część stodoły przeznaczona do składowania zboża, siana, słomy
• sprawunki – zakupy
• sprzedajta – sprzedajcie
• stalować – zamawiać, regulować zegar
• statki – naczynia kuchenne
• steczka – dróżka, ścieżka
• stelmach – stolarz
• stołek – krzesło
• stołowy – pokój – jadalnia
• stróna – strona
• strugać kartofle – obierać ziemniaki
• strychołek – osełka do kosy
• stuf – kubek matalowy
• stufiok – kubek matalowy
• suchoty – gruźlica
• sumitować sie – tłumaczyć się
• suszynie – suszenie
• swołocz – człowiek podły
• syr – ser
• szablok fasola
• szabrować – kraść
• szaga – ukos
• szajerek – budynek gospodarczy do przechowywania drewna
• szak? – czy tak? prawda?
• szak – oczywiście, przecież
• szak – wyraz stosowany na końcu zdania pytającego, odpowiednik znaku zapytania
• szczotka – miotła
• szczun – gówniarz, dzieciak
• szczupok – szczupak
• szfung – sprawność, zręczność
• szkarpyta – skarpeta
• szkita – noga
• szkity – nogi
• szkloki – twarde cukierki, landryny
• szkrab – dziecko
• szmaja – człowiek leworęczny
• szmajba – koło pasowe
• szmalec – smalec
• szmania – człowiek leworęczny
• szmania – mańkut, człowiek leworęczny
• szmolec – smalec
• szmuglować – oszukiwać, przemycać, spekulować
• szmyrgiel – szlifierka
• szpec – ktoś obeznany w jakiejś dziedzinie albo cwaniak
• szperać – szukać, myszkować
• szpilorek – przebijak, szydło szewskie
• szpyrać – szukać, myszkować
• sztelwaga – okuty, drewniany element z zaczepami, do którego przymocowuje się orczyki, przyczepiony do przedniej części wozu konnego albo narzędzia rolniczego; orczyca
• sztrykować – robić na drutach coś z wełny (niem. stricken – robić na drutach)
• szturchać – trącać
• sztyga – kopka zboża lub lnu
• szudrać sie – drapać się
• szukać sie – bawić się w chowanego
• szundy – drewniane nosidło do wody
• szut – miał węglowy, coś drobnego (niem. Schutt – gruz, miał)
• szwargotać – mówić, mówić po niemiecku
• szwejcować – spawać
• szwotoły – strzępy, podarta odzież, podarte tkaniny
• szwung – pęd, chęć, szybkość
• szwyndać sie – wałęsać się, chodzić bez celu
• szymówka – narzędzie kuchenne do zbierania piany z powierzchni wody w garnku powstałej w wyniku gotowania mięsa
• szypa – łopata

    (do góry strony)

Ś

• ślipia – oczy
• ślungwa – niezdara, łamaga
• śpik – skroń, lub ciemiączko u niemowlęcia
• śrubsztok – imadło
• śrutować – mleć zboże
• świintojanki – porzeczki (ale nie czarne) (niem. Johannisbeere – porzeczka)
• świniok – świniak

    (do góry strony)

T

• tachać – nosić, zwykle coś ponad siły
• tamój – tam
• taradajka – bryczka, zwykle dwukołowa, bez resorów
• tartajstwo – dziadowstwo
• tasak – maczeta do ogławiania buraków
• taśtać – razić prądem
• tedy – wtedy
• toć – ależ, przecież
• tolać sie – tarzać się (np. w sianie, lub w łanie zboża)
• tregry – dwuteowniki stalowe
• trepy – drewniaki
• trotuar – chodnik
• trowa – trawa
• tuk – szpik kostny
• tutej – tutaj
• tutka – torebka papierowa
• tyncza – tęcza
• tyrać – ciężko pracować

    (do góry strony)

U

• ubrechtać – ubrudzić się, uśmiać się
• ukrychać – rozdrobnić gotowane ziemniaki
• ulingołka – owoc dzikiej gruszki
• ulinić – wykręcić piszczałkę, zsuwając korę z pręta (gałęzi) wierzbowego
• umorusać – tarzać, wytarzać, ubrudzić* usiąść się – usiąść (niem. sich setzen)
• unorać sie – wybrudzić się
• uskromnić – posprzątać
• usłuchany – posłuszny
• uzorgować – postarać się

    (do góry strony)

W

• wajcha – dźwignia, przekładnia (niem. Weiche – bok koński, zwrotnica)
• wartołka – bąk – zabawka
• waserwaga – poziomnica
• wazówka – chochla
• wej – patrz, zobacz
• welbunek – strop
• westka – kamizelka (niem. Weste)
• wew – w
• wiater – wiatr
• wiela – dużo
• wiewielga – wilga
• winkiel – róg (niem. Winkel – kąt prosty)
• winkszy – większy
• wiónzać – wiązać
• wirzch – wierzch
• wita – wiecie
• włóczyć – bronować
• wnyki – chłosta
• wodnity – wodnisty, sposób tworzenia przymiotników np. pyry mogą być wodnite lub mączyte – ziemniaki mogą być wodniste lub mączyste (zawierać dużo skrobi)
• wóntpia – wnętrzności
• wóntroba – wątroba
• wóntróbka – wątróbka
• wtrynić sie – wepchnąć się
• wtrynić – wepchnąć coś gdzieś z trudem, wmówić coś komuś
• wuja – wujek, stryjek, ale też żartobliwy zwrot do kogoś
• wyglóndać – wyglądać, oczekiwać
• wygogolony – wydekoltowany
• wyjść z klary – odsłonić
• wyngiel – węgiel
• wynorać sie – wybrudzic się
• wypiordek – wulgarnie karzeł, knypek, konus, kurdupel, wyskrobek, ostatnie dziecko starszych rodziców
• wyrko – łóżko
• wyro – łóżko
• wyrychtować – naprawić, doprowadzić do porządku, uporządkować
• wyszki – coś wyżej, wejść na wyszki – wejść np. na drabinę, mebel
• wysztafirowany – wystrojony
• wziónć – wziąć

    (do góry strony)

Z

• za pazuchóm – pod ubraniem, schować coś pod koszulą
• zabirać – zabierać
• zabolić – zaboleć
• zachrypnónć – zachrypnąć
• zachyncić – zachęcić
• zachynta – zachęta
• zacietrzewióny – zacietrzewiony
• zacincie – zacięcie
• zacióng – zaciąg
• zaciónżyć – zaciążyć
• zaciónżyć – zaciążyć
• zacyrować – zacerować
• zaczónć – zacząć
• zaczónć – zacząć
• zaczóntek – zaczątek
• zadónć – zadąć
• zadrasnónć – zadrasnąć
• zadzirać – zadzierać
• zaglóndać – zaglądać
• zainty – zajęty
• zajónć – zająć
• zajónknónć – zająknąć
• zajrzyć – zajrzeć
• zajzajer – kwas solny
• zaklincie – zaklęcie
• zakluczyć – zamknąć na klucz (niem. verschließen)
• zakorzynić – zakorzenić
• zakón – zakon
• zakónnica – zakonnica
• zakónnik – zakonnik
• zakónska – zakąska
• zakóntek – zakątek
• zakóńczyć – zakończyć
• zakrynt – zakręt
• zakryntka – zakrętka
• zalónc się – zaląc się
• zalónżek – zalążek
• zamudzać – przeszkadzać, zabierać czas
• zaś – później, potem
• zawarty – zamknięty
• zawdy – zawsze
• zdziebko – trochę, troszeczkę
• zdziebołko – trochę, troszeczkę
• zeblyc – zdjąć ubranie
• zebuć – zdjąć buty
• zezuć sie – zdjąć buty
• zgnity – zgniły
• zielazny – żelazny
• zielazo – żelazo
• zielsko – chwast
• zimia – ziemia
• zimne nóżki – galareta z mięsa
• ziorko – ziarnko
• zlyźć – zleźć, zejść
• zmudzić – zmarnować czas
• znorowić sie – przyzwyczaić się, być natrętnym
• zoboczyć – zobaczyć
• zocirka – zacierka
• zocny – zacny
• zogón – zagon
• zoinczy – zajęczy
• zorgować – robić zapasy
• zorgowny – zaradny
• zwiónzany – związany
• zydelek – małe krzesło

    (do góry strony)

Ź

• źrybok – źrebię – młode zwierzę z rodziny koniowatych
• źryć – żreć, jeść pogardliwie

    (do góry strony)

Ż

• żgajek – maluch, maluda
• żgajka – ryba ciernik (Gasterosteus aculeatus)
• żóna – żona
• żónaty – żonaty
• żóndło – żądlo
• żupon – kubrak coś ala kamizelka
• żuponek– kubraczek
• żyjóncy – żyjący
• żylatyna – żelatyna
• żylok – żylak
• żympolić – grać miernie na instrumencie muzycznym
• żynić – żenić
• żyr – karma dla zwierząt

    (do góry strony)

Zobacz też:

• Indeks:Polski - Regionalizmy kujawskie - okolice Strzelna i Kruszwicy
• Indeks:Regionalizmy kujawskie - Straszewo - rzeczowniki
• Indeks:Regionalizmy kujawskie - Straszewo - czasowniki
• Indeks:Regionalizmy kujawskie - Straszewo - liczebniki
• Indeks:Polski - Regionalizmy kujawskie - Straszewo - przysłowia
• Gwara kujawska w Wikipedii
• Straszewo (województwo kujawsko–pomorskie) w Wikipedii
• Język polski w Wikipedii

Linki zewnętrzne

• Mapa dialektów polskich