czerwony
czerwony (język polski)
edytujczerwony (1.1) |
- znaczenia:
przymiotnik
- (1.1) mający kolor pierwszego pasma tęczy, taki jak kolor świeżej krwi, truskawki itp.; mający kolor podstawowy; zob. też barwa czerwona w Wikipedii
- (1.2) pot. pogard. polit. komunistyczny, lewicowy
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
- odmiana:
- (1.1)
przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga mos/mzw mrz ż n mos nmos mianownik czerwony czerwona czerwone czerwoni czerwone dopełniacz czerwonego czerwonej czerwonego czerwonych celownik czerwonemu czerwonej czerwonemu czerwonym biernik czerwonego czerwony czerwoną czerwone czerwonych czerwone narzędnik czerwonym czerwoną czerwonym czerwonymi miejscownik czerwonym czerwonej czerwonym czerwonych wołacz czerwony czerwona czerwone czerwoni czerwone stopień wyższy czerwieńszy przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga mos/mzw mrz ż n mos nmos mianownik czerwieńszy czerwieńsza czerwieńsze czerwieńsi czerwieńsze dopełniacz czerwieńszego czerwieńszej czerwieńszego czerwieńszych celownik czerwieńszemu czerwieńszej czerwieńszemu czerwieńszym biernik czerwieńszego czerwieńszy czerwieńszą czerwieńsze czerwieńszych czerwieńsze narzędnik czerwieńszym czerwieńszą czerwieńszym czerwieńszymi miejscownik czerwieńszym czerwieńszej czerwieńszym czerwieńszych wołacz czerwieńszy czerwieńsza czerwieńsze czerwieńsi czerwieńsze stopień najwyższy najczerwieńszy przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga mos/mzw mrz ż n mos nmos mianownik najczerwieńszy najczerwieńsza najczerwieńsze najczerwieńsi najczerwieńsze dopełniacz najczerwieńszego najczerwieńszej najczerwieńszego najczerwieńszych celownik najczerwieńszemu najczerwieńszej najczerwieńszemu najczerwieńszym biernik najczerwieńszego najczerwieńszy najczerwieńszą najczerwieńsze najczerwieńszych najczerwieńsze narzędnik najczerwieńszym najczerwieńszą najczerwieńszym najczerwieńszymi miejscownik najczerwieńszym najczerwieńszej najczerwieńszym najczerwieńszych wołacz najczerwieńszy najczerwieńsza najczerwieńsze najczerwieńsi najczerwieńsze - (2.1)
przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga mianownik czerwony czerwoni dopełniacz czerwonego czerwonych celownik czerwonemu czerwonym biernik czerwonego czerwonych narzędnik czerwonym czerwonymi miejscownik czerwonym czerwonych wołacz czerwony czerwoni
- przykłady:
- (1.1) W sklepie widziałem paprykę zieloną, czerwoną i żółtą.
- (1.2) Ja jeszcze raz do tego wrócę, bo to czerwona propaganda jest, więc do wątku pasuje. To nieprawda, że kapitaliści doprowadzili do takiej sytuacji, tylko CWANI SOCJALIŚCI, którzy celowo podawali się za kapitalistów[2].
- (2.1) Uważam, że wszystkich czerwonych trzeba powsadzać do kryminału.
- składnia:
- kolokacje:
- (1.1) kolor czerwony • barwa czerwona • pigmentacja czerwona • mieć / przybierać / przybrać kolor czerwony (barwę czerwoną) • zmienić / zmieniać kolor na czerwony • odznaczać się kolorem czerwonym (barwą czerwoną) • pomalować / przemalowywać / przemalować / barwić / zabarwiać / zabarwić na (kolor) czerwony (na czerwono) • czerwona farba • czerwony lakier / barwnik / pigment / odcień • czerwone światło • biało-czerwony • bladoczerwony • brunatnoczerwony • ceglastoczerwony • ciemnoczerwony • jaskrawoczerwony • jasnoczerwony • karminowoczerwony • kasztanowatoczerwony • krwistoczerwony • liliowoczerwony • malinowoczerwony • ognistoczerwony • pomarańczowoczerwony • rdzawoczerwony • różowoczerwony • rudoczerwony • szkarłatnoczerwony • żółtoczerwony • biało-czerwono-niebieski • biało-czerwono-zielono-żółty • czerwonawy • czerwono-biały • czerwonobrązowy • czerwonobrunatny • czerwono-brunatny • czerwonopomarańczowy • czerwonopurpurowy • czerwono-zielony • czerwonozłoty • czerwono-złoty • czerwonopienny • czerwonoskóry • czerwonoskrzydły • czerwone jagody • barszcz czerwony • bengalik czerwony • bniec czerwony • bodziszek czerwony • bystrzyk czerwony • cedr czerwony • dąb czerwony • dujker czerwony • grotnik czerwony • klon czerwony • koral czerwony • koralicowiec czerwony • kulbak czerwony / korwin czerwony • koźlarz czerwony • kurek czerwony • maślak czerwony • muchomor czerwony • neon czerwony • świerk czerwony • tragopan czerwony • wiąz czerwony • zasłonak czerwony • zmorsznik czerwony • żmijowiec czerwony • czerwony cedr • Czerwony Krzyż • czerwony olbrzym • czerwony sztandar • czerwony złoty • czerwony żelaziak • czerwony barwnik / kolor / odcień • czerwony od ognia • ktoś czerwony z gniewu / ze złości • czerwony blask • czerwony lakier do paznokci • borówka czerwona • buławinka czerwona • koniczyna czerwona • krwinka czerwona • krwinka czerwona jądrzasta • czerwona gwiazda • czerwona kapusta • czerwona kartka • Czerwona Księga • czerwona rasa bydła • czerwona cegła / dachówka • czerwona szminka • czerwona jarzębina / papryka / porzeczka / róża • czerwona krew • czerwona budka telefoniczna / skrzynka pocztowa • Morze Czerwone • czerwone ciałko krwi • czerwone wino • czerwone jabłko • czerwone berety • ręce czerwone od farby • czerwone korale
- (2.1) partia / ugrupowanie czerwonych
- antonimy:
- hiponimy:
- (1.1) amarantowy, bladoczerwony, bordowy, brunatnoczerwony, buraczkowy, burgundowy, ceglany, ceglastoczerwony, ceglasty, ciemnoczerwony, ciemnowiśniowy, cynobrowy, czerwonawy, jaskrawoczerwony, jasnoczerwony, kalinowy, karmazynowy, karminowoczerwony, karminowy, kasztanowatoczerwony, koralowy, krasny, krwistoczerwony, liliowoczerwony, mahoniowy, makowy, malinowoczerwony, malinowy, ognistoczerwony, ognisty, pąsowy, poczerwieniały, pomarańczowoczerwony, pomidorowy, poziomkowy, przekrwiony, purpurowy, różowoczerwony, rdzawoczerwony, rubinowy, rudoczerwony, rudy, szkarłatny, wiśniowy, zarumieniony, żółtoczerwony
- holonimy:
- meronimy:
- wyrazy pokrewne:
- rzecz. czerwonak mzw, zaczerwienienie n, czerw mzw, czerwień ż, czerwieniec m, czerwonka ż, czerwienienie n, czerwone n, czerwoność ż, czerwieniak m, czerwończyk m
- czas. czerwienić ndk., czerwienieć ndk., zaczerwienić dk., sczerwienieć dk., poczerwienieć dk.
- przym. czerwonawy
- przysł. czerwonawo, czerwono
- tem. słow. czerwono-
- związki frazeologiczne:
- Armia Czerwona • Czerwony Kapturek • biało-czerwony • czerwona burżuazja • czerwony jak burak • czerwony jak ćwik • czerwony kur • czerwony pasek • czerwona zaraza • czerwony złoty • czerwona dzielnica • przysłowie: co czerwone, to piękne, a co słodkie, to dobre[3]
- uwagi:
- (1.1) zobacz też: pomarańczowy • żółty • zielony • niebieski • granatowy • fioletowy
- (1.1) zobacz też: Indeks:Polski - Kolory
- tłumaczenia:
- (2.1) zobacz listę tłumaczeń w haśle: komunista
- abazyński: (1.1) къапщы
- abchaski: (1.1) аҟаԥшь
- aceh: (1.1) mirah
- adygejski: (1.1) плъыжьы
- afrykanerski: (1.1) rooi
- ajmara: (1.1) chupika
- akan: (1.1) kɔkɔɔ
- albański: (1.1) i kuq
- amharski: (1.1) ቀይ (k’eyi)
- amuzgo: (1.1) be
- angielski: (1.1) red; (1.2) red, commie; (2.1) red, commie
- ao: (1.1) temerem
- apatani: (1.1) lanchan
- arabski: (1.1) أحمر (ʾaḥmar)
- aragoński: (1.1) royo
- arumuński: (1.1) arosh
- asamski: (1.1) ৰঙা (raṅā)
- asturyjski: (1.1) bermeyu
- awarski: (1.1) багӏараб
- azerski: (1.1) qırmızı
- baskijski: (1.1) gorri
- bengalski: (1.1) লাল (lāl)
- białoruski: (1.1) чырвоны (čyrvony)
- birmański: (1.1) နီ (ni)
- bisznuprija-manipuri: (1.1) রাঙা
- bodo: (1.1) गोजा
- bośniacki: (1.1) crven
- bretoński: (1.1) ruz
- bułgarski: (1.1) червен (červén)
- cebuano: (1.1) pula
- chiński standardowy: (1.1) 红 (hóng), 红色 (hóngsè); (1.2) 红 (hóng), 红色 (hóngsè)
- chorwacki: (1.1) crven
- czeczeński: (1.1) цӏен
- czeski: (1.1) červený, rudý; (1.2) rudý; (2.1) rudý
- cziczewa: (1.1) chofiira
- dargijski: (1.1) хӏунтӏена
- dimasa: (1.1) gajao
- dolnołużycki: (1.1) cerwjeny
- duński: (1.1) rød; (2.1) rød
- esperanto: (1.1) ruĝa; (1.2) ruĝa; (2.1) ruĝulo
- estoński: (1.1) punane
- fiński: (1.1) punainen
- francuski: (1.1) rouge, vermillon, vermeil
- fryzyjski: (1.1) read
- galicyjski: (1.1) vermello
- górnołużycki: (1.1) čerwjeny
- gruziński: (1.1) წითელი (c̣iteli)
- gudźarati: (1.1) લાલ (lāl)
- haitański: (1.1) rouj, wouj
- hausa: (1.1) ja
- hawajski: (1.1) ʻula, ʻulaʻula
- hebrajski: (1.1) אדום (adom)
- hindi: (1.1) लाल (lāl), रेड (red), रक्त
- hiszpański: (1.1) rojo
- hmar: (1.1) sen
- hmong: (1.1) xim liab, liab
- ido: (1.1) reda
- igbo: (1.1) uhie
- indonezyjski: (1.1) merah
- inguski: (1.1) цӏе
- interlingua: (1.1) rubie
- irlandzki: (1.1) dearg, rua
- islandzki: (1.1) rauður
- jaćwieski: (1.1) raude
- japoński: (1.1) 赤い (あかい, akai)
- jawajski: (1.1) abang
- jidysz: (1.1) רויט (rojt)
- joruba: (1.1) pupa, àwo pupa, pọ́n
- kabardyjski: (1.1) плъыжь
- kannada: (1.1) ಕೆಂಪು (keṃpu)
- karbi: (1.1) ke-er, ang
- kaszubski: (1.1) czerwòny, czerwiony
- kataloński: (1.1) vermell, roig
- kazachski: (1.1) қызыл (qızıl)
- keczua: (1.1) puka
- khasi: (1.1) saw
- khmerski: (1.1) ក្រហម (grəhorm)
- kirgiski: (1.1) кызыл (kızıl)
- koreański: (1.1) 빨간 (ppalgan), 붉은 (bulg-eun)
- korsykański: (1.1) rossu
- kurmandżi: (1.1) sor
- ladino: (1.1) colorado
- ladyński: (1.1) cueciun, chécen
- lakijski: (1.1) ятӏулсса
- laotański: (1.1) ສີແດງ (sī dǣng)
- lazyjski: (1.1) მჭითა (mç’ita)
- lezgiński: (1.1) яру
- lingala: (1.1) ngóla
- Lingua Franca Nova: (1.1) roja / рожа
- litewski: (1.1) raudonas
- luksemburski: (1.1) rout
- łaciński: (1.1) ruber, rufus
- łatgalski: (1.1) sorkons
- łotewski: (1.1) sarkans
- macedoński: (1.1) црвен (crven)
- malajalam: (1.1) ചുവന്ന (cuvanna), ചുവപ്പായ (cuvappāya)
- malajski: (1.1) merah
- malgaski: (1.1) mena
- maltański: (1.1) aħmar
- mandżurski: (1.1) ᡶᡠᠯᠠᡥᡡᠨ (fulahūn)
- manx: (1.1) jiarg
- maoryski: (1.1) whero
- marathi: (1.1) लाल (lāl)
- mongolski: (1.1) улаан (ulaan)
- mongolski klasyczny: (1.1) ᠤᠯᠠᠭᠠᠨ (ulaɣan)
- naga pidgin: (1.1) lal
- nahuatl: (1.1) chīchīltic
- nauruański: (1.1) ȯmwirara
- nawaho: (1.1) łichííʼ
- neo: (1.1) rub
- nepalski: (1.1) रातो (rātō)
- niderlandzki: (1.1) rood
- niemiecki: (1.1) rot; (1.2) rot; (2.1) Roter m
- normandzki: (1.1) rouoge
- norweski (bokmål): (1.1) rød
- norweski (nynorsk): (1.1) raud
- novial: (1.1) redi
- nowogrecki: (1.1) κόκκινος (kókkinos), ερυθρός (erythrós)
- o'odham: (1.1) wegi
- orija: (1.1) ନାଲି (nāli)
- ormiański: (1.1) կարմիր (karmir)
- osetyjski: (1.1) сырх (syrx)
- osmański: (1.1) قیزیل / قزیل / قزل (kızıl), قرمزی / قیرمزی (kırmızı), احمر (ahmer)
- papiamento: (1.1) korá
- paszto: (1.1) سور (soor)
- pendżabski: (1.1) ਲਾਲ (lāl)
- perski: (1.1) قرمز (qermez)
- polski język migowy: (w zapisie SignWriting)
- połabski: (1.1) carvenĕ
- portugalski: (1.1) vermelho, encarnado
- prowansalski: (1.1) rog
- rapanui: (1.1) henga henga, hero hero
- rohingya: (1.1) lal
- romániço: (1.1) rubia
- romansz: (1.1) cotschen
- romski: (1.1) lolo
- rosyjski: (1.1) красный
- rumuński: (1.1) roșu
- samoański: (1.1) lanu mumu
- sanskryt: (1.1) रक्त, लोह, लोहित
- serbski: (1.1) црвен (crven)
- shona: (1.1) tsvuku
- sindhi: (1.1) ڳاڙهو
- slovio: (1.1) cxervenju (червенйу)
- słowacki: (1.1) červený; (1.2) červený; (2.1) červený
- słoweński: (1.1) rdeč
- somalijski: (1.1) cas, casaan, guduudan
- sotho: (1.1) khubelu
- staroangielski: (1.1) rēad
- staro-cerkiewno-słowiański: (1.1) чръвєнъ (črŭvenŭ)
- staroegipski: (1.1) (dšr)
- starofryzyjski: (1.1) rād
- staronordyjski: (1.1) rauðr
- staroportugalski: (1.1) vermello
- suahili: (1.1) -ekundu, nyekundu
- sundajski: (1.1) beureum
- sycylijski: (1.1) russu
- syngaleski: (1.1) රතු (ratu)
- szkocki: (1.1) reid
- szkocki gaelicki: (1.1) dearg, ruadh
- szwedzki: (1.1) röd
- tabasarański: (1.1) уьру
- tadżycki: (1.1) сурх (surx)
- tagalski: (1.1) pula
- tajski: (1.1) แดง (daeng), สีแดง (sĕe daeng)
- tamilski: (1.1) செந்நிறமான (cenniṟamāṉa), சிவப்பு (civappu)
- telugu: (1.1) ఎరుపు (erupu)
- tetum: (1.1) mean
- tiwa: (1.1) koja
- tocharski A: (1.1) rtär
- tocharski B: (1.1) ratre
- tok pisin: (1.1) redpela
- turecki: (1.1) kırmızı
- tuvalu: (1.1) kula, mea
- tybetański: (1.1) དམར, དམར་པོ
- ujgurski: (1.1) قىزىل (qizil)
- ukraiński: (1.1) червоний
- umbryjski: (1.1) 𐌓𐌖𐌚𐌓𐌖 (rufru)
- urdu: (1.1) سرخ (surx), لال (lāl)
- uzbecki: (1.1) qizil
- volapük: (1.1) redik
- võro: (1.1) verrev
- walijski: (1.1) coch
- waloński: (1.1) rodje
- węgierski: (1.1) piros, vörös
- wietnamski: (1.1) đỏ, cực tả
- wilamowski: (1.1) rut, rūt
- włoski: (1.1) rosso
- wolof: (1.1) xonq
- xhosa: (1.1) bomvu
- zazaki: (1.1) sur
- zulu: (1.1) -bomvu, -bovu
- źródła:
- ↑ Hasło „czerwony” w: Uniwersalny słownik języka polskiego, red. Stanisław Dubisz i Elżbieta Sobol, Wydawnictwo Naukowe PWN.
- ↑ z Internetu
- ↑ Jan Tokarski, A ileż to kłopotu… ze spójnikiem „a”, „Poradnik Językowy” nr 2/1951, s. 13.
- ↑ Porada „kolory” w: Poradnia językowa PWN.
- ↑ Hasło „czerw” w: Aleksander Brückner, Słownik etymologiczny języka polskiego, Krakowska Spółka Wydawnicza, Kraków 1927.