śmieć
śmieć (język polski)
edytuj- znaczenia:
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
- (1.1) coś do wyrzucenia, odpadek
- (1.2) pot. przen. rzecz bezwartościowa
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
czasownik nieprzechodni niedokonany (dk. brak)
czasownik, forma fleksyjna
- odmiana:
- (1.1-2)
przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga mianownik śmieć śmieci / śmiecie[1] dopełniacz śmiecia śmieci celownik śmieciowi śmieciom biernik śmieć śmieci narzędnik śmieciem śmieciami miejscownik śmieciu śmieciach wołacz śmieciu śmieci / śmiecie - (2.1)
przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga mianownik śmieć śmiecie dopełniacz śmiecia śmieci celownik śmieciowi śmieciom biernik śmiecia śmieci narzędnik śmieciem śmieciami miejscownik śmieciu śmieciach wołacz śmieciu śmiecie - (3.1) koniugacja II
forma liczba pojedyncza liczba mnoga 1. os. 2. os. 3. os. 1. os. 2. os. 3. os. bezokolicznik śmieć czas teraźniejszy śmiem śmiesz śmie śmiemy śmiecie śmią / śmieją[2][3][4] czas przeszły m śmiałem śmiałeś śmiał śmieliśmy śmieliście śmieli ż śmiałam śmiałaś śmiała śmiałyśmy śmiałyście śmiały n śmiałom śmiałoś śmiało tryb rozkazujący niech śmiem śmiej niech śmie śmiejmy śmiejcie niech śmią / śmieją[2][3][4] pozostałe formy czas przyszły m będę śmiał,
będę śmiećbędziesz śmiał,
będziesz śmiećbędzie śmiał,
będzie śmiećbędziemy śmieli,
będziemy śmiećbędziecie śmieli,
będziecie śmiećbędą śmieli,
będą śmiećż będę śmiała,
będę śmiećbędziesz śmiała,
będziesz śmiećbędzie śmiała,
będzie śmiećbędziemy śmiały,
będziemy śmiećbędziecie śmiały,
będziecie śmiećbędą śmiały,
będą śmiećn będę śmiało,
będę śmiećbędziesz śmiało,
będziesz śmiećbędzie śmiało,
będzie śmiećczas zaprzeszły m śmiałem był śmiałeś był śmiał był śmieliśmy byli śmieliście byli śmieli byli ż śmiałam była śmiałaś była śmiała była śmiałyśmy były śmiałyście były śmiały były n śmiałom było śmiałoś było śmiało było forma bezosobowa czasu przeszłego śmiano tryb przypuszczający m śmiałbym,
byłbym śmiałśmiałbyś,
byłbyś śmiałśmiałby,
byłby śmiałśmielibyśmy,
bylibyśmy śmieliśmielibyście,
bylibyście śmieliśmieliby,
byliby śmieliż śmiałabym,
byłabym śmiałaśmiałabyś,
byłabyś śmiałaśmiałaby,
byłaby śmiałaśmiałybyśmy,
byłybyśmy śmiałyśmiałybyście,
byłybyście śmiałyśmiałyby,
byłyby śmiałyn śmiałobym,
byłobym śmiałośmiałobyś,
byłobyś śmiałośmiałoby,
byłoby śmiałoimiesłów przymiotnikowy czynny m śmiący / śmiejący ż śmiąca / śmiejąca śmiące / śmiejące n śmiące / śmiejące imiesłów przysłówkowy współczesny śmiąc / śmiejąc, nie śmiąc / śmiejąc rzeczownik odczasownikowy śmienie, nieśmienie
- przykłady:
- (1.1) Od frontu i z tyłu znajdowały się drzwi i sienie, przed którymi gniły kałuże pomyj i leżały kupy śmieci[5].
- (1.2) Nie kupuj tego – to pewnie śmieć! Za taką cenę nie możesz dostać nic trwałego.
- (2.1) Mój sąsiad każdą rozmowę o polityce podsumowuje mówiąc, że politycy to śmiecie. I jak tu z nim rozmawiać?
- (3.1) Z panną widywał się często, zakochiwał się w niej coraz głębiej, ale nigdy nie śmiał mówić o miłości[6].
- (3.1) Śmiesz mnie o to prosić po tym, co przedwczoraj zrobiłeś?
- (4.1) Nie śmieć tutaj! Dopiero co posprzątałam.
- kolokacje:
- (1.1) wynosić śmieci • kosz na śmieci • wysypisko śmieci
- synonimy:
- (1.1) odpad
- antonimy:
- hiperonimy:
- hiponimy:
- holonimy:
- meronimy:
- wyrazy pokrewne:
- (1-2)
- rzecz. śmieciarka ż, śmieciarz m, śmietnik m, śmietniczka ż, śmietnisko n, śmiecie n, śmiecenie n, naśmiecenie n, zaśmiecanie n, zaśmiecenie n
- czas. śmiecić ndk., naśmiecić dk., zaśmiecać ndk., zaśmiecić dk.
- przym. śmieciowy, śmietniskowy, śmieciarkowy
- (3.1) rzecz. śmiałość ż, śmiałek m; przym. śmiały
- związki frazeologiczne:
- (1) siedzieć na własnych śmieciach • wrócić na stare śmieci • stare śmieci • tonąć w śmieciach
- etymologia:
- uwagi:
- tłumaczenia:
- angielski: (1.1) garbage, rubbish, trash; (1.2) junk; (2.1) scum, bastard; (3.1) dare
- arabski: (1.1) نفاية ż, نفايات m, قمامة ż, egip. arab. زبالة ż, algier. arab. زبل m; (3.1) جرؤ
- baskijski: (1.1) zabor, zarama, zakar
- białoruski: (1.1) смецце n
- duński: (1.1) affald n, skrald n
- esperanto: (1.1) rubo
- fiński: (1.1) jäte; (3.1) uskaltaa
- francuski: (1.1) ordure ż, déchets m lm, poubelle lm; (3.1) oser
- gudźarati: (1.1) કચરો m (kacarō)
- hiszpański: (1.1) basura ż, residuo m, desecho m; (1.2) basura ż; (3.1) osar, atreverse
- japoński: (1.1) 廃物; (3.1) 敢えて
- jidysz: (3.1) וואַגן (wagn)
- łaciński: (1.1) purgamen, purgamentum
- niemiecki: (1.1) Müll m, Abfall m; (3.1) sich wagen, sich trauen, sich getrauen
- nowogrecki: (1.1) σκουπίδι n; (1.2) σκουπίδι n; (2.1) σκουπίδι n; (3.1) τολμώ
- portugalski: (1.1) imundície, lixo
- rosyjski: (1.1) мусор m, отходы lm; (3.1) сметь
- szwedzki: (1.1) avfall w, skräp n, sopa w lp, sopor w lm; (3.1) våga
- turecki: (1.1) çöp
- ukraiński: (1.1) сміття n; (3.1) сміти
- wilamowski: (3.1) diyffa
- włoski: (1.1) spazzatura ż, mondezza ż, immondezza ż, pattume m lm, rifiuto, immondizia ż, cascame m; (1.2) paccottiglia ż; (3.1) ardire, osare
- źródła:
- ↑ Porada „Śmieci czy śmiecie?” w: Poradnia językowa PWN.
- ↑ Jaka jest etymologia form lubieją i śmieją (od śmieć)? w: Poradnia językowa UŚ.
- ↑ Hasło „śmieć” w: Słownik języka polskiego, red. Jan Karłowicz, Adam Kryński, Władysław Niedźwiedzki, Warszawa 1900–1927, s. 754.
- ↑ Hasło „śmieć” w: Zygmunt Saloni, Włodzimierz Gruszczyński, Marcin Woliński, Robert Wołosz, Danuta Skowrońska, Zbigniew Bronk, Słownik gramatyczny języka polskiego — wersja online.
- ↑ S. Żeromski: Ludzie bezdomni
- ↑ W. Reymont: Komediantka
- ↑ Andrzej Markowski, Jak dobrze mówić i pisać po polsku, Warszawa 2000.