śmieć (język polski) edytuj

 
śmieci (1.1)
 
śmieci (1.1)
wymowa:
IPA[ɕmʲjɛ̇ʨ̑], AS[śmʹi ̯ėć], zjawiska fonetyczne: zmięk.podw. art.i → j  ?/i
znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

(1.1) coś do wyrzucenia, odpadek
(1.2) pot. przen. rzecz bezwartościowa

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

(2.1) pot. pejor. grub. człowiek bez zasad, godny pogardy

czasownik nieprzechodni niedokonany (dk. brak)

(3.1) mieć odwagę, śmiałość

czasownik, forma fleksyjna

(4.1) 2. os. lp rozk. od: śmiecić
odmiana:
(1.1-2)
(2.1)
(3.1) koniugacja II
przykłady:
(1.1) Od frontu i z tyłu znajdowały się drzwi i sienie, przed którymi gniły kałuże pomyj i leżały kupy śmieci[5].
(1.2) Nie kupuj tegoto pewnie śmieć! Za taką cenę nie możesz dostać nic trwałego.
(2.1) Mój sąsiad każdą rozmowę o polityce podsumowuje mówiąc, że politycy to śmiecie. I jak tu z nim rozmawiać?
(3.1) Z panną widywał się często, zakochiwał się w niej coraz głębiej, ale nigdy nie śmiał mówić o miłości[6].
(3.1) Śmiesz mnie o to prosić po tym, co przedwczoraj zrobiłeś?
(4.1) Nie śmieć tutaj! Dopiero co posprzątałam.
składnia:
(3.1) śmieć + bezok.[7]
kolokacje:
(1.1) wynosić śmieci • kosz na śmieciwysypisko śmieci
synonimy:
(1.1) odpad
antonimy:
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
(1-2)
rzecz. śmieciarka ż, śmieciarz m, śmietnik m, śmietniczka ż, śmietnisko n, śmiecie n, śmiecenie n, naśmiecenie n, zaśmiecanie n, zaśmiecenie n
zdrobn. śmieciuszek m
czas. śmiecić ndk., naśmiecić dk., zaśmiecać ndk., zaśmiecić dk.
przym. śmieciowy, śmietniskowy, śmieciarkowy
(3.1) rzecz. śmiałość ż, śmiałek m; przym. śmiały
związki frazeologiczne:
(1) siedzieć na własnych śmieciachwrócić na stare śmiecistare śmiecitonąć w śmieciach
etymologia:
uwagi:
tłumaczenia:
źródła:
  1.   Porada „Śmieci czy śmiecie?” w: Poradnia językowa PWN.
  2. Jaka jest etymologia form lubieją i śmieją (od śmieć)? w: Poradnia językowa UŚ.
  3.   Hasło „śmieć” w: Słownik języka polskiego, red. Jan Karłowicz, Adam Kryński, Władysław Niedźwiedzki, Warszawa 1900–1927, s. 754.
  4.   Hasło „śmieć” w: Zygmunt Saloni, Włodzimierz Gruszczyński, Marcin Woliński, Robert Wołosz, Danuta Skowrońska, Zbigniew Bronk, Słownik gramatyczny języka polskiego — wersja online.
  5. S. Żeromski: Ludzie bezdomni
  6. W. Reymont: Komediantka
  7. Andrzej Markowski, Jak dobrze mówić i pisać po polsku, Warszawa 2000.