Podobna pisownia Podobna pisownia: zrenica
 
źrenica (1.1)
wymowa:
?/i, IPA[ʑrɛ̃ˈɲiʦ̑a], AS[źrẽńica], zjawiska fonetyczne: zmięk.nazal.
znaczenia:

rzeczownik, rodzaj żeński

(1.1) anat. czarna, okrągła plamka na tęczówce oka, będąca w rzeczywistości rozszerzającym się i zwężającym otworem regulującym dopływ światła do wnętrza oka; zob. też źrenica w Wikipedii
(1.2) książk. przen. wzrok, oko
(1.3) przest. przen. coś cenione, cenne lub drogie dla kogoś[1]
(1.4) opt. obraz otworu przysłony aperturowej[2]
odmiana:
(1.1-4)
przykłady:
(1.1) Rzymianki używały wyciągu z pokrzyku jako kosmetyku rozszerzającego źrenice i nadającego im blask. (z Wikipedii)
(1.3) Mów takim do rozumu, to ziewają, ale praw im duby smalone o świętej źrenicy wolności szlacheckiej, ekscytuj bajędą o równości z królami (…) a wydzieraj się przy tym ze wszystkiej mocy, machaj rękoma jak wiatrak, to się w końcu z czułości popłaczą i gotowi cię nawet porwać na ręce a ogłosić zbawcą ojczyzny[3].
składnia:
kolokacje:
synonimy:
(1.1) daw. źrzenica; reg. (Górny Śląsk) lalka, reg. (Górny Śląsk) laleczka[4], gw. (Kresy) człowieczek[5]
antonimy:
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
(1.1) tęczówka
meronimy:
wyrazy pokrewne:
rzecz. źrzenica ż
zdrobn. źreniczka ż
przym. źrenicowy, źreniczny, źrzeniczny
związki frazeologiczne:
czyjeś źrenice zmąciły sięstrzec czegoś jak źrenicy okaprzepastne źrenicezmącone źrenice
etymologia:
uwagi:
zob. też źrenica w Wikicytatach
(1.1) zobacz też: Indeks:Polski - Części ciała
tłumaczenia:
(1.2) zobacz listę tłumaczeń w hasłach: wzrok, oko
źródła:
  1.   Hasło „Źrenica” w: Słownik języka polskiego, red. Aleksander Zdanowicz i in., M. Orgelbrand, Wilno 1861.
  2. Mały ilustrowany leksykon techniczny, wyd. II, Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa 1983, s. 644.
  3. W. Reymont: Rok 1794.
  4. Antoni Śmieszek, Polski człowieczek = „źrenica” i kilka innych semicko-indoeuropejskich analogii znaczeniowych, „Język Polski” nr 4/1914, s. 124.
  5. Antoni Śmieszek, Polski człowieczek = „źrenica” i kilka innych semicko-indoeuropejskich analogii znaczeniowych, „Język Polski” nr 4/1914, s. 123.