Wikisłownik:Zasady tworzenia haseł/Francuski

Sekcje szablonu

Wymowa

Wymowę zapisujemy używając szablonu {{IPA3|zapis IPA}}, np. wymowę słowa voir zapiszemy:

wymowa:

IPA: [vwaʁ]

Wygląd zapisu w kodzie:

{{wymowa}} {{IPA3|vwaʁ}}

Nagrania audio są importowane botem, więc nie ma potrzeby ich dodawania przy tworzeniu hasła.

Znaczenia i Odmiana

Najpierw wpisujemy kursywą rodzaj częsci mowy, np. rzeczownik (w tym wypadku pamiętamy jeszcze o rodzaju), czasownik, przymiotnik itp. Następnie wyliczamy tłumaczenia na polski numerując je kolejno (1.1), (1.2) itd. Jeżeli słowo tłumaczy się na więcej niż jedną część mowy, każdą z nich zapisujemy osobno, numerując tłumaczenia kolejno (1.1), (1.2), (2.1) itd. np.

Znaczenia słowa goûter byłyby zapisane kolejno:

znaczenia:

czasownik przechodni

(1.1) smakować, posmakować, próbować, spróbować, kosztować, skosztować (czegoś)

(1.2) delektować się, rozkoszować się (czymś)

czasownik nieprzechodni

(2.1) kosztować, skosztować, próbować, spróbować (czegoś)

(2.2) delektować się, rozkoszować się (czymś)

(2.3) zjeść podwieczorek

(2.4) przen. próbować, popróbować

rzeczownik, rodzaj męski

(3.1) podwieczorek

Wygląd zapisu w kodzie:

{{znaczenia}}
''czasownik przechodni''
: (1.1) [[smakować]], [[posmakować]], [[próbować]], [[spróbować]], [[kosztować]], [[skosztować]] ([[coś|czegoś]])
: (1.2) [[delektować się]], [[rozkoszować się]] ([[coś|czymś]])
''czasownik nieprzechodni''
: (2.1) [[kosztować]], [[skosztować]], [[próbować]], [[spróbować]] ([[coś|czegoś]])
: (2.2) [[delektować się]], [[rozkoszować się]] ([[coś|czymś]])
: (2.3) [[zjeść]] [[podwieczorek]]
: (2.4) {{przen}} [[próbować]], [[popróbować]]
''rzeczownik, rodzaj męski''
: (3.1) [[podwieczorek]]

różnice pomiędzy dialektami

Niektóre słowa są specyficzne tylko dla Francji, Belgii, Szwajcarii, Kanady (Quebecu) lub Akadii. W takim wypadku używamy kolejno szablonów {{francmetr}}, {{belgfranc}}, {{szwajcfranc}}, {{kanadfranc}} oraz {{akadian}}, np. (hasło blé d'Inde):

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męski

(1.1) kanad. kukurydza

W przypadku Kanady dla wyrażeń używanych w Quebecu stosujemy {{kanadfranc}}, jeśli natomiast dane słowo używane jest tylko w prowincjach atlantyckich (tzw. akadiański), to piszemy tylko {{akadian}}. Jeżeli jakieś słowo jest charakterystyczne np. dla Ontario (używa się tam tej samej odmiany francuskiego, co w Quebecu, ale z pewnymi regionalnymi naleciałościami), to piszemy szablon kanadfranc, a w uwagach dokładniej piszemy o tym, gdzie się danego słowa używa.

Odmianę zapisujemy używając odnośników do znaczeń (1.1), (1.2) itd.

Jeżeli taka sama odmiana odnosi się do (1.1) i (1.2), wtedy piszemy (1.1-2).
Jeżeli taka sama odmiana odnosi się do (1.1) i (2.1), wtedy piszemy (1-2.1).
Jeśli ta sama odmiana odnosi się do (1.1) i (1.3), ale nie do (1.2), wtedy piszemy (1.1,3) i osobno (1.2).
Jeśli odmiana jest taka sama dla wszystkich znaczeń, pomijamy numer.

rzeczowniki

W języku francuskim rzeczowniki mogą mieć rodzaj męski lub żeński - odpowiedni wpisujemy więc w polu "znaczenia", po przecinku, za słowem "rzeczownik".

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj żeński

W polu "odmiana" podajemy tylko liczbę pojedynczą i mnogą rzeczownika. Dla łatwości zapamiętania, przy liczby pojedynczej zapisujemy również rodzajnik nieokreślony rzeczownika:

odmiana:

(1.1) lp une table; lm tables

Wygląd zapisu w kodzie:

{{odmiana|francuski}}
: (1.1) {{lp}} une table; {{lm}} tables

Jeżeli rzeczownik nie posiada liczby mnogiej lub nie posiada liczby pojedynczej, wtedy piszemy, że jest on nieodmienny:

odmiana:

(1.1) nieodm.

Wygląd zapisu w kodzie:

{{odmiana|francuski}}
: (1.1) {{nieodm}}

czasowniki

W języku francuskim występują trzy rodzaje czasowników: czasownik przechodni, czasownik nieprzechodni i czasownik zwrotny. Każdy z nich traktujemy jak osobną część mowy, a jeśli jest to forma zwrotna, to powtarzamy ją i pogrubiamy, np. w haśle procurer:

znaczenia:

czasownik przechodni

(1.1) ...

se procurer, czasownik zwrotny

(2.1) ...

Wygląd zapisu w kodzie:

{{znaczenia}}
''czasownik przechodni''
: (1.1) ...
'''''se procurer''', czasownik zwrotny''
: (2.1) ...

Odmiana czasowników francuskich I i II grupy (regularnych) powinna zawierać formę bezokolicznika z rdzeniem oddzielonym pionową kreską, formę participe présent oraz po średniku odnośnik do aneksu z koniugacją, np.:

odmiana:

(1.1) parl|er, (avoir) parlé; koniugacja I

Wygląd zapisu w kodzie:

{{odmiana|francuski}}
: (1.1) parl|er, (avoir) parlé; {{koniugacjaFR|I}} 

odmiana:

(1.1) chois|ir, (avoir) choisi; koniugacja II

Wygląd zapisu w kodzie:

: {{odmiana|francuski}}
: (1.1) chois|ir, (avoir) choisi; {{koniugacjaFR|II}}

Jeśli w czasie teraźniejszym czasownik ma odmianę nieregularną, to jego odmianę zapisujemy za formą bezokolicznika, w nawiasie. Jeżeli czasownik odmienia się nieregularnie w trybie subjonctif, to zapisujemy odmianę w tym trybie w kolejnym nawiasie. Na końcu dodajemy odnośnik do aneksu z odmianą tego czasownika (niezależnie od tego czy strona aneksu istnieje):

odmiana:

(1.1) venir (je viens, tu viens, il vient, nous venons, vous venez, ils viennent), venant, (être) venu, viendr-, vienn- (je vienne, tu viennes, il vienne, nous venions, vous veniez, ils viennent); venir

Wygląd zapisu w kodzie:

:{{odmiana|francuski}}
: (1.1) venir (je viens, tu viens, il vient, nous venons, vous venez, ils viennent), venant, (être) venu, viendr-, vienn- (je vienne, tu viennes, il vienne, nous venions, vous veniez, ils viennent); [[Aneks:Język francuski - odmiana czasownika venir|venir]]

przymiotniki

W odmianie przymiotników podajemy ich liczbę pojedynczą i mnogą rodzaju męskiego i żeńskiego oraz stopniowanie (w stopniowaniu podajemy tylko formy liczby pojedynczej rodzaju męskiego). Stopniowanie przymiotników za pomocą szablonu {{stopn}} np.

odmiana:

(1.1) lp grand m, grande ż; lm grands m, grandes ż; st. wyższy plus grand; st. najwyższy le plus grand

Wygląd zapisu w kodzie:

{{odmiana|francuski}}
: (1.1) {{lp}} grand {{m}}, grande {{ż}}; {{lm}} grands {{m}}, grandes {{ż}}; {{stopn|plus grand|le plus grand}}

Jeśli przymiotnik posiada dwie formy rodzaju męskiego (używaną z rzeczownikami zaczynającymi się od samogłoski lub "h" niemego oraz tę używaną z rzeczownikami zaczynającymi się spółgłoską inną niż "h" nieme), w liczbie pojedynczej i mnogiej piszemy formę używaną przed rzeczownikami zaczynającymi się spółgłoską, następnie po ukośniku formę używaną przed rzeczownikami zaczynającymi się samogłoską (w stopniowaniu piszemy tylko pierwszą z tych dwóch form):

odmiana:

(1.1) lp nouveau / nouvel m, nouvelle ż; lm nouveaux m, nouvelles ż; st. wyższy plus nouveau; st. najwyższy le plus nouveau

Wygląd zapisu w kodzie:

{{odmiana|francuski}}
: (1.1) {{lp}} nouveau / nouvel {{m}}, nouvelle {{ż}}; {{lm}} nouveaux {{m}}, nouvelles {{ż}}; {{stopn|plus nouveau|le plus nouveau}}

związki wyrazów

Jeśli związek jest uproszczonym odpowiednikiem polskiego związku zgody, to należy napisać o jego funkcji, np. (carte-mère)

znaczenia:

związek wyrazów w funkcji rzeczownika rodzaju żeńskiego
Wygląd zapisu w kodzie:

{{znaczenia}}
''związek wyrazów w funkcji rzeczownika rodzaju żeńskiego''

oraz zastosować zasady odmiany takie jak w rzeczowniku:

odmiana:

(1.1) lp une carte-mère, lm cartes-merès
Wygląd zapisu w kodzie:

{{odmiana|francuski}}
(1.1) {{lp}} une carte-mère, {{lm}} cartes-merès 

Jeśli jest to odpowiednik związku przynależności (np. jouer cartes sur table), zaznaczamy to w sekcji odmiana:

odmiana:

(1.1) zob. jouer, reszty nie odmieniamy

Wygląd zapisu w kodzie:

{{odmiana|francuski}}
: (1.1) {{zob|[[jouer]]}}, reszty nie odmieniamy

Składnia

W tej sekcji wpisujemy charakterystyczną dla słowa składnię, np. w haśle procurer:

składnia:

(1.1) ~ qqch à qqn → załatwić coś komuś

(1.2-3) ~ qqch/qqn

Wygląd zapisu w kodzie:

{{składnia}}
: (1.1) ~ [[quelque chose|qqch]] [[à]] [[quelqu'un|qqn]] → załatwić [[coś#pl|coś]] [[ktoś#pl|komuś]]
: (1.2-3) ~ [[quelque chose|qqch]]/[[quelqu'un|qqn]]

Kolokacje

Kolokacje wpisujemy używając odnośników do znaczeń (1.1), (1.2) itd. Kolokacje powiązane z kolejnymi znaczeniami piszemy w kolejnych liniach (wstawiamy ": ")
Niektóre kolokacje są linkowane jako całość, a niektóre nie. Jeśli są linkowane jako całość, to nie podajemy ich tłumaczenia. Jeśli osobno - piszemy tłumaczenie po strzałce.

Kolokacje słowa monde:

kolokacje:

(1.1) monde sensible / physique → świat zmysłowy / fizyczny • la création / la fin du monde → stworzenie / koniec świata

(1.3) l'ancien monde → świat starożytny • carte du monde → mapa świata • voyage autour du monde • bout du monde → kraniec świata • courir le monde → jeździć po świecie

(1.4) les biens de ce monde → dobra tego świata

(1.5) mettre au monde • venir au monde • être au monde → być na świecie

(1.6) histoire du monde → historia świata

(1.7) le monde des affaires → świat biznesu

(1.11) beaucoup de monde → mnóstwo ludzi

Wygląd zapisu w kodzie:

{{kolokacje}}
: (1.1) monde [[sensible]] / [[physique]] → świat [[zmysłowy]] / [[fizyczny]] • [[le|la]] [[création]] / [[le|la]] [[fin]] [[du#du (język francuski)|du]] monde → [[stworzenie]] / [[koniec]] świata
: (1.3) [[le|l']][[ancien]] monde → świat [[starożytny]] • [[carte]] [[du#du (język francuski)|du]] monde → [[mapa]] świata • [[voyage]] [[autour]] [[du#du (język francuski)|du]] monde • [[bout]] [[du#du (język francuski)|du]] monde → [[kraniec]] świata • [[courir]] [[le]] monde → [[jeździć]] [[po]] świecie
: (1.4) [[le]]s [[bien]]s [[de]] [[ce]] monde → [[dobro|dobra]] [[ten|tego]] świata
: (1.5) [[mettre au monde]] • [[venir au monde]] • [[être]] [[au]] monde → [[być]] [[na]] świecie
: (1.6) [[histoire]] [[du#du (język francuski)|du]] monde → [[historia]] świata
: (1.7) [[le]] monde [[des]] [[affaire]]s → świat [[biznes]]u
: (1.11) [[beaucoup]] [[de]] monde → [[mnóstwo]] [[ludzie|ludzi]]

Związki frazeologiczne

Ponieważ związki frazeologiczne nie zmieniają się w zależności od znaczenia słowa, zapisujemy je bez odnośników (1.1), (2.1) itd.
Wszystkie slowa w związku frazeologicznym są linkowane jako całość, np.

związki frazeologiczne:

ne rêver que plaies et bosses

Wygląd zapisu w kodzie:

{{frazeologia}} [[ne rêver que plaies et bosses]]

Uwagi

W uwagach zazwyczaj załączony jest link do indeksu, jeśli dane hasło w nim istnieje, np.

uwagi:

zobacz też: Indeks:Francuski - Związki frazeologiczne

Wygląd zapisu w kodzie:

{{uwagi}} zobacz też: [[Indeks:Francuski - Związki frazeologiczne]]

Szczegóły odmiany

Zobacz więcej na osobnej stronie: zasady ogólne dla odmiany.

Zasady wprowadzania odmiany dla języka francuskiego.

ogólne

Odmianę zapisujemy używając odnośników do znaczeń (1.1), (1.2) itd.
Jeżeli taka sama odmiana odnosi się do (1.1) i (1.2), wtedy piszemy (1.1-2).
Jeżeli taka sama odmiana odnosi się do (1.1) i (2.1), wtedy piszemy (1-2.1).
Jeśli ta sama odmiana odnosi się do (1.1) i (1.3), ale nie do (1.2), wtedy piszemy (1.1,3) i osobno (1.2).
Jeśli odmiana jest taka sama dla wszystkich znaczeń, pomijamy numer.

rzeczowniki

W polu "odmiana" podajemy tylko liczbę pojedynczą i mnogą rzeczownika. Dla łatwości zapamiętania, przy liczby pojedynczej zapisujemy również rodzajnik nieokreślony rzeczownika:

odmiana:

(1.1) lp une table; lm tables

Wygląd zapisu w kodzie:

{{odmiana|francuski}}
: (1.1) {{lp}} une table; {{lm}} tables

Jeżeli rzeczownik nie posiada liczby mnogiej lub nie posiada liczby pojedynczej, wtedy piszemy, że jest on nieodmienny:

odmiana:

(1.1) nieodm.

Wygląd zapisu w kodzie:

{{odmiana|francuski}}
: (1.1) {{nieodm}}

czasowniki

Odmiana czasowników francuskich I i II grupy (regularnych) powinna zawierać formę bezokolicznika z rdzeniem oddzielonym pionową kreską, formę participe présent oraz po średniku odnośnik do aneksu z koniugacją, np.:

odmiana:

(1.1) parl|er, (avoir) parlé; koniugacja I

Wygląd zapisu w kodzie:

{{odmiana|francuski}}
: (1.1) parl|er, (avoir) parlé; {{koniugacjaFR|I}} 

odmiana:

(1.1) chois|ir, (avoir) choisi; koniugacja II

Wygląd zapisu w kodzie:

: {{odmiana|francuski}}
: (1.1) chois|ir, (avoir) choisi; {{koniugacjaFR|II}}

Jeśli w czasie teraźniejszym czasownik ma odmianę nieregularną, to jego odmianę zapisujemy za formą bezokolicznika, w nawiasie. Jeżeli czasownik odmienia się nieregularnie w trybie subjonctif, to zapisujemy odmianę w tym trybie w kolejnym nawiasie. Na końcu dodajemy odnośnik do aneksu z odmianą tego czasownika (niezależnie od tego czy strona aneksu istnieje):

odmiana:

(1.1) venir (je viens, tu viens, il vient, nous venons, vous venez, ils viennent), venant, (être) venu, viendr-, vienn- (je vienne, tu viennes, il vienne, nous venions, vous veniez, ils viennent); venir

Wygląd zapisu w kodzie:

:{{odmiana|francuski}}
: (1.1) venir (je viens, tu viens, il vient, nous venons, vous venez, ils viennent), venant, (être) venu, viendr-, vienn- (je vienne, tu viennes, il vienne, nous venions, vous veniez, ils viennent); [[Aneks:Język_francuski_-_odmiana_czasownika_venir|venir]]

przymiotniki

W odmianie przymiotników podajemy ich liczbę pojedynczą i mnogą rodzaju męskiego i żeńskiego oraz stopniowanie (w stopniowaniu podajemy tylko formy liczby pojedynczej rodzaju męskiego). Stopniowanie przymiotników za pomocą szablonu {{stopn}} np.

odmiana:

(1.1) lp grand m, grande ż; lm grands m, grandes ż; st. wyższy plus grand; st. najwyższy le plus grand

Wygląd zapisu w kodzie:

{{odmiana|francuski}}
: (1.1) {{lp}} grand {{m}}, grande {{ż}}; {{lm}} grands {{m}}, grandes {{ż}}; {{stopn|plus grand|le plus grand}}

Jeśli przymiotnik posiada dwie formy rodzaju męskiego (używaną z rzeczownikami zaczynającymi się od samogłoski lub "h" niemego oraz tę używaną z rzeczownikami zaczynającymi się spółgłoską inną niż "h" nieme), w liczbie pojedynczej i mnogiej piszemy formę używaną przed rzeczownikami zaczynającymi się spółgłoską, następnie po ukośniku formę używaną przed rzeczownikami zaczynającymi się samogłoską (w stopniowaniu piszemy tylko pierwszą z tych dwóch form):

odmiana:

(1.1) lp nouveau / nouvel m, nouvelle ż; lm nouveaux m, nouvelles ż; st. wyższy plus nouveau; st. najwyższy le plus nouveau

Wygląd zapisu w kodzie:

{{odmiana|francuski}}
: (1.1) {{lp}} nouveau / nouvel {{m}}, nouvelle {{ż}}; {{lm}} nouveaux {{m}}, nouvelles {{ż}}; {{stopn|plus nouveau|le plus nouveau}}

związki wyrazów

Jeśli związek jest uproszczonym odpowiednikiem polskiego związku zgody, to stosujemy zasady odmiany takie jak w rzeczowniku:

odmiana:

(1.1) lp une carte-mère, lm cartes-merès
Wygląd zapisu w kodzie:

{{odmiana|francuski}}
(1.1) {{lp}} une carte-mère, {{lm}} cartes-merès 

Jeśli jest to odpowiednik związku przynależności (np. jouer cartes sur table), odpowiednio to zaznaczamy:

odmiana:

(1.1) zob. jouer, reszty nie odmieniamy

Wygląd zapisu w kodzie:

{{odmiana|francuski}}
: (1.1) {{zob|[[jouer]]}}, reszty nie odmieniamy

Linkowanie

• Unikamy nadmiernego linkowania tego samego słowa w jednym haśle (dotyczy to sekcji kolokacje). Przykład: produit. Jeśli słowo produkt jest już podlinkowane w znaczeniach, to w kolokacjach nie opatrujemy go odnośnikiem.
• Słowa występujące w innych językach linkujemy z dodatkiem #język, przykłady: [[do#pl|do]], [[le#fr|le]]
• Jeśli w haśle występuje połączenie rodzajnika określonego ze słowem zaczynającym się samogłoską lub niemym "h", linkujemy osobno rodzajnik i słowo, np. l'assiette → [[le|l']][[assiette]]
• zasady linkowania poszczególnych słów:

le, la, les → [[le#fr|le]]

ce, cet, cette, cettes → [[ce#fr|ce]]

son, sa, ses → [[son#fr|son]]

mon, ma, mes → [[mon#fr|mon]]

ton, ta, tes → [[ton#fr|ton]]

"h" przydechowe (h aspiré)

Jeśli słowo zaczyna się od "h" przydechowego, w sekcji odmiana należy zaznaczyć to gwiazdką i dopisać rodzajnik określony, np. w haśle hameau:

odmiana:

lp un/le *hameau, lm hameaux

Wygląd zapisu w kodzie:

{{odmiana|francuski}} {{lp}} un/le *hameau, {{lm}} hameaux

Kolokacje - czy tworzyć osobne hasła?

Jeśli masz wątpliwości, czy np. carte de crédit zasługuje na osobne hasło, czy może powinno się linkować każde ze słów osobno, nie martw się. Najlepiej zastanowić się czy związek wyrazów jest na tyle samodzielny, że nieporęczne byłoby szukanie go na stronie któregoś ze słów składowych - jeśli tak, to tworzymy nowe hasło linkowane jako całość. Przeciętny użytkownik Wikisłownika chciałby przecież znaleźć od razu tłumaczenie szczoteczki do zębów, a nie zastanawiać się nad tym, czy odpowiednią kolokację znajdzie w haśle szczoteczka, czy może ząb. Kolejnym zalecanym nawykiem jest tworzenie osobnych haseł dla związków wyrazów, które we francuskim lub polskim odpowiadają jednemu słowu. Przykłady: francuskie carte postale → pocztówka i polskie stonka ziemniaczana → doryphore.

Reforma ortografii z 1990 roku

Można o niej poczytać tutaj. Na Wikisłowniku właściwą treść wpisujemy w haśle z pisownią tradycyjną, tworząc dodatkowo hasło z ortografią dopuszczoną przez reformę z odpowiednią informacją, np. gouter:

znaczenia:

czasownik

(1.1) alternatywna pisownia słowa → goûter

rzeczownik, rodzaj męski

(2.1) alternatywna pisownia słowa → goûter

uwagi:

zob. reforma francuskiej ortografii z 1990 roku

Wygląd zapisu w kodzie:

{{znaczenia}}
''czasownik''
: (1.1) ''alternatywna pisownia słowa'' → [[goûter#fr|goûter]]
''rzeczownik, rodzaj męski''
: (2.1) ''alternatywna pisownia słowa'' → [[goûter#fr|goûter]]
{{uwagi}} {{zob|[[Aneks:Reforma ortografii francuskiej z 1990|reforma francuskiej ortografii z 1990 roku]]}}

Źródła

Listę dostępnych szablonów źródeł dotyczących języka francuskiego znajdziesz tutaj: [1].