Wikisłownik:Zasady tworzenia haseł/Łaciński

Zobacz więcej na osobnej stronie: zasady ogólne dla odmiany.

Nazewnictwo

Formą podstawową czasowników łacińskich jest pierwsza osoba liczby pojedynczej czasu teraźniejszego, wobec tego dla przykładu definicje należy podawać nie w haśle gaudere (odpowiadającemu bezokolicznikowi), lecz w gaudeo.

Odmiana

Rzeczowniki

W odmianie podajemy formy podstawowe rzeczownika, czyli Nom. sg. i Gen. sg. Możemy również oddzielić temat rzeczownika (bądź jego część, por. niżej) za pomocą znaku |. Za formami podstawowymi umieszczamy szablon {{deklinacjaLA|numer|typ}}, gdzie numer to numer deklinacji, w której odmienia się rzeczownik (I-V).

Jeśli rzeczownik znajduje się w III deklinacji, w opcjonalnym parametrze typ podajemy paradygmat, w którym rzeczownik się odmienia (sp dla paradygmatu I spółgłoskowego, sam dla II samogłoskowego i m dla III mieszanego). Przykłady:

fili|a, ~ae (deklinacja I)

verb|um, ~i (deklinacja II)

sen|ex, ~is (deklinacja III, paradygmat I spółgłoskowy)

lex, legis (deklinacja III, paradygmat I spółgłoskowy)

condit|or, ~oris (deklinacja III, paradygmat I spółgłoskowy)

lecti|o, ~onis (deklinacja III, paradygmat I spółgłoskowy)

Uwaga. W dwóch powyższych przypadkach tematem rzeczownika nie jest condit- i lecti-, ale conditor- i lection- (zob. Aneks:Język łaciński - rzeczowniki).

advent|us, ~us (deklinacja IV)

fid|es, ~ei (deklinacja V)

Przymiotniki

W przymiotnikach pierwszego typu (odmieniających się w I i II deklinacji) wydzielamy temat w rodzaju męskim i podajemy zakończenia fleksyjne w Nom. sg. dla rodzaju żeńskiego i nijakiego. Nie dodajemy na końcu szablonu {{deklinacjaLA}}.

bon|us, ~a, ~um

W przymiotnikach natomiast drugiego typu (odmieniających się w III deklinacji) postępujemy wedle schematu:

• Jeśli przymiotnik ma trzy zakończenia dla każdego z rodzajów, podajemy formy przymiotnika dla wszystkich rodzajów bez wydzielania tematu (jest to problematyczne i czasem niemożliwe, zob. przykład poniżej)
• Jeśli przymiotnik ma dwa zakończenia (jedno dla rodzaju męskiego i żeńskiego, drugie dla rodzaju nijakiego), wydzielamy temat w rodzaju męskim (i żeńskim zarazem) i podajemy zakończenie fleksyjne w Nom. sg. dla rodzaju nijakiego
• Jeśli przymiotnik ma jedno zakończenie dla wszystkich trzech rodzajów, wydzielamy temat (lub część tematu) przymiotnika i podajemy jego Gen. sg.

W każdym przypadku na końcu dodajemy szablon {{deklinacjaLA}}, podając ponadto odpowiedni paradygmat (najczęściej II samogłoskowy, choć są wyjątki).

acer, acris, acre (deklinacja III, paradygmat II samogłoskowy)

facil|is, ~e (deklinacja III, paradygmat II samogłoskowy)

fel|ix, ~icis (deklinacja III, paradygmat II samogłoskowy)

Podobnie, jak w rzeczownikach, tematem w ostatnim przykładzie jest felic-, nie fel-.

Tak samo podaje się odmianę imiesłowów.

Czasowniki

Podajemy wszystkie formy podstawowe (zob. Aneks:Język łaciński - czasowniki), a na końcu umieszczamy szablon {{koniugacjaLA|numer|typ}}, gdzie numer to numer koniugacji (I-IV).

Jeśli czasownik (poza formami pochodnymi) tworzy wyłącznie formy strony biernej lub częściowo formy obydwu stron, w parametrze typ podajemy stosowną informację o odmienności czasownika (w pierwszym przypadku dep, w drugim semidep).

amo, amare, amavi, amatum (koniugacja I)

habeo, habere, habui, habitum (koniugacja II)

lego, legere, legi, lectum (koniugacja III)

audio, audire, audivi (audii), auditum (koniugacja IV)

loquor, loqui, locutus sum (koniugacja III, verbum deponens)

gaudeo, gaudere, gavisus sum (koniugacja II, verbum semideponens)

Można również wydzielić w pierwszej formie część powtarzającą się we wszystkich formach i podawać formy skrócone dla pozostałych trzech (taki zapis często występuje w słownikach), stąd:

am|o, ~are, ~avi, ~atum (koniugacja I)

hab|eo, ~ere, ~ui, ~itum (koniugacja II)

aud|io, ~ire, ~ivi (~ii), ~itum (koniugacja IV)

hort|or, ~ari, ~atus sum (koniugacja I, verbum deponens)

Czasowniki nieregularne najlepiej opatrzyć stosownym przypisem w uwagach (por. volo#la).