Wikisłownik:Zasady tworzenia haseł/Chiński standardowy
|
Poniżej znajdują się zalecenia dla haseł w języku chińskim. Ogólne zalecenia znajdują się na stronie Wikisłownik:Zasady tworzenia haseł.
Dwa pisma - jedno hasło edytuj
Ze względu na dwoistość zapisu języka chińskiego za pomocą pisma uproszczonego oraz tradycyjnego, a także braku odpowiednich mechanizmów w oprogramowaniu Wikisłownika, które byłyby w symbiozie z ogólnym wzorem tworzenia haseł, zdecydowaliśmy się tworzyć je tylko dla zapisu w piśmie uproszczonym. Dla pisma tradycyjnego także tworzymy dane hasło, lecz w formie "miękkiego" przekierowania, czyli odsyłając do hasła-ekwiwalentu w piśmie uproszczonym. Na przykład całość hasła 兩 powinna tworzyć jedna linijka, umieszczona w sekcji znaczenia pod numerem (1.1):
{{zob-ekwiw-pupr|两}}
dając na podglądzie
- (1.1) zobacz ekwiwalent w piśmie uproszczonym: 两
Ważne: nawet jeśli samo hasło ma kilka znaczeń, w przekierowaniu "miękkim" dajemy tylko jedną linijkę kodu.
Nagłówek hasła edytuj
Wygląd znaku chińskiego o danym kodzie zależy od ustawień przeglądarki – w większości przeglądarek można wybrać preferowany język, w którym wyświetlana jest strona. Ten sam zestaw znaków chińskich, a dokładniej kodów znaków, używany jest do zapisu tekstów w standardowym współczesnym języku chińskim (pismo tradycyjne w zapisie Chin kontynentalnych, pismo tradycyjne w zapisie używanym na Tajwanie, w Hongkongu i Makau, pismo uproszczone), chińskim klasycznym, w innych językach chińskich (kantoński, wu, minnan itd.), japońskim, koreańskim, wietnamskim sprzed francuskiej reformy i innych. Jednak w każdym z tych języków mogą wystąpić drobne różnice w pisowni - można się o tym przekonać patrząc np. na różne formy znaku 兩.
By nagłówek hasła był względnie niezależny od stanu przeglądarki, tzn. wyświetlał znak z pisma chińskiego (nie japońskiego, koreańskiego czy wietnamskiego), od którego na ogół wywodzą się pozostałe jego formy, używamy szablonu {{zh}}
podając znak jako parametr:
== {{zh|兩}} ({{język chiński standardowy}}) ==
Struktura hasła - pola i szablony edytuj
Hasło dotyczące słowa, wyrażenia, frazy z języka chińskiego ma dodatkowe pole złożenia, w którym umieszczane są wyrazy i związki wyrazowe o nieznanym statusie (gdy trudno określić, czy jest to kolokacja, związek frazeologiczny, czy złożenie sensu stricte, czyli zestawienie dwóch wyrazów dający nowy o inny znaczeniu). Pole to znajduje się po synonimach i antonimach, a przed wyrazami pokrewnymi i związkami frazeologicznymi. Dodatkowo w hasłach z języka chińskiego wymagana jest obecność pola zapis.
Zapis edytuj
Nie podajemy tutaj transliteracji na alfabet łaciński (bo taka nie istnieje!), ani wymowy zapisanej w transkrypcji fonetycznej pinyin. Natomiast, używając szablonów {{pupr}}
i {{ptrad}}
wywołanych, tam gdzie to konieczne, z parametrami, zestawiamy obok siebie ekwiwalenty w piśmie uproszczonym i tradycyjnym - w ten sposób użytkownik będzie mógł m.in. stwierdzić w jakim piśmie zapisana jest omawiana jednostka leksykalna. Gdy oba znaki są jednakowe, używamy szablonu {{puprtrad}}
. Na przykład w hasłe 马 wpiszemy:
{{zapis}} : {{pupr|马}}, {{ptrad|馬}}
co da nam na podglądzie:
Natomiast w haśle 林:
{{zapis}} : {{puprtrad|林}}
co da:
Wymowa edytuj
Wymowę podajemy na kilka sposobów: zaczynamy od najpopularniejszego, w transkrypcji fonetycznej pinyin, następnie w transkrypcji popularnej na Tajwanie, czyli zhuyin (zwanej potocznie bopomofo), a w końcu, dla porządku, w transkrypcji IPA.
Do transkrybowania w pinyinie służy szablon {{pinyin}}
. Jako pierwszy parametr podajemy zapis z użyciem diakrytyków, jako drugi - z użyciem cyfr. Dzięki temu będzie można dane hasło wyszukać na dwa sposoby, zarówno wyszukiwarką wewnętrzną, jak i zewnętrzną - przeszukując Wikisłownik lub Internet łatwiej posługiwać się zapisem tonów za pomocą cyfr. Zapis w tej transkrypcji podajemy zgodnie z obowiązującymi zasadami ortograficznymi pinyinu (kapitalizacja, grupowanie sylab itp.)
Transkrypcję fonetyczną zhuyin zapisujemy z użyciem szablonu {{zhuyin}}
podając zapis fonetyczny jako parametr.
Podobnie jest z IPA. Używamy przy tym transkrypcji fonologicznej (utożsamia alofony, zapisuje się ją z użyciem znaków ukośnika: /.../, szablony {{IPA}}
i {{IPA2}}
), a nie fonetycznej (konkretna realizacja wymowy, zapis w nawiasach kwadratowych: [...], szablony {{IPA3}}
i {{IPA4}}
).
Tony oznaczamy za pomocą następujących symboli:
- ˥ dla tonu 1, czyli konturu 55
- ˧˥ dla tonu 2, czyli konturu 35
- ˨˩˦ dla tonu 3, czyli konturu 214
- ˥˩ dla tonu 4, czyli konturu 51
- brak symbolu oznacza ton 0 (w innej konwencji 5), czyli ton neutralny
We wszystkich przypadkach (pinyin, zhuyin, IPA) nie uwzględniamy (na razie) sandhi.
Przykładowo, w haśle 牝 wstawimy:
{{wymowa}} {{pinyin|pìn|pin4}}; {{zhuyin|ㄆㄧㄣˋ}}; {{IPA|pʰin˥˩}}
co da na podglądzie:
Dodatkowo, jeśli opisywane hasło ma kilka różnych czytań (np. 的), wymienimy je po kolei, podając numery znaczeń powiązanych z daną wymową:
- wymowa
Odmiania edytuj
Ponieważ części mowy w języku chińskim są nieodmienne, pole to zazwyczaj pozostaje puste. Wyjątek stanowią rzeczowniki, które wyraźnie (jako typowe złożenie) posiadają liczbę mnogą, np. 人 i 人们.
Przykłady edytuj
Dla każdego znaczenia tworzymy osobny przykład, według schematu:
- (numer znaczenia) przykładowe zdanie. (wymowa: zapis pinyin) → tłumaczenie na język polski z pogrubieniem objaśnianego hasła
Zarówno zdanie przykładowe, jak i jego tłumaczenie, linkujemy do innych haseł Wikisłownika. Nie linkujemy natomiast zapisu pinyin. Przykład dla hasła 茶 zapiszemy:
(1.1) [[他]][[喝]][[茶]]。(tā hē chá) → [[on|On]] [[pić|pije]] '''[[herbata|herbatę]]'''.
Da to następujący efekt:
Ważne: hasło objaśniane wyświetli się na czarno, ale bez pogrubienia, tak, jakby nie było linkowane, jednak nadal będzie aktywnym odnośnikiem (do samego siebie). Jest to zabieg czysto kosmetyczny: pogrubione znaki chińskie są zwykle nieczytelne, zwłaszcza, gdy liczą dużo kresek.
Dopuszcza się umieszczenie w polu przykłady odnośnika do innego hasła, kiedy hasło przez nas omawianie jest de facto typowym dla chińskiego skrótem pełnego wyrazu, i pełne objasnienie danego znaczenia, wraz z przykładami, znajduje się w haśle linkowanym. Zastosujemy wtedy kod {{zob|hasło}}. Sytuację tę dobrze ilustruje słowo 个.
Składnia edytuj
Ważne: nawet jeśli omawiane hasło ma tylko jedno znaczenie, zawsze podajemy numer znaczenia, do którego się odnosimy.
Dla rzeczowników, w sekcji składnia umieszczamy informację o klasyfikatorze, wg następującego wzoru:
(numer znaczenia) klasyfikator: [[znak]] (pinyin); przykład zliczenia → tłumaczenie
Przykładowo, dla hasła 词典 napiszemy:
(1.1) klasyfikator: [[本]] (běn); 一本词典 → jeden słownik
Da to efekt:
- (1.1) klasyfikator: 本 (běn); 一本词典 → jeden słownik
Dla innych części mowy, w sekcji tej umieszczać należy wszelkie uwagi dotyczące zastosowania danego hasła w zdaniach, zwłaszcza, jeśli odbiega ono od logicznego schematu gramatyki polskiej. Dobrze ilustrują to hasła 那里 czy 最.
Kolokacje, złożenia, wyrazy pokrewne, związki frazeologiczne edytuj
Gdy nie jesteśmy pewni, czy omawiana jednostka leksykalna pełni w innych jednostkach rolę, no właśnie... słowa? wyrażenia? zwrotu? frazy? wpisujemy je w polu złożenia. Dopiero po upewnieniu się co do pełnionej funkcji, przenosimy do odpowiedniego pola.
Etymologia edytuj
Stosujemy ogólne reguły podawania etymologii z jednym wyjątkiem: gdy hasło jest jednoznakowe i nie ma jasnych składowych, od których wynieść można jego etymologię, odsyłamy do etymologii znaku chińskiego wstawiając specjalny szablon {{zob-etym-zch}}
.
Tłumaczenia na chiński edytuj
W tłumaczeniach na chiński, w hasłach z języka polskiego, za chińskim ekwiwalentem zapisanym tylko pismem uproszczonym podajemy w nawiasach transkrypcję tłumaczenia w pinyinie. Na przykład w haśle środek powinniśmy wpisać:
* chiński standardowy: (1.1) [[中]] (zhōng)
Inne uwagi edytuj
Haseł w języku chińskim nie ilustrujemy grafikami lub animacjami prezentującymi kolejność kresek - ta informacja powinna znajdować się w hasłach dotyczących poszczególnych znaków chińskich (zob. kategorię Kategoria:Znak chiński).