Aneks:Język łaciński - Koniugacja I
Spis treści aneksu | Język łaciński | hasła w języku łacińskim
Wedle informacji z tej strony do koniugacji I należą czasowniki, których inf. praes. act. ma zakończenie -āre.
Odmiana czasownika laudo, laudare, laudavi, laudatum:
Tryb oznajmujący – indicativus
edytuj- Czasy praesens, imperfectum i futurum I tworzy się od tematu praesentis.
- Czasy perfectum, plusquamperfectum i futurum II activi tworzy się od tematu perfecti.
- Czasy perfectum, plusquamperfectum i futurum II passivi tworzy się poprzez połączenie participium perfecti passivi (ppp, tworzone z tematu supini) i odpowiednio odmienionego czasownika sum, esse, fui (patrz odmiana) – dla perfectum w praesens, dla plusquamperfectum w imperfectum, dla futurum II w futurum I.
| strona czynna activum |
strona bierna passivum | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| liczba pojedyncza singularis |
liczba mnoga pluralis |
liczba pojedyncza singularis |
liczba mnoga pluralis | ||
| czas teraźniejszy praesens |
1. per. | -o laudo |
-mus laudamus |
-or laudor |
-mur laudamur |
| 2. per. | -s laudas |
-tis laudatis |
-ris laudaris |
-mini laudamini | |
| 3. per. | -t laudat |
-nt laudant |
-tur laudatur |
-ntur laudantur | |
| czas przeszły niedokonany imperfectum |
1. per. | -bam laudabam |
-bamus laudabamus |
-bar laudabar |
-bamur laudabamur |
| 2. per. | -bas laudabas |
-batis laudabatis |
-baris laudabaris |
-bamini laudabamini | |
| 3. per. | -bat laudabat |
-bant laudabant |
-batur laudabatur |
-bantur laudabantur | |
| czas przyszły I futurum I |
1. per. | -bo laudabo |
-bimus laudabimus |
-bor laudabor |
-bimur laudabimur |
| 2. per. | -bis laudabis |
-bitis laudabitis |
-beris laudaberis |
-bimini laudabimini | |
| 3. per. | -bit laudabit |
-bunt laudabunt |
-bitur laudabitur |
-buntur laudabuntur | |
| czas przeszły dokonany perfectum |
1. per. | -i laudavi |
-imus laudavimus |
-us, -a, -um sum laudatus, -a, -um sum |
-i, -ae, -a sumus laudati, -ae, -a sumus |
| 2 per. | -isti laudavisti |
-istis laudavistis |
-us, -a, -um es laudatus, -a, -um es |
-i, -ae, -a estis laudati, -ae, -a estis | |
| 3. per. | -it laudavit |
-erunt laudaverunt |
-us, -a, -um est laudatus, -a, -um est |
-i, -ae, -a sunt laudati, -ae, -a sunt | |
| czas zaprzeszły plusquamperfectum |
1. per. | -eram laudaveram |
-eramus laudaveramus |
-us, -a, -um eram laudatus, -a, -um eram |
-i, -ae, -a eramus laudati, -ae, -a eramus |
| 2. per. | -eras laudaveras |
-eratis laudaveratis |
-us, -a, -um eras laudatus, -a, -um eras |
-i, -ae, -a eratis laudati, -ae, -a eratis | |
| 3. per. | -erat laudaverat |
-erant laudaverant |
-us, -a, -um erat laudatus, -a, -um erat |
-i, -ae, -a erant laudati, -ae, -a erant | |
| czas przyszły II futurum II |
1. per. | -ero laudavero |
-erimus laudaverimus |
-us, -a, -um ero laudatus, -a, -um ero |
-i, -ae, -a erimus laudati, -ae, -a erimus |
| 2. per. | -eris laudaveris |
-eritis laudaveritis |
-us, -a, -um eris laudatus, -a, -um eris |
-i, -ae, -a eritis laudati, -ae, -a eritis | |
| 3. per. | -erit laudaverit |
-erint laudaverint |
-us, -a, -um erit laudatus, -a, -um erit |
-i, -ae, -a erunt laudati, -ae, -a erunt | |
Tryb rozkazujący – imperativus
edytuj| strona czynna activum |
strona bierna passivum | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| liczba pojedyncza singularis |
liczba mnoga pluralis |
liczba pojedyncza singularis |
liczba mnoga pluralis | ||
| czas teraźniejszy praesens |
2. per. | – lauda |
-te laudate |
-re laudare |
-mini laudamini |
| czas przyszły futurum |
2. per. | -to laudato |
-tote laudatote |
-tor laudator |
|
| 3. per. | -to laudato |
-nto laudanto |
-tor laudator |
-ntor laudantor | |
Tryb łączący (przypuszczający) – coniunctivus
edytujConiunctivus praesentis tworzymy, dodając przed końcówką cechę -a-, coniunctivus imperfecti przez cechę -re-, coniunctivus perfecti activi przez cechę -eri-, a coniunctivus plusquamperfecti activi przez cechę -isse-. Coniunctivus perfecti i plusquamperfecti passivi tworzymy z dodania do participium perfecti passivi (ppp) odmienionego czasownika sum, esse, fui (być, odmiana) w coniunctiwie praesentis (dla perfectum) i coniunctiwie imperfecti (dla plusquamperfectum).
Uwaga: w koniugacji I dla con. praes. act. i pass. tematowe -a- przechodzi w -e-, stąd 1. per. sg. con. praes. act. to laudem, a nie laudam. Tematowe -a- nie przechodzi w -e- w pozostałych czasach.
| strona czynna activum |
strona bierna passivum | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| liczba pojedyncza singularis |
liczba mnoga pluralis |
liczba pojedyncza singularis |
liczba mnoga pluralis | ||
| czas teraźniejszy praesens |
1. per. | -m laudem |
-mus laudemus |
-r lauder |
-mur laudemur |
| 2. per. | -s laudes |
-tis laudetis |
-ris lauderis |
-mini laudemini | |
| 3. per. | -t laudet |
-nt laudent |
-tur laudetur |
-ntur laudentur | |
| czas przeszły niedokonany imperfectum |
1. per. | -m laudarem |
-mus laudaremus |
-r laudarer |
-mur laudaremur |
| 2. per. | -s laudares |
-tis laudaretis |
-ris laudareris |
-mini laudaremini | |
| 3. per. | -t laudaret |
-nt laudarent |
-tur laudaretur |
-ntur laudarentur | |
| czas przeszły dokonany perfectum |
1. per. | -m laudaverim |
-mus laudaverimus |
-us, -a, -um sim laudatus, -a, -um sim |
-i, -ae, -a simus laudati, -ae, -a simus |
| 2. per. | -s laudaveris |
-tis laudaveritis |
-us, -a, -um sis laudatus, -a, -um sis |
-i, -ae, -a sitis laudati, -ae, -a sitis | |
| 3. per. | -t laudaverit |
-nt laudaverint |
-us, -a, -um sit laudatus, -a, -um sit |
-i, -ae, -a sint laudati, -ae, -a sint | |
| czas zaprzeszły plusquamperfectum |
1. per. | -m laudavissem |
-mus laudavissemus |
-us, -a, -um essem laudatus, -a, -um essem |
-i, -ae, -a essemus laudati, -ae, -a essemus |
| 2. per. | -s laudavisses |
-tis laudavissetis |
-us, -a, -um esses laudatus, -a, -um esses |
-i, -ae, -a essetis laudati, -ae, -a essetis | |
| 3. per. | -t laudavisset |
-nt laudavissent |
-us, -a, -um esset laudatus, -a, -um esset |
-i, -ae, -a essent laudati, -ae, -a essent | |
Bezokolicznik – infinitivus
edytuj| strona czynna activum |
strona bierna passivum | |
|---|---|---|
| czas teraźniejszy praesens |
-are laudare |
-ri laudari |
| czas przeszły dokonany perfectum |
-isse laudavisse |
-us, -a, -um esse (NCI) laudatus, -a, -um esse |
| -um, -am, -um esse (ACI) laudatum, -am, -um esse | ||
| czas przyszły futurum |
-urus, -ura, -urum esse laudaturus, -ura, -urum esse |
Imiesłów – participium
edytujParticipium perfecti passivi (ppp) i participium futuri activi (pfa) odmieniają się według I i II deklinacji. Participium praesentis activi (ppa) odmienia się według III deklinacji.
| strona czynna activum |
strona bierna passivum | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| czas teraźniejszy praesens |
-ns, -ntis laudans, laudantis |
||||
| czas przeszły dokonany perfectum |
-us, -a, -um laudatus, -a, -um | ||||
| czas przyszły futurum |
-urus, -ura, -urum laudaturus, -ura, -urum |
patrz gerundivum |
Przymiotnik odczasownikowy – gerundivum
edytujGerundivum tworzymy poprzez dodanie cechy -nd- do tematu praesentis I i II koniugacji oraz końcówek rodzajowych -us, -a, -um.
| imiesłów bierny czasu przyszłego participium futuri passivi (pfp), gerundivum | |
|---|---|
| forma | -nd-us, -nd-a, -nd-um laudandus, -a, -um |
Rzeczownik odczasownikowy – gerundium
edytujGerundium tworzymy poprzez dodanie cechy -nd- do tematu praesentis I i II koniugacji oraz końcówek II deklinacji singularis (z wyjątkiem Voc.). Nom. sg. zastępuje się przez inf. praes. act.
| rzeczownik odczasownikowy gerundium | |
|---|---|
| mianownik nominativus |
-are laudare |
| dopełniacz genetivus |
-nd-i laudandi |
| celownik dativus |
-nd-o laudando |
| biernik accusativus |
-are laudare |
| -nd-um (ad) laudandum | |
| (narzędnik) ablativus |
-nd-o laudando |