Aneks:Język łaciński - Koniugacja I

Spis treści aneksu | Język łaciński | hasła w języku łacińskim

Wedle informacji z tej strony do koniugacji I należą czasowniki, których inf. praes. act. ma zakończenie -āre.

Odmiana czasownika laudo, laudare, laudavi, laudatum:

Tryb oznajmujący – indicativus

edytuj
  1. Czasy praesens, imperfectum i futurum I tworzy się od tematu praesentis.
  2. Czasy perfectum, plusquamperfectum i futurum II activi tworzy się od tematu perfecti.
  3. Czasy perfectum, plusquamperfectum i futurum II passivi tworzy się poprzez połączenie participium perfecti passivi (ppp, tworzone z tematu supini) i odpowiednio odmienionego czasownika sum, esse, fui (patrz odmiana) – dla perfectum w praesens, dla plusquamperfectum w imperfectum, dla futurum II w futurum I.
strona czynna
activum
strona bierna
passivum
liczba pojedyncza
singularis
liczba mnoga
pluralis
liczba pojedyncza
singularis
liczba mnoga
pluralis
czas teraźniejszy
praesens
1. per. -o
laudo
-mus
laudamus
-or
laudor
-mur
laudamur
2. per. -s
laudas
-tis
laudatis
-ris
laudaris
-mini
laudamini
3. per. -t
laudat
-nt
laudant
-tur
laudatur
-ntur
laudantur
czas przeszły niedokonany
imperfectum
1. per. -bam
laudabam
-bamus
laudabamus
-bar
laudabar
-bamur
laudabamur
2. per. -bas
laudabas
-batis
laudabatis
-baris
laudabaris
-bamini
laudabamini
3. per. -bat
laudabat
-bant
laudabant
-batur
laudabatur
-bantur
laudabantur
czas przyszły I
futurum I
1. per. -bo
laudabo
-bimus
laudabimus
-bor
laudabor
-bimur
laudabimur
2. per. -bis
laudabis
-bitis
laudabitis
-beris
laudaberis
-bimini
laudabimini
3. per. -bit
laudabit
-bunt
laudabunt
-bitur
laudabitur
-buntur
laudabuntur
czas przeszły dokonany
perfectum
1. per. -i
laudavi
-imus
laudavimus
-us, -a, -um sum
laudatus, -a, -um sum
-i, -ae, -a sumus
laudati, -ae, -a sumus
2 per. -isti
laudavisti
-istis
laudavistis
-us, -a, -um es
laudatus, -a, -um es
-i, -ae, -a estis
laudati, -ae, -a estis
3. per. -it
laudavit
-erunt
laudaverunt
-us, -a, -um est
laudatus, -a, -um est
-i, -ae, -a sunt
laudati, -ae, -a sunt
czas zaprzeszły
plusquamperfectum
1. per. -eram
laudaveram
-eramus
laudaveramus
-us, -a, -um eram
laudatus, -a, -um eram
-i, -ae, -a eramus
laudati, -ae, -a eramus
2. per. -eras
laudaveras
-eratis
laudaveratis
-us, -a, -um eras
laudatus, -a, -um eras
-i, -ae, -a eratis
laudati, -ae, -a eratis
3. per. -erat
laudaverat
-erant
laudaverant
-us, -a, -um erat
laudatus, -a, -um erat
-i, -ae, -a erant
laudati, -ae, -a erant
czas przyszły II
futurum II
1. per. -ero
laudavero
-erimus
laudaverimus
-us, -a, -um ero
laudatus, -a, -um ero
-i, -ae, -a erimus
laudati, -ae, -a erimus
2. per. -eris
laudaveris
-eritis
laudaveritis
-us, -a, -um eris
laudatus, -a, -um eris
-i, -ae, -a eritis
laudati, -ae, -a eritis
3. per. -erit
laudaverit
-erint
laudaverint
-us, -a, -um erit
laudatus, -a, -um erit
-i, -ae, -a erunt
laudati, -ae, -a erunt

Tryb rozkazujący – imperativus

edytuj
strona czynna
activum
strona bierna
passivum
liczba pojedyncza
singularis
liczba mnoga
pluralis
liczba pojedyncza
singularis
liczba mnoga
pluralis
czas teraźniejszy
praesens
2. per.
lauda
-te
laudate
-re
laudare
-mini
laudamini
czas przyszły
futurum
2. per. -to
laudato
-tote
laudatote
-tor
laudator
3. per. -to
laudato
-nto
laudanto
-tor
laudator
-ntor
laudantor

Tryb łączący (przypuszczający) – coniunctivus

edytuj

Coniunctivus praesentis tworzymy, dodając przed końcówką cechę -a-, coniunctivus imperfecti przez cechę -re-, coniunctivus perfecti activi przez cechę -eri-, a coniunctivus plusquamperfecti activi przez cechę -isse-. Coniunctivus perfecti i plusquamperfecti passivi tworzymy z dodania do participium perfecti passivi (ppp) odmienionego czasownika sum, esse, fui (być, odmiana) w coniunctiwie praesentis (dla perfectum) i coniunctiwie imperfecti (dla plusquamperfectum).

Uwaga: w koniugacji I dla con. praes. act. i pass. tematowe -a- przechodzi w -e-, stąd 1. per. sg. con. praes. act. to laudem, a nie laudam. Tematowe -a- nie przechodzi w -e- w pozostałych czasach.

strona czynna
activum
strona bierna
passivum
liczba pojedyncza
singularis
liczba mnoga
pluralis
liczba pojedyncza
singularis
liczba mnoga
pluralis
czas teraźniejszy
praesens
1. per. -m
laudem
-mus
laudemus
-r
lauder
-mur
laudemur
2. per. -s
laudes
-tis
laudetis
-ris
lauderis
-mini
laudemini
3. per. -t
laudet
-nt
laudent
-tur
laudetur
-ntur
laudentur
czas przeszły niedokonany
imperfectum
1. per. -m
laudarem
-mus
laudaremus
-r
laudarer
-mur
laudaremur
2. per. -s
laudares
-tis
laudaretis
-ris
laudareris
-mini
laudaremini
3. per. -t
laudaret
-nt
laudarent
-tur
laudaretur
-ntur
laudarentur
czas przeszły dokonany
perfectum
1. per. -m
laudaverim
-mus
laudaverimus
-us, -a, -um sim
laudatus, -a, -um sim
-i, -ae, -a simus
laudati, -ae, -a simus
2. per. -s
laudaveris
-tis
laudaveritis
-us, -a, -um sis
laudatus, -a, -um sis
-i, -ae, -a sitis
laudati, -ae, -a sitis
3. per. -t
laudaverit
-nt
laudaverint
-us, -a, -um sit
laudatus, -a, -um sit
-i, -ae, -a sint
laudati, -ae, -a sint
czas zaprzeszły
plusquamperfectum
1. per. -m
laudavissem
-mus
laudavissemus
-us, -a, -um essem
laudatus, -a, -um essem
-i, -ae, -a essemus
laudati, -ae, -a essemus
2. per. -s
laudavisses
-tis
laudavissetis
-us, -a, -um esses
laudatus, -a, -um esses
-i, -ae, -a essetis
laudati, -ae, -a essetis
3. per. -t
laudavisset
-nt
laudavissent
-us, -a, -um esset
laudatus, -a, -um esset
-i, -ae, -a essent
laudati, -ae, -a essent

Bezokolicznik – infinitivus

edytuj
strona czynna
activum
strona bierna
passivum
czas teraźniejszy
praesens
-are
laudare
-ri
laudari
czas przeszły dokonany
perfectum
-isse
laudavisse
-us, -a, -um esse (NCI)
laudatus, -a, -um esse
-um, -am, -um esse (ACI)
laudatum, -am, -um esse
czas przyszły
futurum
-urus, -ura, -urum esse
laudaturus, -ura, -urum esse

Imiesłów – participium

edytuj

Participium perfecti passivi (ppp) i participium futuri activi (pfa) odmieniają się według I i II deklinacji. Participium praesentis activi (ppa) odmienia się według III deklinacji.

strona czynna
activum
strona bierna
passivum
czas teraźniejszy
praesens
-ns, -ntis
laudans, laudantis
czas przeszły dokonany
perfectum
-us, -a, -um
laudatus, -a, -um
czas przyszły
futurum
-urus, -ura, -urum
laudaturus, -ura, -urum
patrz gerundivum

Przymiotnik odczasownikowy – gerundivum

edytuj

Gerundivum tworzymy poprzez dodanie cechy -nd- do tematu praesentis I i II koniugacji oraz końcówek rodzajowych -us, -a, -um.

imiesłów bierny czasu przyszłego
participium futuri passivi (pfp), gerundivum
forma -nd-us, -nd-a, -nd-um
laudandus, -a, -um

Rzeczownik odczasownikowy – gerundium

edytuj

Gerundium tworzymy poprzez dodanie cechy -nd- do tematu praesentis I i II koniugacji oraz końcówek II deklinacji singularis (z wyjątkiem Voc.). Nom. sg. zastępuje się przez inf. praes. act.

rzeczownik odczasownikowy
gerundium
mianownik
nominativus
-are
laudare
dopełniacz
genetivus
-nd-i
laudandi
celownik
dativus
-nd-o
laudando
biernik
accusativus
-are
laudare
-nd-um
(ad) laudandum
(narzędnik)
ablativus
-nd-o
laudando