rozpaść

(Przekierowano z rozpaść się)
wymowa:
znaczenia:

czasownik przechodni dokonany (ndk. rozpasać)

(1.1) karmiąc obficie, sprawić, że ktoś przytył lub coś przytyło

czasownik przechodni dokonany (ndk. rozpadać)

(2.1) daw. zostawszy zniszczonym, rozdzielić się na części

czasownik zwrotny dokonany rozpaść się (ndk. rozpadać się)

(3.1) zostawszy zniszczonym, rozdzielić się na części
(3.2) przestać stanowić całość, dzieląc się na mniejsze części
(3.3) przestać być związkiem lub grupą ludzi, których łączą pewne więzi
(3.4) chem. rozłożyć się na prostsze składniki
odmiana:
(1.1) koniugacja XI
(2.1) koniugacja XI
(3.1-4) koniugacja XI
przykłady:
(1.1) Na hrabi Mościńskim lata ten tylko ślad zostawiły, że szczupłego i drobnego chłopaka rozpasły, rozszerzyły, utuczyły do niepoznania; biskup, przeciwnie, skurczył się, zesechł i zdrobniał[1].
(2.1) Jednaknim czasu wąż me koło ściśnie, / Nim w proch rozpadnie ciała śmiertelna powłoka, / Bodaj mi jedna rzewna łza wytryśnie![2]
(3.1) Szyba była wykonana ze szkła hartowanego i rozpadła się na kawałki[3].
(3.2) Jugosławia się rozpadła, wojna w Bośni się skończyła, a problemu Kosowa jeszcze nie rozwiązano[4].
(3.3) Był to zresztą nieudany związek. Rozpadł się niemal natychmiast po ślubie, królowa Adelajda żyła w oddaleniu od Kazimierza, król zachowywał się tak, jakby nie miał żony[5].
(3.4) W doświadczeniu Hahna jądro uranu rozpadło się na dwie części[6].
składnia:
kolokacje:
synonimy:
antonimy:
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
(1.1)
czas. rozpasać ndk.
(2.1), (3.1-4)
rzecz. rozpad m, rozpadlina ż
czas. rozpadać ndk.
przym. rozpadły
związki frazeologiczne:
etymologia:
uwagi:
tłumaczenia:
źródła:
  1. Józef Ignacy Krasicki, Morituri, Wydawnictwo M. Arct, Warszawa 1935.
  2. Michał Koroway-Metelicki, Był czas!, w: Poezye, Księgarnia Polska Br. Rymowicz, Petersburg 1893.
  3. Tomasz Kunert, Skracze straszą, „Dzień dobry nr 16/03”, 2001, Narodowy Korpus Języka Polskiego.
  4. Ana Uzelac, Czy terroryzm stanie się przyszłością Kosowa?, „Gazeta Wyborcza”, 1996-05-15, Narodowy Korpus Języka Polskiego.
  5. Marek Kazimierz Barański, Dynastia Piastów w Polsce, 2005, Narodowy Korpus Języka Polskiego.
  6. Michał Heller, Podglądanie wszechświata, 2008, Narodowy Korpus Języka Polskiego.