właśnie (język polski) edytuj

wymowa:
?/i, IPA[ˈvwaɕɲɛ], AS[vu̯aśńe], zjawiska fonetyczne: zmięk.-ni…
znaczenia:

przysłówek czasu

(1.1) …komunikujący, że dane zdarzenie odbywa się w chwili mówienia, odbywało się bezpośrednio przed nią lub w czasie innego zdarzenia[1]

partykuła

(2.1) …potwierdzająca to, co powiedział rozmówca, dająca do zrozumienia, że mówiący chciał powiedzieć to samo[2]
(2.2) …potwierdzająca słuszność przypuszczenia zawartego w pytaniu rozmówcy[2]
(2.3) …wyróżniająca, ze względu na określoną cechę, dany obiekt lub stan rzeczy i przeciwstawiająca go innym[2]
odmiana:
(1.1) nieodm.
(2.1-3) nieodm.
przykłady:
(1.1) Właśnie miałem do pana zadzwonić.
(2.1) Uciekajmy stąd szepnął Kogut. // Właśnie przytaknął Lis. Uciekajmy, uciekajmy natychmiast[3].
(2.2) Chcesz mi powiedzieć, że to ty naprawiłeś? // No właśnie.
(2.3) Właśnie w tej sprawie do was dzwonię.
(2.3) Oto mój tato, a to właśnie jest mój narzeczony.
składnia:
kolokacje:
synonimy:
(1.1) akurat
(2.1) otóż to, nic dodać, nic ująć, nie inaczej, absolutnie
(2.2) oczywiście, (dokładnie) tak
antonimy:
(2.2) skąd, skądże, broń Boże, bynajmniej
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
związki frazeologiczne:
etymologia:
uwagi:
(2.1) Partykuła stanowi odrębną wypowiedź i jest reakcją na zdanie oznajmujące[4].
(2.2) Partykuła stanowi odrębną wypowiedź i jest reakcją na pytanie[4].
(2.3) Partykuła towarzyszy akcentowanemu elementowi zdania, sama jednak nie jest akcentowana; może wystąpić przed wyróżnianym elementem albo po nim[4].
tłumaczenia:
źródła:
  1.   Hasło „właśnie II” w: Słownik języka polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN.
  2. 2,0 2,1 2,2   Hasło „właśnie I” w: Słownik języka polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN.
  3. Sławomir Mrożek: Opowiadania 1974-1979, Noir sur Blanc.
  4. 4,0 4,1 4,2   Uniwersalny słownik języka polskiego, red. Stanisław Dubisz i Elżbieta Sobol, Wydawnictwo Naukowe PWN.