Podobna pisownia Podobna pisownia: bróna
 
brona (1.1)
 
brona (1.2)
wymowa:
IPA[ˈbrɔ̃na], AS[brõna], zjawiska fonetyczne: nazal. ?/i
znaczenia:

rzeczownik, rodzaj żeński

(1.1) roln. narzędzie w postaci żelaznej kraty z kolcami, używane do spulchniania i wyrównywania zaoranej ziemi oraz przykrywania ziarna po siewie[1][2][3][4]; zob. też brona (rolnictwo) w Wikipedii
(1.2) hist. archit. żelazna krata spuszczana z góry w bramach zamkowych[1][2][3]; zob. też brona (budownictwo) w Wikipedii
(1.3) st.pol. brama
odmiana:
(1.1-2)
przykłady:
(1.1) Był w szopie, gdzie z Wężem opatrywał pług, sochę i brony, motyki a inne proste ówczesne gospodarskie narzędzia[5]
(1.2) Podniosły się żelazne brony we wrotach, opadł most zwodzony i garść zakonników stanowiąca załogę, wystąpiła na spotkanie[6].
składnia:
kolokacje:
synonimy:
antonimy:
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
(1.1) czas. bronować, pobronować
związki frazeologiczne:
etymologia:
(1.1) od prasł. *borna → brona (1.1), a to od praindoeur. *bhornā[7]
(1.1) por. bułg. брана, chorw. brana, czes. brány, dłuż. brona, głuż. bróna, mac. брана, serb. brana, słc. brány, słń. brana i st.rus. борона (od tego białor. барана, ros. борона oraz ukr. борона)
(1.1) od wspomnianego prasłowa pochodzi też zapożyczone gr. βάρνα
(1.2-3) od prasł. *bornaobrona, ochrona, osłona, potem również również przedmiot broniący, powstrzymujący, szczególnie brama, przegroda tama; to od czasownika prasł. *broniti[8]
(1.2-3) por. bułg. брана, chorw. brana, czes. brána (od tego pol. brama), kasz. brona, mac. брана, serb. брана, słc. brána, słń. brana oraz st.rus. борона (od tego gw. ros. боронка i ukr. борона)
w języku prasłowiańskim istniało też oddzielne etymologicznie słowo *borna, niemające kontynuanta w języku polskimbłona okrywająca, membrana; od niego pochodzą czes. bránice (od tego słc. branica) i słń. brana; jego dalsza etymologia jest niepewna; miało ono również oboczną formę *br̥na, od której pochodzi tylko st.czes. brnka[9]
uwagi:
tłumaczenia:
źródła:
  1. 1,0 1,1   Hasło „brona” w: Słownik języka polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN.
  2. 2,0 2,1 zob. też brona w Encyklopedii staropolskiej
  3. 3,0 3,1 J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, Słownik języka polskiego, Warszawa 1900, tom 1, s. 208.
  4.   Hasło „brona” w: Elektroniczny słownik języka polskiego XVII i XVIII wieku, red. Włodzimierz Gruszczyński, Instytut Języka Polskiego PAN, Warszawa.
  5. Józef Ignacy Kraszewski, Król chłopów, księga druga, Warszawa 1881.
  6. Józef Ignacy Kraszewski, Krzyżacy 1410, tom I, Warszawa 1882.
  7. Hasło „borna 1.” w: Słownik prasłowiański, red. Franciszek Sławski, t. I, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1974-2001, ISBN 83-04-00464-X, s. 324.
  8. Hasło „borna 2.” w: Słownik prasłowiański, red. Franciszek Sławski, t. I, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1974-2001, ISBN 83-04-00464-X, s. 324 i 325.
  9. Hasło „borna 3.” w: Słownik prasłowiański, red. Franciszek Sławski, t. I, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1974-2001, ISBN 83-04-00464-X, s. 325.
 
brona (1.1)
wymowa:
znaczenia:

rzeczownik, rodzaj żeński

(1.1) roln. brona
odmiana:
przykłady:
składnia:
kolokacje:
synonimy:
antonimy:
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
związki frazeologiczne:
etymologia:
uwagi:
źródła:
Hasło zaimportowane automatycznie – nie zostało zweryfikowane w wiarygodnych słownikach. Jeśli znasz dolnołużycki, kliknij na Edytuj, dokonaj ewentualnych korekt i usuń niniejszy komunikat. Dziękujemy! Listę innych niesprawdzonych haseł w tym języku można znaleźć pod tym linkiem.