styczeń (język polski) edytuj

wymowa:
?/i, IPA[ˈstɨʧ̑ɛ̃ɲ], AS[styčẽń], zjawiska fonetyczne: nazal.
?/i
znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

(1.1) pierwszy miesiąc w roku (wg kalendarza gregoriańskiego i juliańskiego); zob. też styczeń w Wikipedii
(1.2) st.pol. luty[1]
odmiana:
(1.1)
przykłady:
(1.1) W styczniu było mroźno i padał śnieg.
składnia:
kolokacje:
(1.1) w styczniu • drugi stycznia • drugiego stycznia
synonimy:
(1.1) ledzień, tyczeń[1]
(1.2) luty, strąpacz, siecień[1]
antonimy:
hiperonimy:
(1.1) miesiąc
hiponimy:
holonimy:
(1.1) rok
meronimy:
(1.1) tydzień
wyrazy pokrewne:
przym. styczniowy
związki frazeologiczne:
zob. też: przysłowia o miesiącach
etymologia:
styczeń (lub tyczeń) pochodzi poprzez skojarzenie z tykami (był to czas pozyskiwania drewna użytkowego) od sieczeń, zaś sieczeń od prasłowa *sěčьńь (prawdopodobnie zimowy okres; w XV w. sieczeń także mógł oznaczać luty)[3]; konkurencyjne etymologie wskazują na związek z czasownikiem stykać się[4] (styczeń jako miejsce styku starego i nowego roku) lub czasownikiem stygnąć (i czasem, w którym wszystko stygnie)[4]; inne, dawne nazwy pierwszego miesiąca w roku to: [5] ledzień, prosiniec, tyczeń, luty, [4] januar, godnik
uwagi:
W polszczyźnie w tym znaczeniu od XV w.[3]
Niepoprawne jest wyrażenie w miesiącu styczniu; poprawnie: w styczniu[6].
Gdy podajemy datę, używamy wyrazu styczeń w dopełniaczu, a nie w mianowniku, np. pierwszy stycznia, nie pierwszy styczeń[7].
zob. też styczeń w Wikicytatach
zobacz też: styczeńlutymarzeckwiecieńmajczerwieclipiecsierpieńwrzesieńpaździerniklistopadgrudzień
tłumaczenia:
(1.2) zobacz listę tłumaczeń w haśle: luty
źródła:
  1. 1,0 1,1 1,2 Zenon Klemensiewicz, Historia języka polskiego, PWN, Warszawa 2002, s. 119.
  2. Zygmunt Saloni, Marcin Woliński, Robert Wołosz, Włodzimierz Gruszczyński, Danuta Skowrońska, Słownik gramatyczny języka polskiego na płycie CD, Warszawa 2012, ISBN 978-83-927277-2-9.
  3. 3,0 3,1 Wiesław Boryś, Słownik etymologiczny języka polskiego, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2005, ISBN 83-08-03648-1, s. 585.
  4. 4,0 4,1 4,2 Hasło „styczeń” w: Katarzyna Kłosińska, Skąd się biorą słowa, Świat Książki, Warszawa 2005, ISBN 83-247-0156-7, s. 27.
  5. rozdział XXIII, Nazwy miesięcy w: Najdawniejsze zabytki języka polskiego, oprac. Witold Taszycki, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1976, s. 136-137.
  6. Zapytania i odpowiedzi, „Poradnik Językowy” nr 5/1905, s. 75.
  7. Jan Miodek, Sienkiewicza 30, mieszkania 5, w: Odpowiednie dać rzeczy słowo. Szkice o współczesnej polszczyźnie, Wrocław 1987.

styczeń (język wilamowski) edytuj

zapisy w ortografiach alternatywnych:
styćyń
wymowa:
?/i
znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męski

(1.1) styczeń
odmiana:
przykłady:
składnia:
kolokacje:
synonimy:
antonimy:
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
związki frazeologiczne:
etymologia:
uwagi:
(1.1) zobacz też: Indeks:Wilamowski - Kalendarz i czas
źródła: