szachownica (język polski)

edytuj
 
szachownica (1.1)
 
szachownica (1.2)
 
szachownica (1.3)
 
szachownica (1.4)
wymowa:
?/i, IPA[ˌʃaxɔvʲˈɲit͡sa], ASaχovʹńica], zjawiska fonetyczne: zmięk.akc. pob.
znaczenia:

rzeczownik, rodzaj żeński

(1.1) szach. plansza do gry w szachy, składająca się z kwadratowych, dwukolorowych pól umieszczonych w taki sposób, że każdy kwadrat styka się całym bokiem z kwadratem o innym kolorze; zob. też szachownica w Wikipedii
(1.2) deseń ułożony z kwadratów (rzadziej: rombów) na podobieństwo szachownicy (1.1)
(1.3) bot. Fritillaria[1], roślina z rodziny liliowatych
(1.4) wojsk. znak lotnictwa wojskowego Rzeczypospolitej Polskiej
(1.5) urb. układ ulic zbudowanych prostopadle[2]
odmiana:
(1.1-5)
przykłady:
(1.1) Szachiści zaczęli ustawiać bierki na szachownicy przed rozpoczęciem nowej partii.
(1.3) Zasadziliśmy piękną szachownicę.
składnia:
kolokacje:
(1.2) spódnica w szachownicę
synonimy:
(1.1) pot. deska
(1.3) korona
antonimy:
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
rzecz. szachy nmos, szach m, szachista m, szachistka ż
zdrobn. szachowniczka ż
czas. szachować ndk., zaszachować dk.
przym. szachowy, szachownicowy
wykrz. szach
związki frazeologiczne:
etymologia:
(1.1) pol. szachy
(1.2) < (1.1)
(1.3) < (1.2), gdyż kwiat tej rośliny jest dwukolorowy, podobny do wzoru (1.2)
uwagi:
Często, nieprawidłowo, „szachownicą” nazywa się warcabnicę, czyli planszę do gry w warcaby.
tłumaczenia:
źródła:
  1.   Hasło „Fritillaria” w: Wikispecies – otwarty, wolny katalog gatunków, Wikimedia.
  2. Danuta Buttler, O wzajemnym oddziaływaniu terminologii i słownictwa ogólnego. Terminologizacja wyrazów potocznych, „Poradnik Językowy” nr 2/1979, s. 63.