aby

To jest najnowsza wersja przejrzana, która została oznaczona 28 lut 2024. Od tego czasu wykonano 2 zmiany, które oczekują na przejrzenie.
Podobna pisownia Podobna pisownia: Abby
wymowa:
?/i, IPA[ˈabɨ], AS[aby]
znaczenia:

spójnik międzyzdaniowy

(1.1) …wprowadzający zdanie podrzędne: celu
(1.2) …wprowadzający zdanie podrzędne: skutku
(1.3) …wprowadzający zdanie podrzędne: dopełnienia
(1.4) st.pol. choćby

partykuła

(2.1) dial. jedynie, tylko, zaledwie[1]
odmiana:
(1.1-4, 2.1) nieodm.
przykłady:
(1.1) Wyciągnąłem rękę, aby się przywitać z przyjacielem.
(1.2) Za stary jestem, aby chodzić po górach.
(1.3) Nie chciałbym, abyś cierpiała z mojej winy.
składnia:
kolokacje:
synonimy:
(1.1) żeby, ażeby, by, iżby
antonimy:
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
związki frazeologiczne:
aby tylkoaby zbyć
etymologia:
W użyciu od XIV w. Od prasł. *abybyleby, byleby tylko (partykuła ograniczająca, wtórnie jako spójnik warunkowy, celowy i dopełnieniowy), złożenie z prasł. *a + *by (zob. by, por. , żeby)[1]
ogsłow. jako partykuła i spójnik: por. czes. aby, ros. абы (dial.), scs. abygdyby[1]
uwagi:
Wyraz o charakterze książkowym, nie należy używać go w mowie potocznej[2].
(2.1) dialekty: małopolski, mazowiecki, wielkopolski
tłumaczenia:
zobacz listę tłumaczeń w haśle: żeby
źródła:
  1. 1,0 1,1 1,2 Hasło „aby” w: Wiesław Boryś, Słownik etymologiczny języka polskiego, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2005, ISBN 83-08-03648-1, s. 17.
  2. Andrzej Markowski, Jak dobrze mówić i pisać po polsku, Warszawa 2000.
wymowa:
?/i ?/i
znaczenia:

spójnik

(1.1) aby, żeby
odmiana:
przykłady:
składnia:
kolokacje:
synonimy:
antonimy:
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
związki frazeologiczne:
etymologia:
uwagi:
źródła:
wymowa:
znaczenia:

spójnik

(1.1) żeby, aby[1]
odmiana:
przykłady:
składnia:
kolokacje:
synonimy:
antonimy:
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
związki frazeologiczne:
etymologia:
uwagi:
źródła:
  1. Zofia Jurczak-Trojan, Halina Mieczkowska, Elżbieta Orwińska, Maryla Papierz, Słownik słowacko-polski, t. I, A-Ô, TAiWPN Universitas, Kraków 2005, ISBN 83-242-0569-1, s. 2.