Indeks:Polski - Profesjolekt dziennikarzy

Indeks: A Ą B C Ć D E Ę F G H I J K L Ł M N Ń O Ó P R S Ś T U W Y Z Ź Ż

A

• akwarium – część newsroomu odgrodzona szkłem
• ambush – dziennikarz czyhający na niespodziewającego się rozmówcę
• amplifikatornia – miejsce, w którym znajdują się sprzęty i urządzenia techniczne
• animacja – 1) radio: wypowiedź dziennikarza na antenie; 2) telewizja: błąd montażowy
• asapowo – Internet: tak szybko, jak to możliwe (por. ASAP)
• atrapa – materiał, który ma przyciągnąć uwagę

B

• backgrounder – prasa: artykuł wyjaśniający
• banner – prasa: nagłówek na szerokość strony
• bed – radio: podkład muzyczny stanowiący tło dla informacji
• belka – pasek na ekranie przedstawiający z informacjami np. o autorach materiału
• bękart – prasa: końcowy wiersz ustępu umieszczonego na początku nowego łamu (błąd drukarski)
• biuras – pracownik nieprodukcyjny
• boczki – prasa: tytuły rozdziałów umieszczane na bocznym marginesie
• breaking news – radio, telewizja: najnowsza informacja o ważnym wydarzeniu, podawana na początku wiadomości lub u dołu ekranu w trakcie innego programu telewizyjnego

C

• celebryta
• cmentarna zmiana – radio: trzecia (ostatnia) zmiana
• czesing – zbieranie informacji
• czołówka – 1) plansza początkowa; 2) streszczenie informacji na jej początku

D

• dać dupkę, dać sobie tył – o dziennikarzu: przedstawić się na końcu relacji
• deadline – ostateczny termin oddania gotowego materiału
• debit – zezwolenie władz na ściąganie i udostępnianie wydawnictw zagranicznych
• depeszowiec – dziennikarz, który redaguje najnowsze wiadomości
• dogaducha – krótki komentarz prowadzącego program po zakończeniu serwisu
• doorstepping – czyhanie na sławnych ludzi przed ich domami
• dossier – komplet dokumentów dotyczący danego zagadnienia
• dwumedia – działania dotyczące radia i telewizji
• dziki wąż – żart. mało ważna informacja
• dziuplant – producent newsowy
• dżingiel, jingle – radio: przerywnik muzyczny

E

• edytorial – prasa: artykuł wstępny przedstawiający opinię gazety
• efekt – telewizja: dźwięk dodany do newsa
• embed – Internet: link do filmiku
• embedowanie – Internet: wklejanie linku do filmu
• efemeryda – prasa: krótkotrwałe lub niesystematycznie ukazujące się czasopismo
• esej – prasa: dłuższa forma dziennikarska, zawiera elementy stylu naukowego i literackiego
• event
• event antenowy – akcja antenowa
• exclusive – prasa: artykuł, reportaż, wywiad publikowany na prawach wyłączności

F

• fade – radio: wyciszenie muzyki aż do całkowitego ściszenia
• fakap – wpadka
• felieton – prasa: krótki, subiektywny tekst dziennikarski
• felietonista – prasa: dziennikarz publikujący felietony
• filler – radio: wypełnienie bloku reklamowego
• flaga – radio: charakterystyczny początek lub koniec podkładu
• forszpan – atrakcyjnie podany skrót najważniejszych informacji trwający kilkadziesiąt sekund

G

• główka – skrótowe przedstawienie najważniejszych informacji
• goldy – radio: złote przeboje
• googlobiorczość (Internet)
• grill – rozpiska zawartości programu

H

• headline – 1) prasa: nagłówek prasowy; 2) prasa: szata graficzna; 3) radio: skrót najistotniejszych informacji na początku serwisu; wprowadzenie
• handout
• hybryda – urządzenie umożliwiające wpuszczanie rozmów telefonicznych na antenę radiową

I

• infografika – informacje w formie graficznej
• infotainment – entertainment (ang. rozrywka) + information (ang. informacja) – przenikanie tabloidyzacji do programów informacyjnych
• intro – radio: instrumentalny początek utworu muzycznego do rozpoczęcia śpiewu

J

• jedynka – 1) skrótowe przedstawienie najważniejszych informacji; 2) Internet: najważniejsza informacja
• jingle zob. dżingiel

K

• klikalność – Internet: liczba odsłon danej strony
• komentarz – prasa: gatunek dziennikarski, w którym omawia się jakieś wydarzenie
• komentator – dziennikarz piszący komentarze
• korekta – prasa: dział redakcji zajmujący się sprawdzaniem tekstów pod względem poprawności językowej
• korespondent – współpracownik dziennikarza przygotowujący informacje, zwłaszcza z zagranicy
• kotlet – impreza, na której można spotkać ryje (zob.)
• kotwica – gospodarz programu
• krycie – wypełnianie czasu antenowego

L

• layout – prasa: szata graficzna
• lead, lid – skrótowe przedstawienie najważniejszych informacji
• liner
• live – relacja na żywo

Ł

• łamacz – prasa: osoba, która zajmuje się przygotowywaniem kolumny książki lub czasopisma przeznaczonego do druku

M

• makieta – prasa: szablon gazety
• matka – nagranie z gotowym materiałem dźwiękowym
• matka przełożona – redaktor naczelna
• mediateka – dział gromadzący nagrania dźwiękowe, wizyjne, pliki komputerowe
• michałek – żart. mało ważna informacja
• minipromos – krótka forma zapowiadająca najbliższą pozycję i zachęcająca do obejrzenia, wysłuchania jej
• minutówka – dokument prezentujący w skrócie, lecz dokładnie co do minuty, najważniejsze wydarzenia danego dnia
• muzak – lekcew. radio: stacja, której oferta programowa składa się prawie wyłącznie z muzyki rozrywkowej

N

• nadtytuł
• nagłówek – prasa: wydrukowany tytuł artykułu
• nagrać coś na amerykańską taśmę / do szuflady – nagrać materiał, który nie zostanie wyemitowany
• news – wiadomość, informacja
• newszak – żart. muzyka przeplatana wiadomościami
• newsroom – centrum gromadzenia i redagowania informacji
• nieregularnik – prasa: pismo ukazujące się nieregularnie
• nocnik – dziennikarz prowadzący nocny program
• notatka prasowa – prasa: odmiana wzmianki wzbogacona o dodatkowe fakty szczegółowe

O

• off – dźwięk, który nie wypowiada osoba pokazywana na ekranie, ale lektor
• oglądalność – telewizja: powodzenie, jakim cieszy się dany program
• okładka – radio: najważniejsza informacja w serwisie
• ołówek – radio: krótka informacja tekstowa
• operatywka – planowanie
• outro – radio: zakończenie utworu muzycznego

P

• paczka – głośnik
• paparazzo – fotograf specjalizujący się w śledzeniu celebrytów, gwiazd
• paszczodźwięk – radio: relacja złożona z „paszczy” (głosu reportera) i nagranej wypowiedzi jakiejś osoby (osób).
• plakatowanie – wypełnianie czasu antenowego
• poczytność – prasa: szacunkowa liczba czytelników danego pisma
• podtytuł – śródtytuł
• pokupność – prasa: szacunkowa liczba osób kupujących dane pismo
• połówka – serwis informacyjny w połowie godziny
• prasówka – przegląd prasy
• prezenter – prowadzący program i zapowiadający jego pozycje
• prime time – najwyższe pasmo oglądalności
• promos – materiał promocyjny
• przegaducha – mało ważna informacja
• przydeptać flagę – nie zmieścić się z informacją przed flagą
• puszka – nagrany materiał

R

• ramówka – porządek programu, dzienny układ programów
• reality show – telewizja: program w dużym stopniu inscenizowany, ale sprawiający wrażenie, że jego uczestnicy zachowują się spontanicznie
• recenzja – sprawozdawcze omówienie, krytyczna analiza lub ocena utworu, spektaklu, filmu itp.
• recka – recenzja
• reksio – tworzenie miksów
• reportaż – sprawozdanie dziennikarskie z prawdziwych wydarzeń
• research – zbieranie informacji
• researcher – osoba zbierająca informacje dla dziennikarza
• redaktor – osoba zatrudniona w redakcji
• robić research – zbierać informacje
• rozeznanie – zbieranie informacji
• ryj – gwiazda

S

• sauté – wypowiedź jakiejś osoby nieobudowana komentarzem reportera
• setka – 1) radio: wypowiedź jakiejś osoby nieobudowana komentarzem reportera; 2) telewizja: krótka wypowiedź cechująca się stuprocentową synchronizacją obrazu z dźwiękiem zarejestrowanym w tym samym miejscu
• serwisant – osoba, która redaguje oraz czyta na antenie serwisy informacyjne
• SG – Internet: strona główna portalu
• sitko – mikrofon
• siostra przełożona – redaktor naczelna
• skład – daw. materiał zecerski złożony w wyrazy i wiersze
• sociak – wypowiedź jakiejś osoby nieobudowana komentarzem reportera
• spiker – prowadzący program i zapowiadający jego pozycje
• sprostowanie – formalne zaprzeczenie lub wniesienie zastrzeżeń do podanej wiadomości
• stager – radio: krótki podkład muzyczny pod animację antenową
• standup – telewizja:' reporter, który stoi przed kamerą i mówi do mikrofonu, najczęściej na końcu newsa telewizyjnego
• standuper – osoba, która robi standup
• stringer – prasa: niezależny dziennikarz związany kontraktem z jakąś agencją prasową
• surówka – nagrany materiał przed zmontowaniem
• sweeper – radio: krótki dźwięk, który ma wypełnić ciszę lub zamaskować miks piosenki z dżinglem
• szpalta – jedna strona tekstu po składzie magazynu
• szpieg – radio: urządzenie rejestrujące program
• szpigiel – 1) prasa: dokument zawierający schemat, układ stron i kolumn w danym numerze; 2) radio, telewizja: scenariusz programu
• szpilka – radio: krótkie nagranie lektorskie, które służy do identyfikacji stacji, zapowiedzi programu lub urozmaiceniu

Ś

• śródszpan – skrót informacji nadawany mniej więcej w połowie serwisu

T

• tabloid
• talk show – telewizja: program oparty na rozmowie z gośćmi
• tapetowanie – wypełnianie czasu antenowego
• target, target audience – publiczność docelowa
• teaser – materiał zapowiadający program
• ticket – zgłoszenie jakiegoś problemu przez e-mail
• traffikowiec – osoba czytająca informacje drogowe
• trail – materiał zapowiadający program
• tyłówka – telewizja: plansza końcowa, napisy końcowe
• tytuł właściwy
• tytułówka – element kończący audycję

U

• ubranko – stałe i zmienne elementy programu radiowego

V

• voyeur – osoba, która lubi oglądać reality shows

W

• wieśmak – pogard. materiały dotyczące małych miejscowości położonych w pobliżu Łodzi
• wizytówka – pasek na ekranie przedstawiający z informacjami np. o autorach materiału
• wrzucić coś na świecznik – mieć gotowy artykuł
• wstępniak – prasa: artykuł wstępny przedstawiający opinię gazety
• wywiad – rozmowa dziennikarza z jakąś osobą, opublikowana następnie w prasie lub innym medium
• wzmianka – krótkie powiadomienie o jakimś fakcie

Z

• zagadać wokal – 'radio: zjawisko, gdy prezenter, który puszcza piosenkę, mówi podczas, gdy wokalista śpiewa
• zajawka – materiał zapowiadający program
• zakładka – prasa: reklama w czasopiśmie o objętości dwóch lub więcej kolumn, otwierające się po wewnętrznej stronie okładki
• zegar – radio: rozkład pozycji antenowych z zaplanowanym czasem trwania w każdej godzinie
• zejściówka – komunikat na zejście z anteny
• zwiastun – materiał zapowiadający program

Ż

• żywiec – relacja na żywo

Literatura

• Justyna Dziagacz, Profesjolekt dziennikarski
• Stanisław Kania, Słownik argotyzmów, Wiedza Powszechna, Warszawa 1995.
• S. Waśko, Specyfika pracy dziennikarza gazety regionalnej [w:] Współczesne oblicza mediów pod red. J. Marszałek-Kawa, Toruń 2005, s. 243–245.