Indeks:Polski - Socjolekt kolejarski

Indeks: A Ą B C Ć D E Ę F G H I J K L Ł M N Ń O Ó P R S Ś T U W Y Z Ź Ż

A

• adolfik – wózek torowy ASF
• alicja – elektryczny zespół trakcyjny serii EN57AL
• ambulans – wagon pocztowy
• anglik – 1) rozjazd krzyżowy posiadający iglice przed krzyżownicami; 2) elektryczna lokomotywa uniwersalna serii EU06

B

• badyle – pantograf
• bagaż – pantograf
• bambuła – dźwignia zwrotnicy ręcznej; ciężarek do przestawiania zwrotnicy
• bana – pociąg
• baniok – reg. śl. kolejarz
• batory – parowóz Pu29
• beczka – wagon-cysterna
• Biała Dama – elektryczna lokomotywa pasażerska serii EP08-010
• blachy – sygnały końca pociągu (dzienne)
• boczniak – typ wagonu osobowego (z osobnymi drzwiami zewnętrznymi do każdego przedziału)
• bohun – wagon piętrowy Bdhpumn (żółto-niebieskie malowanie)
• bolek i lolek – dwuczłonowa lokomotywa towarowa serii ET41
• bomba – dwuczłonowa elektryczna lokomotywa towarowa serii ET40
• bombowiec – dwuczłonowa elektryczna lokomotywa towarowa serii ET40
• bonanza – wagon bezprzedziałowy Bh
• bipa – wagon piętrowy Bhp (dawne oznaczenie "Bipa")
• brak KN-ów
• brankard – wagon bagażowy
• bramka
• brechałka – biuro dyżurnego lokomotywowni gdzie drużyny zgłaszają się na służbę i oczekują na rozkaz wyjazdu.
• brutto – pociąg towarowy
• buksowanie – poślizg przy ruszaniu pociągu
• bufor – zderzak
• buła – dźwignia zwrotnicy ręcznej
• buty – obręcze kół
• buźka – wskaźnik stosowany na liniach zelektryfikowanych zezwalający na pobieranie prądu z sieci trakcyjnej
• bydgoska siódemka – elektryczna lokomotywa towarowa serii ET22
• byk – elektryczna lokomotywa towarowa serii ET22

C

• cegła – sieciowy rozkład jazdy
• choinka – błąd wskazań semafora świetlnego, w postaci wielu zapalonych komór.
• chrusty
• ciągnąć na smyku – jazda z zahamowanym (zakleszczonym) zestawem kołowym.
• ciężki ciągnik – drezyna spalinowa
• cykada
• czacha
• czajnik – parowóz
• czapajew – dwuczłonowa elektryczna lokomotywa towarowa serii ET42
• czech – elektrowóz z serii EP05
• czarownica
• czoło – początek składu pociągu
• cug – reg. śl. pociąg
• czuwak – kontroler czujności maszynisty (urządzenie)

D

• dać na kontakt – rozruch pojazdu lub jazda z włączonym napędem pojazdu.
• dać na zderzak – docisnąć lokomotywą do wagonów celem ich sprzęgnięcia
• dać w gałę – opuścić pantografy.
• dać w nagłe – hamowanie z użyciem hamulca nagłego.
• dawać na koło – przyspieszać, czyli kręcić nastawnikiem
• dekle – dokumentacja kierownika pociągu
• depo – lokomotywownia
• drabinka
• drops – ciężary napinające sieć trakcyjną.
• dwójka tajgrek – parowóz Ty2
• dzięcioł – rewident taboru
• dziki – 1) pociąg pospieszny; 2) pociąg ekspresowy

E

• edek – elektryczny zespół trakcyjny ED72
• edytka – elektryczny zespół trakcyjny ED74
• elektrowóz – lokomotywa elektryczna
• epoka – lokomotywa elektryczna EP09
• erka
• esemka – lokomotywa spalinowa SM42
• etka – lokomotywa elektryczna ET21
• EZT, ezet – elektryczny zespół trakcyjny

F

• fekaliowóz – elektryczny zespół trakcyjny serii EN57
• fiat – lokomotywa serii SU45 lub SU46
• firkant – klucz do otwierania zamków w wagonach
• florek – żart. kierownik pociągu

G

• gagarin- lokomotywa spalinowa serii ST44
• galernik
• ganz – spalinowy wagon motorowy serii SN61
• gary – sygnały końca pociągu (nocne)
• gawryło – kierownik pociągu (określenie negatywne)
• gnida
• gołębiarz – pociąg pocztowo-bagażowy
• głowica rozjazdowa – rozjazdy w jednym rejonie
• gruszka
• grzyb – nastawnia
• gumowy edek
• grzejka – lokomotywa służąca jako kocioł do ogrzewania np hali lokomotywowni.

H

• hajc – lokomotywownia w Nowym Sączu
• hajcować – reg. śl. ogrzewać pociąg
• hasler – prędkościomierz
• hebel – maszynista
• hebelek – przełącznik na pulpicie pojazdu trakcyjnego umożliwiający włączanie/wyłączanie urządzeń
• helmut – lokomotywa serii ET22
• hotel – pociąg złożony tylko z wagonów sypialnych/z miejscami do leżenia
• hulajka

I

• icek – pociąg klasy "InterCity"
• iść na suwa
• iwan – lokomotywa spalinowa serii ST44

J

• jajecznica – wagon piętrowy Bhp w żółto-pomarańczowym malowaniu
• jamnik – lokomotywa o napędzie elektrycznym składająca się z dwóch członów
• jechać na suwa
• jednostka – elektryczny zespół trakcyjny

K

• kaczucha
• kanar – konduktor
• kant
• kapeluchy
• karawan
• kargul – pracownik lub pociąg PKP Cargo
• karton
• karzeł – rodzaj semafora
• karzełek – rodzaj semafora
• kaszalot
• kataryna – nastawnik
• katafoty – odblaski na rogatkach
• kauer
• kawa
• kibel – elektryczny zespół trakcyjny serii EN57
• kierat – nastawnik
• kierpoć – kierownik pociągu
• klajton
• klasa – wagon pasażerski klasy I lub pracowniczy pociąg służbowy
• klawiatura – sprzęg ukrotnienia stosowany przy łączeniu elektrycznych zespołów trakcyjnych
• klucz
• klunkra – wagon nadający się do kasacji
• knajpa – wagon restauracyjny lub barowy
• kolory – EZT serii EW-58
• koło – nastawnik jazdy (na lokomotywie)
• kołowrotek
• kominek
• komposter – urządzenie do wytłaczania daty na biletach kartonikowych
• kondi – konduktor
• kontra
• koń – lokomotywa
• kostrzewa
• kowboj
• kozioł
• krakus – pociąg lub pracownik zakładu południowego PKP Intercity
• kran – zawór (główny) hamulca
• krokodyl – elektryczna lokomotywa manewrowa serii EM10
• krzywe rydle
• kurczak – pracownik kolejowy chodzący w pomarańczowej koszulce odblaskowej
• kurier, kuryer – pociąg pospieszny
• kuszetka – wagon pasażerski z miejscami do leżenia
• kupa – wypadek kolejowy
• kurnik
• kwadrat – klucz do otwierania zamków w wagonach

L

• lajkonik – potoczne określenie Kolejarza z Krakowa
• leks –
• liniowe – styczniki odpowiadające za zasilanie silników trakcyjnych
• lok – lokomotywa (bez wagonów)
• lopek – pociąg pocztowo-bagażowy
• lora, lorka – platforma
• luzak – lokomotywa bez wagonów
• luzować – zwalniać hamulec
• luxtorpeda – ekspresowy wagon spalinowy na PKP w latach 30. XX w.

Ł

• łaciata
• łajka – lokomotywy SM42, SP42 lub wąskotorowe MBxd1 161-168, MBxd1 201-204
• łapa – rodzaj sygnalizatora
• łoś bengalski – pracownik kolejowy źle nastawiony do miłośników kolei
• łoś fioletowy – pracownik kolejowy źle nastawiony do miłośników kolei

M

• machajka – drezyna ręczna
• maderon
• majster – maszynista
• mała
• małpa – pociąg Małopolska
• manewra
• manewrówka – lokomotywa manewrowa
• MD – daw. lokomotywownia
• medalik – maszynista z Częstochowy
• mechanik – maszynista lokomotywy
• mercedes
• młotkowy – rewident wagonowy
• młynek
• moja-twoja – drezyna ręczna
• motorek
• MT – daw. lokomotywownia
• muchomor – dyżurny ruchu
• MZ – daw. lokomotywownia

N

• na saniach
• nadmiarowy – przekaźnik wyłączający się w przypadku przekroczenia dopuszczalnego prądu na silnikach
• nadodrzanka – linia kolejowa nr 273
• nalepy – fragmenty klocków hamulcowych
• naprężacz
• nastawnia
• nawodować – napełnić wagon/lokomotywę wodą, obecnie stosowane tylko do wagonów pasażerskich (woda w toalecie)
• netto – pociąg osobowy
• niewłaściwy – lewy tor (używany tylko w wyjątkowych sytuacjach) – odwrotny do zasadniczego
• nosy – Dozy Ukrotnienia

O

• obchodowy
• oblot – objechanie naokoło składu i podpięcie się lokomotywą z drugiej strony w celu zmiany kierunku jazdy
• obrotnica – urządzenie do obracania lokomotyw przodem w kierunku jazdy bądź do kierowania lokomotywy na stanowisko w lokomotywowni typu wachlarzowego
• odbierak – pantograf
• odkurzacz – lokomotywa spalinowa SP32
• oelka – osobowa lokomotywa parowa serii Ol49
• oka – parowóz Ok22
• okajedynka – lokomotywa parowa Ok1
• okawa – parowóz Ok22
• ola – osobowa lokomotywa parowa serii Ol49
• ołtarz – pulpit sterowniczy w kabinie pojazdu
• orbis – sieciowy rozkład jazdy
• ortopeda – elektryczny zespół trakcyjny EN57 z niewygodnymi plastikowymi ławkami w 2 klasie
• osa – lokomotywa parowa Os24
• osiołek
• osłonić się
• ostoja

P

• pająk – pracownik pociągu sieciowego
• papuga
• parówa – parowóz
• patyki – pantografy
• peema – lokomotywa parowa Pm2, Pm3 i Pm36
• peiks
• petucha
• pędnia
• piękna Helena – parowóz Pm36
• piękna Polka – pospieszna lokomotywa parowa Pm36-1
• pięść Breżniewa – sprzęg samoczynny SA-3 produkcji radzieckiej
• piórko – klucz uniwersalny
• pindel
• plandalf
• plaser – podbijarka torowa
• płaskie miejsca
• płetwonurek – czeska lokomotywa serii 754
• pociągnąć po żabie – przejechać po izolatorze sekcyjnym z poborem prądu
• poczta – wagon pocztowy
• podać tarczę – wyświetlić sygnał zezwalający na jazdę lub manewry
• podkuć buty – płaszczyzna (płaskie miejsca) na kołach
• podkuć zestaw – płaszczyzna (płaskie miejsca) na kołach
• podkuty – płaszczyzna (płaskie miejsca) na kołach
• polsat – lokomotywa SU42 w specyficznym malowaniu
• popych
• przekaźniki – zespół urządzeń przekaźnikowych
• przelot – przejazd przez stację bez zatrzymania
• przerżnąć semafor – przejechać przy wyświetlonym sygnale S1/Sr1 ("Stój") na semaforze
• przerżnąć tarczę – przejechać obok tarczy manewrowej przy sygnale Ms1/M1 ("Jazda manewrowa zabroniona")
• prześwit – szerokość toru
• pszczółka
• ptaszek
• puderniczka – wagon zbiornikowy do przewozu materiałów w postaci sypkiej
• pulman
• punek, pun – wagon serii Bdhpumn/Bmnopux

R

• R1 – przepisy ruchu (PKP)
• radiostop – sygnał Alarm pozwalający drogą radiową zatrzymać wszystkie pociągi w obrębie kanału nadawania
• ratunkowy – pociąg ratunkowy; kanał radiowy R8 ratunkowy
• Rd1 – sygnał "Nakaz Jazdy" podawany zielonym lizakiem przez dyżurnego
• reguła papierka
• rekin – zmodernizowana lokomotywa serii ET22; spalinowy zespół trakcyjny serii SA139
• rider – maszynista lokomotywy manewrowej
• rogatka – szlaban
• rolowanie – poślizg przy ruszaniu pociągu
• rozjazd – zwrotnica
• różnicowy – wyłącznik różnicowo-prądowy
• RSP
• rumun – lokomotywa SP32 lub ST43
• rusek
• ryflak – wagon pasażerski 101A, od ryflowanego pudła
• rzeźnia – nocny pociąg dalekobieżny

S

• S1 – sygnał na semaforze świetlnym zakazujący jazdy
• salonka – wagon salonowy
• sekretarz – kierownik pociągu
• sezon – pociąg kursujący tylko w określonym przedziale czasowym
• sieciowiec – pracownik pociągu sieciowego
• sieciowy – pociąg sieciowy lub jego pracownik
• simplus
• siódemka – lokomotywa elektryczna serii EU07/EP07
• sisi – lokomotywa parowa Pn11
• składak
• skrajnia – pociąg przekraczający dopuszczalną skrajnię
• słup – semafor
• spalinowóz – lokomotywa spalinowa
• sputnik – lokomotywa elektryczna serii ET21
• Sr1 – sygnał na semaforze kształtowym zakazujący jazdy
• stalin – parowóz towarowy Ty51
• staliniec – parowóz towarowy Ty51
• stawidło – element sterujący suwakiem w parowozie; dyżurny ruchu
• stocker – mechaniczny podajnik węgla w parowozie, np. w Ty51, Ty243
• stodoła – wagon osobowy znacznie większy od innych (najczęściej rosyjski), także wagon bezprzedziałowy
• stonka – lokomotywa manewrowa serii SM42
• suka – lokomotywa spalinowa serii SU45/46
• sygnałki – SKP, sygnały końca pociągu
• szlaki radości
• szlifowanie – jazda po ostrych łukach, ostrych zwrotnicach
• szopa – lokomotywownia
• szpieg
• sztoker – parowóz towarowy Ty51 (rzadziej Ty246)
• sztreka
• sztywny
• szybki – wyłącznik szybki
• szybki nie trzyma – wyłącznik szybki odskakuje
• szyszka – izolator sieciowy

Ś

• śledzie – maszyniści z Gdyni (żartobliwie)
• Świnia – elektryczna lokomotywa pasażerska EP08 w różowym malowaniu

T

• t-lock – prędkościomierz lokomotywy
• tachograf
• tadeusz – wagon towarowy Tads
• talbot – węglarka samowyładowcza
• tamara – radziecka lokomotywa manewrowa serii TEM2
• tandem – skład złożony z dwóch lokomotyw
• tarcza – tarcza manewrowa lub ostrzegawcza
• taśma – taśma z prędkościomierza
• teigrek – parowóz serii Ty2 lub Ty42
• tara – pociąg osobowy zdewastowany przez kibiców
• tekatka – parowóz tendrzak serii Tkt3
• telewizor – rodzaj zabudowy reflektorów w ET22
• telok – prędkościomierz
• tender – wagon do przewozu opału i wody, stosowany w parowozach
• tendrzak – parowóz z wbudowanym tendrem
• ternion – szafa do przechowywania wydrukowanych biletów kartonikowych
• tłuczeń – kamienie, na którym położono tor kolejowy
• tor niewłaściwy – lewy tor (używany tylko w wyjątkowych sytuacjach)
• towar – pociąg towarowy
• towos – pociąg towarowo-osobowy
• truman – parowóz serii Ty246
• trumna – lokomotywa SM31
• trup – skasowany wagon; rodzaj transportu uszkodzonej jednostki/lokomotywy w trakcji ukrotnionej
• tunelka
• turlacz
• tyfus
• tyku-tyku – elektryczny zespół trakcyjny serii EN57 ze starą sprężarką.

U

• ukaz
• ukres – punkt w postaci biało-czerwonego słupka za którym postój pociągu uniemożliwi przejazd przez zwrotnicę innym pociągom
• uporek – reg. śl. kozioł oporowy (zakończenie toru)
• uszatka – parowóz serii Ol49

W

• waga
• wajcha – zwrotnica (ręczna)
• wajchowy – zwrotniczy
• walentyna – lokomotywa manewrowa serii SM48/TEM2
• walić w gary
• węglarz – pociąg towarowy składający się z ładownych węglarek
• węglówka – linia kolejowa nr 131
• wiadra – reflektory lokomotywy
• wiatrak – wentylator
• wibrator – lokomotywa SM42
• wybuch
• wychlap – rodzaj nierówności w torze spowodowany wychlapaniem się podtorza
• wyczaić
• wyluzować – zwolnić hamulce
• wyrzucić się

Z

• zakopianka – trasa z Krakowa do Zakopanego, składająca się z linii kolejowych nr 94, 97, 98, 99
• zbiorowy
• zbijać czuwak – wyłączać urządzenia kontrolujące czujność maszynisty, czynność wykonywana co około minutę
• zdawczy
• zegar – prędkościomierz
• zegary – przyrządy pomiarowe
• Zemsta Ceaucescu – lokomotywa SP32
• zwrotka – zwrotnica

Ż

• żaba – izolator sekcyjny; wskaźnik We8 (nakaz jazdy bez pobierania prądu z sieci trakcyjnej)
• żeberko – tor boczny do odstawiania pojazdów
• żółtek – lokomotywa SP32 lub elektryczny zespół trakcyjny serii EN57
• żuraw

Literatura

• Internetowy Słownik Kolejowy MK, kolej.pl