Aneks:Język litewski - przyimek

Podobnie jak w języku polskim, przyimki mogą wymagać określonych przypadków zależnych od rzeczownika, przy którym stoją. Postaram się więc je według tego schematu pogrupować:

Przyimki łączące się z dopełniaczem

iki (do, np. iki vakaro - do wieczora), iš (z, np. iš namo - z domu), nuo (od), link (w kierunku), dėka (dzięki), už (za, np. už lango – za oknem), prie (przy, do, np. prie durų - przy drzwiach, do drzwi), tarp (między, wśród), tarpe (wśród, spośród), po (po, np. po pietų – po obiedzie), šalia (obok), ant (na), dėl (z powodu, o, np. kovoti dėl tiesos – walczyć o prawdę), virš (nad), lig, ligi (aż do), aplink, aplinkui (dokoła), be (bez), nepaisant (wbrew), anot, pasak (według).

Uwaga: Przyimki link, tarpe i dėka występują zwykle po rzeczowniku, np. miesto link - w kierunku miasta, studentų tarpe - wśród studentów, draugo dėka – dzięki przyjacielowi.

Przyimki łączące się z biernikiem

į (do, w, np. į miestą - do miasta, į viršų – w górę), už (za, np. už laisvę – za wolność, už litą – za lita), po (po, np. po mišką – po lesie), apie (o, np. apie save – o sobie), apie (około), per (przez), pro (przez), prieš (przeciw), prieš (przed), pas (u, do, np. pas draugą – u przyjaciela, do przyjaciela), paskui (za, w ślad za, po, np. paskui tave – za tobą), pagal (według, wzdłuż, np. pagal upę - wzdłuż rzeki, pagal planą – według planu).

Przyimki łączące się z narzędnikiem

su (z, np. su draugu - z kolegą), po (pod).

Widzimy, że przypadek (i często też akcent!) może odgrywać ważną rolę, np. vaikščioti po žemę – chodzić po ziemi, vaikščioti po žeme – chodzić pod ziemią.

Poza tym łatwo zauważyć, że polski przyimek do może być tłumaczony na język litewski na wiele różnych sposobów. Wynika to z tego, że oprócz słowa iki, które raczej oznacza aż do (w znaczeniu przede wszystkim czasowym, np. iki vakaro – do wieczora), często używane są przyimki į, prie i pas. O tym, który z nich zostanie wykorzystany, decyduje to, jaki przyimek byłby w użyciu w znaczeniu statycznym.

Oto przykłady:

Būti biure – eiti į biurą (być w biurze – iść do biura)

Būti pas pažįstamą – eiti pas pažįstamą (być u znajomego – iść do znajomego)

Sėdėti prie stalo – ateiti prie stalo (siedzieć przy stole – podejść do stołu)

Warto również zapamiętać, że język litewski nie posiada odpowiedników polskiego w (w znaczeniu statycznym, np. w sklepie) ani dla. Zamiast tych przyimków należy postawić rzeczownik w odpowiednim przypadku. Polski przyimek w jest wyrażony za pomocą miejscownika, który zresztą nie łączy się z żadnym przyimkiem, np. traukinyje – w pociągu. Odpowiednikiem polskiego dla jest z kolei litewski celownik, np. motinai – dla matki.

Źródła

• Tekst pochodzi ze strony http://www.lietpol.pl/ (za zgodą autora).