Aneks:Język duński - spójniki

Spójniki łączą słowa, elementy językowe i zdania.

Spójniki dzielą się na współrzędne i podrzędne:

Współrzędne:	Chefen er ung, og cafeen er moderne.
	Szef jest młody i kawiarnia jest nowoczesna.
Podrzędne:	Cafeen er moderne, eftersom chefen er ung
	Kawiarnia jest nowoczesna, ponieważ szef jest młody.

Spójniki współrzędne

Ilość spójników współrzędnych jest ograniczona. Do nich należy najczęściej używane słowo w duńskim, mianowicie „og” (i).

Jeg er træt og sulten	Jestem zmęczony i głodny.

Jak w polskim, przecinek zastępuje „og” przy wyliczeniach:

Han taler dansk, engelsk, polsk og fransk.	Mówi po duńsku, angielsku, polsku i francusku.

Poza „og” najczęściej używanymi spójnikami w duńskim są:

samt	I Danmark drikker vi øl og vin samt nogen gange snaps
	W Danii pijemy piwo i wino oraz czasami snaps.
eller	Frikadeller steges i olie eller margarine.
	Pulpety smaży się na maśle albo w oleju.
enten ... eller	Lejlighederne har enten centralvarme eller kulfyr.
	Mieszkania mają albo centralne ogrzewanie albo piec węglowy.
men	Han tjener 18.000 Kr., men skatten tager det halve.
	Zarabia 18.000 koron, ale podatek zabiera połowę.
derfor	Han har ikke spist, derfor er han sur.
	Nic nie jadł, dlatego jest w złym nastroju.
så	Bøfferne var meget dyre, så jeg købte medisterpølse.
	Steki wołowe były bardzo drogie, zatem kupiłem białą kiełbasę.
for	Han kom tidligt hjem, for der var roligt på kontoret
	Wrócił wcześnie do domu, ponieważ w biurze było spokojne.

Spójniki podrzędne

Spójniki podrzędne łączą zdanie nadrzędne ze zdaniem, które nie może występować samodzielnie. Zdanie podrzędne może normalnie występować zarówno przed jak i po zdaniu nadrzędnym.

Najczęściej używanymi spójnikami podrzędnymi w języku duńskim są „at” i „om”.

„At” jest spójnikiem orzekającym, a „om” jest pytającym.

Jeg har lovet at tage på cykeltur i næste uge.
(Obiecałem, że w przyszłym tygodniu pojadę na wycieczkę rowerową.)

Chefen spurgte, om jeg kunne arbejde i weekenden.
(Szef pytał, czy mogę pracować w weekend.)

Źródła

Tekst pochodzi ze strony http://gramatykadunska.republika.pl/ (za zgodą autora).