wymowa:
IPA[ˈzat͡snɨ], AS[zacny] ?/i
znaczenia:

przymiotnik jakościowy

(1.1) przest. godny szacunku i zaufania[1], szlachetny[2], rzetelny, uczciwy, prawy[3], szacowny, szanowny, czcigodny[4]
(1.2) przest. właściwy komuś takiemu[1][2][3]
(1.3) przest. znaczący[2], znaczny[4]
(1.4) przest. cenny, przedni, znakomity[4]
odmiana:
(1)
przykłady:
(1.1) Znamy zacny książę wielkie cnoty twoje, ludzkość i miłość ku poddanym swoim, tak, nas bezpiecznych czynią[5].
(1.1) Ten tak zacny przykład nietylko nas do świętego przywodzi zaś dziwowania się[6]
(1.2) Wrodzona jest zacnemu domowi J.M. ludzkość[7].
(1.2) Nie ma ustać potomstwo w domu jego sławnym, Ani zacny thron jego[8]
(1.3) Ciebie się przedtem cesarzu miły ludzie bali, ciebie się królowie zacni strachali, ciebie zacne miasta czciły, ciebie się wszyscy obawiali, gdzie te wszystkie rzeczy?[9]
(1.4) Otrzymasz tedy Sceptrum to, i insze zacne kleynoty Królestwa tego móy miły synu[10]
składnia:
kolokacje:
synonimy:
(1.1) prawy, szlachetny
antonimy:
(1.1) niecny
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
rzecz. zacność ż
przysł. zacnie
związki frazeologiczne:
etymologia:
czes. vzácnýcenny, możny, wysoko urodzony; niespotykany, rzadki < prasł. *vъz-ętьnъwzięty, wybrany[2]
uwagi:
tłumaczenia:
źródła:
  1. 1,0 1,1   Hasło „zacny” w: Słownik języka polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN.
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3   Hasło „zacny” w: Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN.
  3. 3,0 3,1 Słownik języka polskiego, praca zbiorowa, pod red. Elżbiety Sobol, Wydawnictwo naukowe PWN, Warszawa 2007, ISBN 978-83-01-14627-6.
  4. 4,0 4,1 4,2 Antoni Krasnowolski, Władysław Niedźwiedzki: Słownik staropolski, wyd. M. Arcta, 1920
  5. Lucyan Siemieński: Dzieła Lucyana Siemieńskiego, tom 8, str. 99, 1882
  6. Charles Drelincourt: Pociecha dusz wiernych przeciwko trwogom smierci, przetłumaczona, str. 498, 1731
  7. Rozmaitości, pismo dodatkowe przy Gazecie Lwowskiej, str. 420, 1856
  8. Jan Kochanowski: Dzieła Jana Kochanowskiego wierszem i prozą: z popiersiem autora, str. 166, 1825
  9. Jozef Wereszczynski: Pisma tresci moralnej, wyd. Kazimierza Jozefa Turowskiego, str. 81, 1860
  10. Mowy wyborne z roznych polskich krasomowcow i dzieiopisow Wyie̜te, ku sławie i pozytkowi Polakow z przydatkiem listow wydane, str. 160, 1759