urządzić
urządzić (język polski)
edytuj- wymowa:
-
- znaczenia:
czasownik przechodni dokonany (ndk. urządzać)
- (1.1) wyposażyć coś w odpowiednie urządzenia, zorganizować wystrój
- (1.2) zorganizować jakieś wydarzenie
- (1.3) stworzyć komuś odpowiednie warunki
- (1.4) ułożyć według planu, uregulować, ustanowić[1]
- (1.5) iron. pot. postawić kogoś w niewygodnym położeniu, źle się przysłużyć komuś
czasownik zwrotny dokonany urządzić się (ndk. urządzać się)
- (2.1) zagospodarować się, zainstalować się gdzieś
- (2.2) daw. przest. ustalić coś z kimś[1]
- (2.3) iron. pot. żart. narobić sobie kłopotu
- odmiana:
- (1.1-5) koniugacja VIa
forma liczba pojedyncza liczba mnoga 1. os. 2. os. 3. os. 1. os. 2. os. 3. os. bezokolicznik urządzić czas przyszły prosty urządzę urządzisz urządzi urządzimy urządzicie urządzą czas przeszły m urządziłem urządziłeś urządził urządziliśmy urządziliście urządzili ż urządziłam urządziłaś urządziła urządziłyśmy urządziłyście urządziły n urządziłom urządziłoś urządziło tryb rozkazujący niech urządzę urządź niech urządzi urządźmy urządźcie niech urządzą pozostałe formy czas zaprzeszły m urządziłem był urządziłeś był urządził był urządziliśmy byli urządziliście byli urządzili byli ż urządziłam była urządziłaś była urządziła była urządziłyśmy były urządziłyście były urządziły były n urządziłom było urządziłoś było urządziło było forma bezosobowa czasu przeszłego urządzono tryb przypuszczający m urządziłbym,
byłbym urządziłurządziłbyś,
byłbyś urządziłurządziłby,
byłby urządziłurządzilibyśmy,
bylibyśmy urządziliurządzilibyście,
bylibyście urządziliurządziliby,
byliby urządziliż urządziłabym,
byłabym urządziłaurządziłabyś,
byłabyś urządziłaurządziłaby,
byłaby urządziłaurządziłybyśmy,
byłybyśmy urządziłyurządziłybyście,
byłybyście urządziłyurządziłyby,
byłyby urządziłyn urządziłobym,
byłobym urządziłourządziłobyś,
byłobyś urządziłourządziłoby,
byłoby urządziłoimiesłów przymiotnikowy przeszły m urządzony, nieurządzony urządzeni, nieurządzeni ż urządzona, nieurządzona urządzone, nieurządzone n urządzone, nieurządzone imiesłów przysłówkowy uprzedni urządziwszy rzeczownik odczasownikowy urządzenie, nieurządzenie - (2.1-3) koniugacja VIa
forma liczba pojedyncza liczba mnoga 1. os. 2. os. 3. os. 1. os. 2. os. 3. os. bezokolicznik urządzić się czas przyszły prosty urządzę się urządzisz się urządzi się urządzimy się urządzicie się urządzą się czas przeszły m urządziłem się urządziłeś się urządził się urządziliśmy się urządziliście się urządzili się ż urządziłam się urządziłaś się urządziła się urządziłyśmy się urządziłyście się urządziły się n urządziłom się urządziłoś się urządziło się tryb rozkazujący niech się urządzę urządź się niech się urządzi urządźmy się urządźcie się niech się urządzą pozostałe formy czas zaprzeszły m urządziłem się był urządziłeś się był urządził się był urządziliśmy się byli urządziliście się byli urządzili się byli ż urządziłam się była urządziłaś się była urządziła się była urządziłyśmy się były urządziłyście się były urządziły się były n urządziłom się było urządziłoś się było urządziło się było forma bezosobowa czasu przeszłego urządzono się tryb przypuszczający m urządziłbym się,
byłbym się urządziłurządziłbyś się,
byłbyś się urządziłurządziłby się,
byłby się urządziłurządzilibyśmy się,
bylibyśmy się urządziliurządzilibyście się,
bylibyście się urządziliurządziliby się,
byliby się urządziliż urządziłabym się,
byłabym się urządziłaurządziłabyś się,
byłabyś się urządziłaurządziłaby się,
byłaby się urządziłaurządziłybyśmy się,
byłybyśmy się urządziłyurządziłybyście się,
byłybyście się urządziłyurządziłyby się,
byłyby się urządziłyn urządziłobym się,
byłobym się urządziłourządziłobyś się,
byłobyś się urządziłourządziłoby się,
byłoby się urządziłoimiesłów przysłówkowy uprzedni urządziwszy się rzeczownik odczasownikowy urządzenie się, nieurządzenie się
- przykłady:
- (1.1) Nowożeńcy urządzili swoje mieszkanie: pomalowali ściany, wstawili meble i kwiaty oraz położyli dywany.
- (1.2) Mój znajomy urządzi prywatkę w przyszły weekend.
- (1.3) Ten leniuch zawsze się dobrze urządza: dzisiaj wszyscy myśleli, że ciężko pracuje, a on tylko parzył kawę dla szefa.
- (1.3) Spokojnie. My go urządzimy w tej Warszawie.
- (1.4) (…) ja do rady młoda. / Co Pan urządzisz, na to całym sercem zgoda![2]
- (1.5) Ale mnie urządziłeś! Teraz muszę wszystko wpisywać jeszcze raz!
- (2.1) Jestem zadowolony z tego, jak się tu urządziliśmy.
- (2.2) (…) Kostuś, przyjąwszy natychmiast rządcę i urządziwszy się z nim o regularne przysyłanie pieniędzy, (…) wziął całą gotówkę (…).[3]
- (2.3) Ale się tym urządziłem.
- kolokacje:
- (1.1) urządzić mieszkanie / pokój /… • urządzić ładnie / brzydko / funkcjonalnie / …
- (1.2) urządzić przyjęcie / prywatkę / wesele / …
- synonimy:
- (1.1) zaprojektować, wyposażyć
- (1.2) zorganizować
- (1.4) ustanowić, uregulować
- (2.1) zagospodarować się, zainstalować się
- (2.2) ustalić
- antonimy:
- hiperonimy:
- hiponimy:
- holonimy:
- meronimy:
- wyrazy pokrewne:
- rzecz. urządzenie n, urząd mrz, urządzanie n
- czas. urządzać ndk.
- przym. urzędniczy
- związki frazeologiczne:
- etymologia:
- uwagi:
- tłumaczenia:
- angielski: (1.1) install, furnish, equip, gear, fit out, fit up, kit out, outfit; (1.2) stage, organize, arrange, set up, prepare; urządzić imprezę throw a party; (1.3) set sb up; (1.4) arrange, establish; (1.5) set sb up; (2.1) install oneself at/in somewhere, set up as sb
- niderlandzki: (1.1) installeren, uitrusten
- źródła:
- ↑ 1,0 1,1 Hasło „urządzić” w: Słownik języka polskiego pod redakcją Witolda Doroszewskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN.
- ↑ Adam Mickiewicz: Pan Tadeusz
- ↑ Wacław Szymanowski: Szkice warszawskie : lichwiarze, str. 173