szczyt

szczyt (język polski)

wymowa:: IPA: [ʃt͡ʃɨt], AS: [ščyt] ^ⓘ

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

(1.1) najwyższy punkt góry

(1.2) najwyższy punkt dowolnej rzeczy

(1.3) przen. obrady ważnych osób

(1.4) przen. godziny największego nasilenia ruchu lub poboru energii

(1.5) przen. górna granica czegoś (zwykle niematerialnego)

(1.6) przen. orgazm

(1.7) hist. książk. ogólne określenie średniowiecznej tarczy piechoty i jazdy^[1]; zob. też tarcza (uzbrojenie) w Wikipedii

(1.8) wojsk. podn. rycerska tarcza bojowa i turniejowa, na której umieszczano herb rodowy^[2]^[3]

(1.9) st.pol. obrona^[4]

(1.10) archit. trójkątne zamknięcie elewacji pomiędzy dwiema połaciami dachu

(1.11) archit. ozdobne, zwężające się ku górze, zwieńczenie portalu, ryzalitu lub innego elementu architektonicznego

odmiana:

(1.1-6)

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	szczyt	szczyty
dopełniacz	szczytu	szczytów
celownik	szczytowi	szczytom
biernik	szczyt	szczyty
narzędnik	szczytem	szczytami
miejscownik	szczycie	szczytach
wołacz	szczycie	szczyty

przykłady:: (1.1) Alpiniści zdobyli już chyba wszystkie szczyty Ziemi!; (1.3) Na ostatnim szczycie rozmawiali premierzy wszystkich państw europejskich.; (1.4) Nie lubię jeździć do pracy w godzinach szczytu.; (1.5) Palenie w łóżku jest szczytem głupoty.; (1.6) Moja sąsiadka bardzo głośno krzyczy, gdy ma szczyt.; (1.7) Zwarte w szeregu wojska szczyty tworzyły jakby ścianę przeciw pociskom nieprzyjaciela, a podniesione w górę nad głowami wojska, jakby dach broniły od pocisków z wierzchu^[5].; (1.8) Owe trzy włócznie krzyżackie, które mężnego rycerza przebodły, wziął on był sobie do szczytu, a stary swój w Krakowie przemalować kazał^[6].; (1.10) W szczycie budynku znajdowały się dwa małe okienka.; (1.11) Renesansowe szczyty często są ujęte z boków w spływy wolutowe.

składnia:: (1.2) szczyt + D.; (1.5) szczyt + D.

kolokacje:: (1.1) zdobyć szczyt • spaść ze szczytu; (1.3) brać udział w szczycie; (1.4) godziny szczytu; (1.5) szczyt absurdu / bezczelności / osiągnięć / …

synonimy:: (1.1) wierzchołek; (1.2) czubek; (1.6) szczytowanie; (1.7) puklerz, pawęż paiż; (1.8) tarcz

antonimy:: (1.1) dół

hiperonimy:

hiponimy:: (1.11) fronton, przyczółek, naczółek

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:: rzecz. szczytówka ż, szczytowanie n, szczytnik m, szczycenie n, szczycik mrz; czas. szczycić ndk., szczytować ndk.; przym. szczytowy, szczytówkowy; przysł. szczytowo

związki frazeologiczne:: szczyt wszystkiego • szczyt szczytów

etymologia:: rus. щит → zasłona, ochrona

uwagi:

tłumaczenia:: (1.6) zobacz listę tłumaczeń w haśle: orgazm

angielski: (1.1) top, peak, summit, apex; (1.3) summit; (1.4) peak, maximum; (1.5) summit; (1.10) gable; (1.11) gable
arabski: (1.1) ذروة ż, قمة ż; (1.3) قمة ż
baskijski: (1.1) gailur, tontor; (1.3) goi-bilera, gailur; (1.6) klimax
białoruski: (1.1) вяршыня ż, пік m; (1.2) вяршыня ż, пік m
duński: (1.1) top w, tinde w; (1.3) topmøde n
esperanto: (1.1) pinto; (1.2) apogeo
francuski: (1.1) sommet m; (1.3) sommet m
hiszpański: (1.1) cumbre ż, pico m, cima ż; (1.2) cima ż; (1.3) cumbre ż; (1.4) punta ż, pico m, cresta ż; (1.5) apogeo m, colmo m; (1.6) clímax m
interlingua: summitate
islandzki: (1.1) toppur m, tindur m; (1.3) toppfundur m
kataloński: (1.1) cim m
kazachski: (1.1) бас, шың; (1.2) жоғары
litewski: (1.1) viršukalnė ż
łotewski: (1.1) virsotne ż
niderlandzki: (1.1) top m; (1.3) top m, topbijeenkomst ż; (1.4) piek m; (1.10) gevel m
niemiecki: (1.1) Gipfel m, Spitze ż; (1.3) Gipfel m, Gipfeltreffen n, Gipfelkonferenz ż; (1.4) Spitzenverkehr m; (1.5) Gipfel m, Spitze ż
nowopruski: (1.1) wirsellis m
rosyjski: (1.1) вершина ż, верхушка ż, пик m; (1.2) вершина ż; (1.4) час пик m; (1.5) предел m, верх m, высшая степень ż
sanskryt: (1.1) गिरिकूट n (girikūṭa), चूड m (cūḍa), त्रय n (traya), ककुद m n (kakuda), कूट m n (kūṭa)
szwedzki: (1.1) topp w
ukraiński: (1.1) вершина ż, пік m, щит m; (1.2) вершина ż
węgierski: (1.1) csúcs; (1.3) csúcs
wilamowski: (1.1) gejwuł m
włoski: (1.1) cima ż, vetta ż; (1.3) vertice m

źródła:

↑ Hasło „szczyt” w: Słownik języka polskiego pod redakcją Witolda Doroszewskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN.
↑ Hasło „szczyt” w: Zygmunt Gloger, Encyklopedia staropolska, 1900–1903.
↑ Włodzimierz Kwaśniewicz, 1000 słów o broni białej i uzbrojeniu ochronnym, Wyd. MON, Warszawa 1981, s. 243.
↑ Jan Miodek, Rozmyślajcie nad mową!, Prószyński i S-ka, Warszawa 1999, s. 40.
↑ Wilhelm Bogusławski, Dzieje Słowiańszczyzny północno-zachodniej do połowy XIII w., Poznań, 1889, s. 662.
↑ Józef I. Kraszewski, Jelita, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 1959, s. 232.

[1] Hasło „szczyt” w: Słownik języka polskiego pod redakcją Witolda Doroszewskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN.

[2] Hasło „szczyt” w: Zygmunt Gloger, Encyklopedia staropolska, 1900–1903.

[3] Włodzimierz Kwaśniewicz, 1000 słów o broni białej i uzbrojeniu ochronnym, Wyd. MON, Warszawa 1981, s. 243.

[4] Jan Miodek, Rozmyślajcie nad mową!, Prószyński i S-ka, Warszawa 1999, s. 40.

[5] Wilhelm Bogusławski, Dzieje Słowiańszczyzny północno-zachodniej do połowy XIII w., Poznań, 1889, s. 662.

[6] Józef I. Kraszewski, Jelita, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 1959, s. 232.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]