rozebrać się do rosołu
rozebrać się do rosołu (język polski) edytuj
- wymowa:
- znaczenia:
fraza czasownikowa przechodnia dokonana (ndk. rozbierać się do rosołu)
- (1.1) przen. rozebrać się do naga
- przykłady:
- składnia:
- synonimy:
- antonimy:
- hiperonimy:
- hiponimy:
- holonimy:
- meronimy:
- wyrazy pokrewne:
- związki frazeologiczne:
- etymologia:
- (1.1) Domnienuje się, że ów frazeologizm powstał w związku z obserwacją ludzi wykonujących czynności opisane w tym powiedzeniu albo na podstawie anegdoty. Wyklucza się też przy tym, jakoby frazeologizm ten miał powstać na bazie jakiegoś słowa obecnie już wycofanego z powszechnego użycia. Interpretacja nie jest pewna; geneza może być dwojaka. Pierwsza propozycja zakłada, że frazeologizm utarł się w oparciu o wydane we Lwowie Bajki, Fraszki, Podania, Przysłowia i Pieśni na Rusi[uwaga 1]. W pierwszej opowieści zawartej w tym zbiorze literackim doszło do spotkania Araburdy z wojewodą poznańskim, aby nakłonić wojewodę do zwrotu długu zaciągniętego u pewnego szlachcica[uwaga 2]. Zadłużony wojewoda, mając na celu wygonienie egzekutora ze swej posiadłości, podał mu tzw. czystą polewkę[uwaga 3]. Po podaniu tejże potrawy Araburda miał zareagować w następujący sposób (pisownia oryginalna): Nie wiele myśląc, począł się rozbierać, już buty ściągnął, gdy Wojewoda zmięszany zawołał: co wasze robisz panie bracie? // A cóż myślę dać nurka, może jaką krupę ułowię[1]. Niektóre źródła falsyfikują tą propozycję. Na ich podstawie wysnuwamy wniosek, że ten frazeologizm nie może pochodzić z powyższego zbioru literackiego, bo ów jest notowany już we wcześniejszych publikacjach[2][3], a więc już kilkanaście lat wcześniej fraza była na tyle utarta, że weszła do słownika. Alternatywna propozycja zakłada, że frazeologizm utarł się w wyniku obserwacji ludzi jedzących rosół. Ze względu na mocno rozgrzewające właściwości rosołu osoby go spożywające mogą się przy tym pocić, dlatego dla zwiększenia własnego komfortu (przed lub w trakcie uczty) zdejmują część swojej odzieży[1].
- uwagi:
- ↑ Jest to zbiór tekstów z 1866 roku autorstwa księdza Sadoka Barącza.
- ↑ Araburda występował tu w roli komornika egzekwującego spłatę długu.
- ↑ W przełożeniu na dzisiejsze realia byłby to rosół.
- tłumaczenia:
- źródła:
- ↑ 1,0 1,1 Porada „Wiele zachodu przy rozbieraniu się do rosołu” w: Poradnia językowa PWN.
- ↑ Rykaczewski, Dokładny słownik polsko-angielski, 1851.
- ↑ Ropelewski, Słownik polsko-francuzki, 1847.