rozebrać się do rosołu

rozebrać się do rosołu (język polski) edytuj

wymowa:
znaczenia:

fraza czasownikowa przechodnia dokonana (ndk. rozbierać się do rosołu)

(1.1) przen. rozebrać się do naga
odmiana:
przykłady:
składnia:
kolokacje:
synonimy:
antonimy:
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
związki frazeologiczne:
etymologia:
(1.1) Domnienuje się, że ów frazeologizm powstał w związku z obserwacją ludzi wykonujących czynności opisane w tym powiedzeniu albo na podstawie anegdoty. Wyklucza się też przy tym, jakoby frazeologizm ten miał powstać na bazie jakiegoś słowa obecnie już wycofanego z powszechnego użycia. Interpretacja nie jest pewna; geneza może być dwojaka. Pierwsza propozycja zakłada, że frazeologizm utarł się w oparciu o wydane we Lwowie Bajki, Fraszki, Podania, Przysłowia i Pieśni na Rusi[uwaga 1]. W pierwszej opowieści zawartej w tym zbiorze literackim doszło do spotkania Araburdy z wojewodą poznańskim, aby nakłonić wojewodę do zwrotu długu zaciągniętego u pewnego szlachcica[uwaga 2]. Zadłużony wojewoda, mając na celu wygonienie egzekutora ze swej posiadłości, podał mu tzw. czystą polewkę[uwaga 3]. Po podaniu tejże potrawy Araburda miał zareagować w następujący sposób (pisownia oryginalna): Nie wiele myśląc, począł się rozbierać, już buty ściągnął, gdy Wojewoda zmięszany zawołał: co wasze robisz panie bracie? // A cóż myślę dać nurka, może jaką krupę ułowię[1]. Niektóre źródła falsyfikują tą propozycję. Na ich podstawie wysnuwamy wniosek, że ten frazeologizm nie może pochodzić z powyższego zbioru literackiego, bo ów jest notowany już we wcześniejszych publikacjach[2][3], a więc już kilkanaście lat wcześniej fraza była na tyle utarta, że weszła do słownika. Alternatywna propozycja zakłada, że frazeologizm utarł się w wyniku obserwacji ludzi jedzących rosół. Ze względu na mocno rozgrzewające właściwości rosołu osoby go spożywające mogą się przy tym pocić, dlatego dla zwiększenia własnego komfortu (przed lub w trakcie uczty) zdejmują część swojej odzieży[1].
uwagi:
  1. Jest to zbiór tekstów z 1866 roku autorstwa księdza Sadoka Barącza.
  2. Araburda występował tu w roli komornika egzekwującego spłatę długu.
  3. W przełożeniu na dzisiejsze realia byłby to rosół.
tłumaczenia:
źródła:
  1. 1,0 1,1   Porada „Wiele zachodu przy rozbieraniu się do rosołu” w: Poradnia językowa PWN.
  2.   Rykaczewski, Dokładny słownik polsko-angielski, 1851.
  3.   Ropelewski, Słownik polsko-francuzki, 1847.