patrzeć

(Przekierowano z patrzeć się)
To jest najnowsza wersja przejrzana, która została oznaczona 30 mar 2024. Od tego czasu wykonano 3 zmiany, które oczekują na przejrzenie.
 
oni patrzą (1.1) na nas
 
pies patrzy (1.1)
wymowa:
IPA[ˈpaṭʃɛʨ̑], AS[paṭšeć], zjawiska fonetyczne: utr. dźw.udziąs. ?/i
?/i
znaczenia:

czasownik nieprzechodni niedokonany

(1.1) kierować wzrok na coś lub na kogoś[1]
(1.2) pojmować lub oceniać coś w pewien sposób[1]
(1.3) traktować kogoś lub coś w jakiś sposób[1]
(1.4) obserwować, zauważać[1]
(1.5) pot. zważać na coś, mieć coś na uwadze[1]
(1.6) pot. szukać czegoś, kogoś wzrokiem[1]

czasownik zwrotny niedokonany patrzeć się

(2.1) pot. patrzeć (1.1)
odmiana:
(1.1) koniugacja VIIb
(2.1) koniugacja VIIb
przykłady:
(1.1) Nie patrzał na mnie, kiedy to mówił.
składnia:
(1.1) patrzeć na / pod / za / przed + B. • patrzeć znad / zza + D.
kolokacje:
synonimy:
(1.1) spoglądać, oglądać, przyglądać się, obserwować, gapić się, reg. śl. dziwać, reg. śl. podziwać, gw. (Górny Śląsk) zaglondać
(1.4) reg. śl. dziwać, reg. śl. podziwać
antonimy:
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
rzecz. patrzałki nmos, patrzenie n, wypatrywanie n, przypatrywanie n
czas. wypatrzeć dk., przypatrywać ndk.
związki frazeologiczne:
bić i patrzeć, czy równo puchniediabeł z oczu patrzyjak się patrzypatrzeć chciwym okiempatrzeć jak cielę na malowane wrota / patrzeć jak wół na malowane wrotapatrzeć jak w obrazekpatrzeć przez palcepatrzeć przez ramiępatrzeć przez różowe okularypatrzeć wilkiempatrzeć z bokupatrzeć z góryserce tam patrzy, gdzie oko nie możesprawiedliwość nie patrzy przez szparyśmierć patrzy w oczy
etymologia:
uwagi:
Poprawne są obie formy, ale patrzeć jest formą dwudziestokrotnie częściej używaną niż patrzyć. Ciekawe, że w czasie przeszłym jest na odwrót: formy utworzone od patrzeć, tzn. patrzał, patrzała itd., są dziś o wiele rzadsze od form utworzonych od patrzyć, tzn. patrzył, patrzyła itd.[3]
tłumaczenia:
źródła:
  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5   Hasło „patrzeć” w: Słownik języka polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN.
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 Słownik poprawnej polszczyzny PWN, red. Witold Doroszewski, Polskie Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1980, ISBN 83-01-03811-X, s. 495.
  3.   Porada „patrzeć – patrzyć” w: Poradnia językowa PWN.