|
Czasownik ''sum, esse, fui'' (być) jest nieregularny i odmienia się w następujący sposób (uwaga – nie posiada strony biernej):
== Indicativus praesentis activi ==
== Tryb oznajmujący – indicativus ==
{| class="wikitable"
|+'''Indicativus praesentis'''<br />
{| class="wikitable" style="text-align:center;" border
(tryb oznajmujący czasu teraźniejszego)
! colspan="2" |
! Liczba<br />osoba || Liczba pojedyncza<br />''singularis'' ||Liczba mnoga<br />''pluralis''
! colspan="2" | strona czynna<br />''activum''
|-
! rowspan="3" | czas teraźniejszy<br />''praesens''
|1. || ''sum'' (jestem)|| ''sumus''
! 1. per.
| sum
| sumus
|-
! 2. per.
|2. || ''es'' || ''estis''
| es
| estis
|-
! 3. per.
|3. || ''est'' || ''sunt''
| est
|}
| sunt
== Indicativus imperfecti activi ==
{| class="wikitable"
|+'''Indicativus imperfecti'''<br />
(tryb oznajmujący czasu przeszłego niedokonanego)
! Liczba<br />osoba || Liczba pojedyncza<br />''singularis'' ||Liczba mnoga<br />''pluralis''
|-
! rowspan="3" | czas przeszły niedokonany<br />''imperfectum''
|1. || ''eram'' (byłem) || ''eramus''
! 1. per.
| eram
| eramus
|-
! 2. per.
|2. || ''eras'' || ''eratis''
| eras
| eratis
|-
! 3. per.
|3. || ''erat'' || ''erant''
| erat
|}
| erant
== Indicativus futuri primi ==
{| class="wikitable"
|+'''Indicativus futuri primi'''<br />
(tryb oznajmujący czasu przyszłego I)
! Liczba<br />osoba || Liczba pojedyncza<br />''singularis'' ||Liczba mnoga<br />''pluralis''
|-
! rowspan="3" | czas przyszły I<br />''futurum I''
|1. || ''ero'' (będę)|| ''erimus''
! 1. per.
| ero
| erimus
|-
! 2. per.
|2. || ''eris'' || ''eritis''
| eris
| eritis
|-
! 3. per.
|3. || ''erit'' || ''erunt''
| erit
|}
| erunt
Zasady tworzenia: poprzez dodanie '''eri-''' do końcówki osobowej (w 1 os. lp. 'i' zanika)
== Indicativus perfecti ==
{| class="wikitable"
|+'''Indicativus perfecti'''<br />
(tryb oznajmujący czasu przeszłego dokonanego)
! Liczba<br />osoba || Liczba pojedyncza<br />''singularis'' ||Liczba mnoga<br />''pluralis''
|-
! rowspan="3" | czas przeszły dokonany<br />''perfectum''
|1. || ''fui'' (byłem) || ''fuimus''
! 1. per.
| fui
| fuimus
|-
! 2. per.
|2. || ''fuisti'' || ''fuistis''
| fuisti
| fuistis
|-
! 3. per.
|3. || ''fuit'' || ''fuerunt''
| fuit
|}
| fuerunt
Zasady tworzenia: do tematu perfecti '''fu-''' dodaje się końcówki osobowe tego czasu indicativus perfecti
|-
! rowspan="3" | czas zaprzeszły<br />''plusquamperfectum''
== Indicativus plusquamperfecti ==
! 1. per.
| fueram
{| class="wikitable"
| fueramus
|+'''Indicativus plusquamperfecti'''<br />
|-
(tryb oznajmujący czasu zaprzeszłego)
! 2. per.
! Liczba<br />osoba || Liczba pojedyncza<br />''singularis'' ||Liczba mnoga<br />''pluralis''
| fueras
| fueratis
|-
! 3. per.
|1. || ''fueram'' (byłem był) || ''fueramus''
| fuerat
| fuerant
|-
! rowspan="3" | czas przyszły II<br />''futurum II''
|2. || ''fueras'' || ''fueratis''
! 1. per.
| fuero
| fuerimus
|-
! 2. per.
| fueris
| fueritis
|-
! 3. per.
| fuerit
| fuerint
|-
|3. || ''fuerat'' || ''fuerant''
|}
Zasady tworzenia: do tematu perfecti '''fu-''' dodaje się formy imperfecti od ''esse'' (patrz. [[#Indicativus imperfecti activi|Indicativus imperfecti]])
== Tryb rozkazujący – imperativus ==
== Indicativus futuri II (exacti) ==
{| class="wikitable" style="text-align:center;" border
! colspan="2" |
|+'''Indicativus futuri II (exacti)'''<br />(tryb oznajmujący czasu przyszłego II)
! colspan="2" | strona czynna<br />''activum''
! Liczba<br />osoba || Liczba pojedyncza<br />''singularis'' ||Liczba mnoga<br />''pluralis''
|-
! czas teraźniejszy<br />''praesens''
|1. || ''fuero'' (będę) || ''fuerimus''
! 2. per.
| es
| este
|-
! rowspan="2" | czas przyszły<br />''futurum''
|2. || ''fueris'' || ''fueritis''
! 2. per.
| esto
| estote
|-
! 3. per.
| esto
| sunto
|-
|3. || ''fuerit'' || ''fuerint''
|}
Zasady tworzenia: do tematu perfecti '''fu-''' dodaje się formy futuri I od ''esse'' (patrz. [[#indicativus futuri primi|Indicativus futuri primi]])
== Tryb łączący (przypuszczający) – coniunctivus ==
== Coniunctivus ==
{| class="wikitable" style="text-align:center;" border
! colspan="2" |
! colspan="2" | strona czynna<br />''activum''
|-
! rowspan="3" | czas teraźniejszy<br />''praesens''
| rowspan=2|Liczba<br />osoba ||colspan=2 align=center|praesentis||colspan=2 align=center|imperfecti
! 1. per.
|- align=center
| sim
| Liczba pojedyncza<br />''singularis'' || Liczba mnoga<br />''pluralis'' ||Liczba pojedyncza<br />''singularis'' || Liczba mnoga<br />''pluralis''
| simus
|-
! 2. per.
|1. || ''sim'' (byłbym) || ''simus'' || ''essem'' (byłbym) || ''essemus''
| sis
| sitis
|-
! 3. per.
|2. || ''sis'' || ''sitis''|| ''esses'' || ''essetis''
| sit
| sint
|-
! rowspan="3" | czas przeszły niedokonany<br />''imperfectum''
|3. || ''sit'' || ''sint''|| ''esset'' || ''essent''
! 1. per.
|}
| essem
| essemus
{| class="wikitable"
|-
! 2. per.
| rowspan=2|Liczba<br />osoba ||colspan=2 align=center|perfecti||colspan=2 align=center|plusquampefecti
| esses
|- align=center
| essetis
| Liczba pojedyncza<br />''singularis'' || Liczba mnoga<br />''pluralis'' ||Liczba pojedyncza<br />''singularis'' || Liczba mnoga<br />''pluralis''
|-
! 3. per.
|1. || ''fuerim'' (byłbym) || ''fuerimus'' || ''fuissem'' (byłbym był) || ''fuissemus''
| esset
| essent
|-
! rowspan="3" | czas przeszły dokonany<br />''perfectum''
|2. || ''fueris'' || ''fueritis''|| ''fuisses'' || ''fuissetis''
! 1. per.
| fuerim
| fuerimus
|-
! 2. per.
|3. || ''fuerit'' || ''fuerint''|| ''fuisset'' || ''fuissent''
| fueris
|}
| fueritis
|-
== Imperativus ==
! 3. per.
| fuerit
{| class="wikitable"
| fuerint
|-
! rowspan="3" | czas zaprzeszły<br />''plusquamperfectum''
| rowspan=2|Liczba<br />osoba ||colspan=2 align=center|praesentis||colspan=2 align=center|futuri
! 1. per.
|- align=center
| fuissem
| Liczba pojedyncza<br />''singularis'' || Liczba mnoga<br />''pluralis'' ||Liczba pojedyncza<br />''singularis'' || Liczba mnoga<br />''pluralis''
| fuissemus
|-
! 2. per.
|2. || ''es'' (bądź)|| ''este'' (bądźcie)|| ''esto'' (bądź)|| ''estote'' (bądźcie)
| fuisses
| fuissetis
|-
! 3. per.
| fuisset
| fuissent
|-
|3. || ''-'' || ''-''|| ''esto'' (niech będzie) || ''sunto'' (niech będą)
|}
== Bezokolicznik – infinitivus (druga forma podstawowa) ==
== Infinitivus ==
{| class="wikitable" style="text-align:center;" border
!
|+
! strona czynna<br />''activum''
! || activi
|-
! czas teraźniejszy<br />''praesens''
| esse
|-
! czas przeszły dokonany<br />''perfectum''
|praesentis || ''esse'' - być, że jestem
| fuisse
|-
! czas przyszły<br />''futurum''
|perfecti || ''fuisse'' - że byłem
| futurus, -a, -um esse
|-
|futuri || ''futurus, a, um esse/fore'' - że będę
|}
| 