wstawać

wstawać (język polski)

wymowa:

znaczenia:

czasownik nieprzechodni

(1.1) zmieniać pozycję ciała z leżącej lub siedzącej do stojącej

(1.2) wychodzić z posłania po śnie lub odpoczynku

(1.3) zaprzestawać wykonywania czynności, wykonywanej w pozycji siedzącej

(1.4) stać się zdolnym po chorobie do opuszczania łóżka

(1.5) przen. o słońcu: wschodzić

(1.6) przen. o dniu, nocy: rozpoczynać się

(1.7) przen. wzniecać powstanie

(1.8) przen. o wietrze: zaczynać wiać

odmiana:

przykłady:

(1.1) Wstał z krzesła.

(1.2) Musiałem zacząć wcześniej wstawać, żeby na czas docierać do pracy.

(1.3) Wstał w końcu od książek.

(1.4) Pacjent już wstaje.

(1.5) Słyszał, jak pieją pierwsze koguty; nie otwierając oczu, przy zamkniętych okiennicach, wiedział, kiedy słońce wstaje. (Stefan Żeromski: Popioły)

(1.6) Słońce zagasło, ciemna noc wstaje (Szymon Zimorowic: Janella)

(1.7) Już Słowacja wstaje i okowy zwala (Janko Matúška: Nad Tatrami błyska)

(1.7) W dwa lata później zerwała się znów cała Kozaczyzna do boju z Rzecząpospolitą. Wstał Chmielnicki silniejszy niż kiedykolwiek. (Henryk Sienkiewicz: Ogniem i mieczem)

(1.8) Wstał z morza lekki wiatr. (Stefan Żeromski: Dzieje grzechu)

składnia:

(1.1) wstawać z + mebel na którym się leżało lub siedziało D., wstawać od/zza + mebel przy którym się siedziało D., wstawać z + poprzednia pozycja D.; (1.2) wstawać o + określenie czasu D.; (1.3) wstawać od + czynność, którą się wykonywało D.

kolokacje:

(1.1) wstawać z krzesła • wstawać z fotela • wstawać z łóżka • wstawać z klęczek • wstawać z miejsca • wstawać od stołu • wstawać zza stołu; (1.2) wstawać rano • wstawać wcześnie • wstawać późno; (1.3) wstawać od maszyny • wstawać od pracy • wstawać od lekcji

synonimy:

(1.1) podnosić się, powstawać, prostować się, dźwigać się, zrywać się, unosić się; (1.2) budzić się, zrywać się, zwlekać się

antonimy:

(1.1) kłaść się, opuszczać się; (1.2) kłaść się (spać); (1.5) wschodzić, budzić się; (1.6) zaczynać się, rozpoczynać się, budzić się; (1.7) powstawać, budzić się

wyrazy pokrewne:

czas. dk. wstać; rzecz. wstawanie, wstanie

związki frazeologiczne:

wstawać z grobu • wstawać z trumny • wstawać lewą nogą • wstawać razem z kurami • przysł. kto rano wstaje, temu Pan Bóg daje • wstać jak feniks z popiołów

etymologia:

uwagi:

tłumaczenia:

• angielski: (1.1) stand up, get up, rise; (1.2) get up, rise; (1.4) recover

źródła: