uciekać (język polski) edytuj

 
mężczyzna ucieka (1.1) przed bykiem
 
zawodnik ucieka (1.1) z piłką
 
kot ucieka (1.1) przez płot
wymowa:
IPA[uˈʨ̑ɛkaʨ̑], AS[ućekać], zjawiska fonetyczne: zmięk. ?/i
?/i
znaczenia:

czasownik nieprzechodni niedokonany (dk. uciec)

(1.1) pośpiesznie opuszczać jakieś miejsce (najczęściej ze względu na niebezpieczeństwo, zagrożenie)
(1.2) przen. unikać czegoś, nie chcieć konfrontacji z czymś
(1.3) o substancjach: wylewać się, wydostawać się, przeciekać

czasownik zwrotny niedokonany uciekać się (dk. uciec się)

(2.1) posługiwać się czymś dla osiągnięcia pewnego celu[1]
(2.2) zwracać się do kogoś, aby uzyskać pomoc, opiekę[1]
odmiana:
(1.1-3) koniugacja I
(2.1-2) koniugacja I
przykłady:
(1.1) Na widok ojca uciekała po prostu do swego pokoiku na piętrze, położonego tuż obok strychu[2].
składnia:
(1.1) uciekać z + D. • uciekać do + D. • uciekać z + N. • uciekać przed + N.
(1.2) uciekać przed + N.
kolokacje:
(1.1) uciekać z kraju / z więzienia / z kimś
(1.2) uciekać od problemów / od rzeczywistości
synonimy:
(1.1) pierzchać, rejterować, czmychać, wydostawać się, ewakuować, uchodzić, reg. śl. pomykać; pot. wiać, znikać, zmiatać; wulg. spieprzać; wulg. spierdalać
(1.2) odbiegać, unikać
antonimy:
(1.1) zostawać
hiperonimy:
(1.1) odchodzić, odjeżdżać
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
rzecz. ucieczka ż, uciekinier m, uciekinierka ż, uciekanie n
przym. ucieczkowy
czas. uciec
związki frazeologiczne:
uciekać, gdzie pieprz rośnieprzysłowia: dusza uciekła w piętyod złego człowieka odrzynaj połę a uciekaj[3]robota nie zając, nie ucieknieczas ucieka, wieczność czeka
etymologia:
uwagi:
tłumaczenia:
źródła:
  1. 1,0 1,1   Hasło „uciec się – uciekać się” w: Słownik języka polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN.
  2. Małgorzata Musierowicz, Dziecko piątku, 1993, Narodowy Korpus Języka Polskiego.
  3. Jan Tokarski, A ileż to kłopotu… ze spójnikiem „a”, „Poradnik Językowy” nr 2/1951, s. 14.