stado (język polski) edytuj

 
stado (1.1) pawianów
 
stado (1.2) kóz
 
stado (1.3) plażowiczów
 
stado (1.4) samolotów
wymowa:
?/i, IPA[ˈstadɔ], AS[stado]
znaczenia:

rzeczownik, rodzaj nijaki

(1.1) zool. grupa osobników tego samego, rzadziej różnych gatunków zwierząt, żyjąca na określonym terytorium, związana mniej lub bardziej zaawansowaną formą organizacji społecznej; zob. też stado w Wikipedii
(1.2) zootechn. hodowlana grupa zwierząt
(1.3) przen. pejor. duża liczba ludzi (nawet nietworzących grupy)
(1.4) przen. pot. gromada podobnych do siebie obiektów
odmiana:
przykłady:
(1.1) Stado dzikich kóz wyjrzało z gąszczy na polankę, popatrzało czarnymi oczyma i pierzchnęło.[1]
(1.3) To stado krzyczących demonstrantów działało mi na nerwy.
(1.3) Przychodzi tu codziennie całe stado ludzi.
(1.4) Wysoko na niebie ułożyły się stada lekkich chmurek.[2]
składnia:
kolokacje:
(1.2) stado zarodowe / reprodukcyjne / hodowlane
synonimy:
(1.1) gromada, ławica, tabun, trzoda, chmara, wataha, chmura, grupa, klucz
(1.3) tabun, horda, tłum, wataha, często w lm
antonimy:
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
rzecz. stadnik m, stadnina ż
zdrobn. stadko n
przym. stadny, stadninowy
przysł. stadnie
związki frazeologiczne:
jak stado baranówprzewodnik stadadobry buhaj to połowa stadadopiero pasterz czyni z owiec stadojeden kot stada myszy się nie boimoralność wilczego stadajedna owca parszywa, całe stado zarazipogięty jak stado gwoździ
etymologia:
prasł. *stado < prasł. *steti (wstać)[3]
uwagi:
W odniesieniu do grupy owadów zamiast stado używa się zwykle słowa chmara, czasem chmura lub (dla latających owadów społecznych) rój; w odniesieniu do stada ptaków czasami rój, zwykle stado, w odniesieniu do ptaków wędrownych lecących w szyku – klucz; w odniesieniu do stada ryb i czasem innych zwierząt wodnych – ławica, czasem stado; w odniesieniu do wilków, psów, likaonów, jenotów i dzików – wataha (choć myśliwi używają też określenia chmara), czasem stado; w odniesieniu do hodowlanych świń i bydła – trzoda, stado; w górach w odniesieniu do owiec na wypasie – kierdel; w odniesieniu do zwierząt osiadłych, jak bobry, nietoperze, pingwiny, mrówki, termity, bakterie, ukwiały, koralowce – kolonia; w odniesieniu do dzikich koni, dropi, dzikich gęsi – tabun, stado; w myślistwie w odniesieniu do jeleni, łosi, żubrów i danieli – chmara; czasem w odniesieniu do zwierząt, zwłaszcza lądowych, gdzie łatwo odróżnić poszczególne osobniki – gromada; czasem w odniesieniu do dowolnych zwierząt – grupa; reg. w odniesieniu do kawek – litwa[4]; ogólnie w biologii stosowane jest określenie stado.
tłumaczenia:
źródła:
  1. Józef Ignacy Kraszewski: Stara baśń, tom I, rozdział I
  2. Henryk Sienkiewicz Ogniem i mieczem, tom I, rozdział III
  3. Jussi Halla-aho: Problems of Proto-Slavic Historical Nominal Morphology
  4.   Słownik języka polskiego, red. Jan Karłowicz, Adam Kryński, Władysław Niedźwiedzki, t. II: H-M, Warszawa 1900–1927, s. 755.
  5. m.in. http://dict.leo.org/forum/viewGeneraldiscussion.php?idThread=386914