Indeks:Polski - Gwara więzienna: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m dodanie szablonu
dodanie informacji
Linia 632:
* [[grusza]], [[gruszka]] – wytrychy<ref name="Ignatowicz238"/>
* [[gruzinka]] – prostytutka niższej kategorii, stara, zaniedbana, zdegenerowana
* [[gryps]] – 1) nielegalna wiadomość<ref name="SGW297"/>; 2) gwara więzienna
* [[grypert]] – {{pogard}} członek grupy grypserskiej
* [[gryps]] – 1) nielegalna wiadomość<ref name="SGW297"/>; 2) gwara więzienna
* [[grypsera]] – gwara więzienna
* [[grypserka]] – subkultura więzienna; walczy z prawem i służbami państwowymi, cechuje się dużą solidarnością wewnętrzną
* [[grypsować]] – 1) mówić gwarą więzienną; 2) należeć do subkultury grypserskiej
* [[grypsować się]] – {{daw}} porozumiewać się przez więźniów<ref name="Jaszuński46">S. Jaszuński, ''Notatki słownikowe z „Pawiaka”'', „Język Polski” nr 2/1929, s. 46.</ref>
* [[grypsowanie]] – uczestniczenie w subkulturze grypserskiej
* [[grypsujący]] – członek grupy grypserskiej; przeciwieństwo [[frajer]]ów i [[nieludzie|nieludzi]]
Linia 646 ⟶ 647:
* [[gubić kartofle]] – być homoseksualistą<ref name="Ignatowicz239"/>
* [[gułag]] – więzienie
* [[gumpel]] – współwięzień<ref name=Jaszuński44>S. Jaszuński, ''Notatki słownikowe z „Pawiaka”'', „Język Polski” nr 2/1929, s. 44.</ref>
* [[gwiazda]] – symbol recydywy
* [[gwiazdka]] – niższy stopień w hierarchii więziennej (co najmniej 3 lata w zakładzie karnym)
Linia 683 ⟶ 685:
* [[herod]] – starszy wiekiem więzień
* [[hind]] – {{daw}} ajent policyjny<ref name="SGW297"/>
* [[hipisz]] – {{daw}} rewizja<ref name="Jaszuński46"/>; por. kipisz
* [[hipiszować]] – {{daw}} przeprowadzać rewizję<ref name="Jaszuński46"/>
* [[hoje]] – spodnie<ref name="Bąk116"/>
* [[holować]] – schwytać [przestępcę], przewozić do aresztu, więzienia
Linia 712 ⟶ 716:
* [[iść na zakupy]] – okradać sklepy
* [[iść]] [[w ciemno]] – ryzykować
* [[iść w odprawkę]] – być transportowanym do innego więzienia<ref name="Jaszuński45">S. Jaszuński, ''Notatki słownikowe z „Pawiaka”'', „Język Polski” nr 2/1929, s. 45.</ref>
* [[iść w transport]] – być transportowanym do innego więzienia<ref name="Jaszuński45"/>
* [[iść w zaparte]] – nie przyznawać się
* [[iza]], [[izol]], [[izolata]] – 1) izba chorych; 2) cela izolatka
Linia 731 ⟶ 737:
* [[jagodzianka na kościach]] – denaturat<ref name="Ignatowicz235"/>
* [[jak jest u was]]? – ''zapytanie zadawane w celu rozpoznania, z kim ma się do czynienia'' (odpowiedzi: [[git]] udzielane przez [[git-ludzie|git-ludzi]], [[fest]] udzielane przez [[festa|festę]]; inne odpowiedzi charakteryzują [[frajer]]a)
* [[jak pragnę wolności]] – ''zapewnienie o swojej szczerości''<ref name="Jaszuński47">S. Jaszuński, ''Notatki słownikowe z „Pawiaka”'', „Język Polski” nr 2/1929, s. 47.</ref>
* [[jamienator]] – człowiek niezniszczalny
* [[jara]], [[jarecka]] – matka
Linia 767 ⟶ 774:
* [[juchcić w krawiectwie]] – dokonywać kradzieży kieszonkowych
* [[jucht]] – kradzież
* [[judasz]], [[judaszka]] – wizjer do kontrolowania, co się dzieje w celi<ref name="Jaszuński45"/>
* [[juks]] – tanie wino owocowe<ref name="Bąk114"/>
* [[julać]] – oddawać mocz
Linia 806 ⟶ 813:
* [[kaplica]] – 1) klęska; 2) kara śmierci
* [[kapot]] – płaszcz<ref name="Bąk115"/>
* [[kapować]] – 1) donosić<ref name="Jaszuński47"/>; 2) obserwować, podglądać
* [[kapusta]], [[kapuś]] – donosiciel
* [[kapuś]] – donosiciel<ref name="Jaszuński47"/>
* [[kapuśnik]] – tanie wino owocowe<ref name="Bąk114"/>
* [[karambol]] – aresztowanie<ref name="Buttler"/>
Linia 813 ⟶ 821:
* [[karbidówa]], [[karbidówka]] – samogon<ref name="Bąk114"/>
* [[karbitówa]], [[karbitówka]] – samogon<ref name="Bąk114"/>
* [[karc]] – {{daw}} karcer<ref name="Jaszuński45"/>
* [[karmaniarz]] – złodziej kieszonkowy
* [[karoseria]] – zawieszenie kary<ref name="Buttler"/>
Linia 947 ⟶ 956:
* [[komnata]] – cela
* [[komora]] – cela izolatka
* [[komuna]] – {{daw}} (''pocz. XX w.'') więzień polityczny<ref name="Jaszuński43">S. Jaszuński, ''Notatki słownikowe z „Pawiaka”'', „Język Polski” nr 2/1929, s. 43.</ref>
* [[koniak pędzony nocą]] – samogon<ref name="Bąk114"/>
* [[koniec]] – 1) penis; 2) ''słowo zakazane''
Linia 989 ⟶ 999:
* [[kraniec]], [[krańcówka]] – 1) koniec; 2) obowiązkowa część wyrażenia w gwarze więziennej; 3) ostatnie dni w więzieniu
* [[krańcować]] – 1) kończyć; 2) szczytować; 3) używać w mowie ozdobników, wulgaryzmów
* [[krata]] – {{daw}} dozorca więzienny otwierający kratę<ref>S. Jaszuński, ''Notatki słownikowe z „Pawiaka”'', „Język Polski” nr 2/1929, s. 42.</ref>
* [[krawat]] – kara śmierci
* [[krawiec]] – złodziej, który kradnie z kieszeni i toreb, przecinając czymś ostrym tkaninę
Linia 1083 ⟶ 1094:
* [[lewy]] [[człowiek]] – więzień pod
* [[lewy]] [[pinkiel]] – fałszywe doniesienie na kogośszywający się pod członka grupy grypserskiej
* [[leżeć]] – 1) siedzieć w więzieniu; 2) przebywać w karcerze<ref name="Jaszuński45"/>
* [[leżeć na klęczkach]] – przebywać we wrocławskim więzieniu (przy ul. Kleczkowskiej)
* [[leżeć w schowku]] – przebywać w więzieniu
Linia 1580 ⟶ 1591:
* [[pestka|pestki]] – naboje
* [[petarda]] – cios pięścią
* [[peżot]] – więzień odsiadujący wyrok za przemoc domową (od art. 207 kk)
* [[pędzel]] – penis
* [[wykręcić pędzel|pędzel wykręcić]] – oddać mocz
Linia 1680 ⟶ 1691:
* [[poczwórny szpan warszawski]] – {{lekcew}} o wrogiej postawie ciała i chodu
* [[pod]] – w
* [[pod celą]], [[pod celką]] – w celi<ref name=Jaszuński44/>, np. ''recydywa bardzo lubi, jak ma klawisza pod celą'' (serial ''Trzeci oficer'')
* [[pod górkę]] – odbywać pierwszą połowę wyroku
* [[pod]] [[kojo|kojem]] – w łóżku
* [[pod]] [[pompa|pompą]] – na deszczu<ref name="SGW298"/>
* [[podanie]] – {{daw}} paczka żywnościowa<ref name="Jaszuński46"/>
* [[podbicie]] – ciąża
* [[podbita dupa]] – kobieta w ciąży
Linia 1718 ⟶ 1730:
* [[polerowanie lachy]] – wykorzystanie kogoś jako obiekt seksu oralnego
* [[policyjna]] – czas od zgaszenia świateł w celi do pobudki
* [[polityka]] – {{daw}} więzień polityczny<ref name="Jaszuński43"/>
* [[polo]] – koszula<ref name="Bąk116"/>
* [[polówa]], [[polówka]] – koszula<ref name="Bąk116"/>
Linia 1876 ⟶ 1889:
 
== R ==
* [[radar|radaryrabanić]] – 1){{daw}} uszy; 2) oczyhałasować<ref name="ButtlerJaszuński46"/>
* [[radar]]y – 1) uszy; 2) oczy<ref name="Buttler"/>
* [[radarowiec]] – donosiciel<ref name="Buttler"/>
* [[radiola]] – radiowóz
Linia 1895 ⟶ 1909:
* [[rangowy]] – 1) więzień z długim stażem; 2) oficer SW
* [[raport]] – wniosek o ukaranie, kara dyscyplinarna
* [[raszpla]] – 1) pilnik, służy do piłowania krat i innych elemtówelementów zabezpieczających; 2) zgrabna dziewczyna
* [[rąbać]] – ''czasownik o wielu różnych znaczeniach, które zależą od kontekstu, np.:'' 1) kraść; 2) dokonywać rozboju; 3) bić; 4) uprawiać seks; 5) umrzeć; 6) oszukiwać; 7) jeść<ref name="SGW298"/>
* [[rąbać]] [[cwel]]a [[na potęgę]] – często wykorzystywać seksualnie więźnia zdegradowanego w hierarchii więziennej
Linia 1933 ⟶ 1947:
* [[robić]] [[na okrągło]] – stale zajmować się kradzieżami
* [[robić na wydrę]] – kraść, wyrywając przedmioty z ręki ofiary
* [[robić zaparte]] – {{daw}} nie przyznawać się<ref name="Jaszuński47"/>
* [[robota]] – 1) kradzież; 2) przestępstwo
* [[robota na wózkach]] – kradzież aut
Linia 2086 ⟶ 2101:
* [[sonda]] – przesłuchanie<ref name="Buttler"/>
* [[sosna]] – papieros<ref name="Ignatowicz231"/>
* [[spacer polityczny]] – {{daw}} spacer więźniów politycznych<ref name="Jaszuński43"/>
* [[spacerniak]], [[spacernik]] – plac spacerowy
* [[spad]], [[spadówa]] – 1) wyjście na wolność; 2) polecenie odejścia
Linia 2192 ⟶ 2208:
* [[syf, kiła i mogiła]] – klęska, porażka
* [[symer]] – chleb<ref name="Bąk115"/>
* [[sypać]] – 1) dawać; 2) donosić<ref name="Jaszuński47"/>
* [[sypać się]] – {{daw}} być aresztowanym<ref name="Jaszuński47"/>
* [[sypnąć żaru]] – dać zapałki
* [[szaber]] – 1) łom<ref name="Małocha"/>; 2) złodziej, zwłaszcza okradający mieszkania<ref name="Małocha"/>
Linia 2386 ⟶ 2403:
* [[trafić robotę]] – mieć zysk z przestępstwa
* [[trafić]] [[róża|różę]] – zarazić się chorobą weneryczną
* [[trafikarz]] – {{daw}} więzień zajmujący się dzieleniem papierosów, tytoniu<ref name=Jaszuński44/>
* [[traga]] – płaskie nosidło służące do roznoszenia książek po celach
* [[trajlować]] – {{daw}} kłamać<ref name="SGW298"/>
Linia 2432 ⟶ 2450:
 
== U ==
* [[uborka]] – {{daw}} toaleta<ref name="Jaszuński45"/>
* [[ubój]] – zabójstwo
* [[ubranie kazionne]] – odzież więzienna<ref name="Bąk115"/>
Linia 2479 ⟶ 2498:
* [[waciak]] – więzień pochodzący z Nowej Huty
* [[wafel]] – przyjaciel
* [[waflarka]] – szafka
* [[waflować się]] [[z]] [[cieć|cieciem]] – zadawać się z więźniem niższej kategorii
* [[waga]] – rozprawa w sądzie
Linia 2533 ⟶ 2552:
* [[wieszak]] – kara śmierci
* [[wiktrać się]] – zostać przyłapanym, aresztowanym
* [[windziarz]] – {{daw}} więzień porozumiewający się z innymi więźniami za pomocą windy<ref name="Jaszuński46"/>
* [[winkiel]] – 1) coś narożnego; 2) {{daw}} brauning<ref name="SGW298"/>
* [[wińcio]] – tanie wino owocowe<ref name="Bąk114"/>
Linia 2562 ⟶ 2582:
* [[wojtek]] – miesiąc
* [[wolka]] – wolność
* [[wolność]] – 1) obszar poza terenem więzienia<ref name="Jaszuński46"/>, np. ''z okna widać wolność''<ref name="Jaszuński46"/>; 2) organizacja na wolności<ref name="Jaszuński46"/>
* [[worek]] – degradacja w więzieniu
* [[worki]] – spodnie<ref name="Bąk116"/>
Linia 2595 ⟶ 2616:
* [[wstawiać kit]] – kłamać
* [[wstrzyk]] – samoagresja, wstrzyknięcie sobie czegoś, aby wywołać stan zapalny
* [[wsypać się]] – {{daw}} zostać aresztowanym<ref name="Jaszuński47"/>
* [[wszarz]] – grzebień
* [[wszy]] – odzież więzienna<ref name="Bąk115"/>
Linia 2629 ⟶ 2651:
* [[wypestkować|wypestkowany]] – człowiek bez zębów<ref name="Ignatowicz241"/>
* [[wypierdolić]] – {{wulg}} wyrzucić
* [[wypiska]] – kupowanie towarów w kantynie więziennej<ref name="Jaszuński46"/>
* [[wypłacać]] – uderzać
* [[wypłacanie parola]] – uderzenie penisem, zwłaszcza w twarz
Linia 2813 ⟶ 2835:
<references />
 
== ŹródłaBibliografia ==
* Angelika Adamczyk, ''Hebrew and Polish: Mutual Influences and Their Contribution in Creating a Polish Criminals’ Jargon'', „Polish Political Science Yearbook”, vol. 47(2) (2018), s. 424–435. [en]
* Barbara Bartnicka, ''Stylizacja środowiskowa'' w: ''Język i my. 4'', WSiP, Warszawa 1994, s. 143–149.
Linia 2820 ⟶ 2842:
* Stanisław Grabias, ''Środowiskowe i zawodowe odmiany języka – socjolekty'', w: ''Współczesny język polski'' pod red. Jerzego Bartmińskiego, Wrocław 1993, s. 241–253.
* Jolanta Ignatowicz-Skowrońska, ''Motywy roślinne w slangu młodzieżowym i żargonie przestępczym'', „Acta Universitatis Wratislaviensis” no 2282, ''Język a Kultura'', t. 16, Wrocław 2001, s. 231–244.
* S. Jaszuński, ''Notatki słownikowe z „Pawiaka”'', „Język Polski” nr 2/1929, s. 41–47.
* Stanisław Kania, ''Słownik argotyzmów'', Warszawa 1995.
* Edward Klich, ''Próba wyjaśnienia kilku wyrazów gwary więziennej'', „Język Polski” nr 5/1914, s. 145, 146.