gmach (język polski) edytuj

 
gmach (1.1)
 
gmach (1.1)
wymowa:
IPA[ɡmax], AS[gmaχ] ?/i
znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

(1.1) okazały budynek w którym znajduje się zwykle ważna instytucja
(1.2) przen. o zjawiskach społecznych lub abstrakcyjnych: ogromna, złożona struktura[1]
(1.3) przen. podniośle o budowie, konstrukcji, dziele[2]
(1.4) daw. każda izba lub mieszkanie[2]
odmiana:
(1.1-4)
przykłady:
(1.1) Na rogu naszej ulicy znajduje się okazały gmach sądu.
(1.3) Fundamentem tego gmachu duchownego jest rozmyślanie; bo jako fundament utrzymuje i dźwiga budynek cały, tak to rozmyślanie utrzymuje i dźwiga cały gmach duchowny (…) (sic!)[3]
składnia:
kolokacje:
(1.1) gmach sądu / ministerstwa / parlamentu / bankumieścić się w jakimś gmachu • mieć siedzibę w jakimś gmachu
synonimy:
(1.1) budynek
(1.4) izba, komnata, pokój, gabinet, mieszkanie
antonimy:
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
rzecz. gmachówka ż
zdrobn. gmaszek m
zgrub. gmaszysko n
przym. gmaszysty, gmachówkowy
związki frazeologiczne:
etymologia:
niem. Gemach[2]izba
uwagi:
tłumaczenia:
źródła:
  1.   Hasło „gmach” w: Słownik języka polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN.
  2. 2,0 2,1 2,2   Słownik języka polskiego, red. Jan Karłowicz, Adam Kryński, Władysław Niedźwiedzki, Warszawa 1900–1927.
  3. Xiądz ***, Ś. Ignacego ćwiczenia duchowe czyli rekollekcie, nakł. Xiegarni B. Behra, 1857, s. 8