Indeks:Polski - Gwara więzienna

A edytuj

  • abarot, z abarotem – z powrotem; także: skierowanie bluzgu z powrotem do wypowiadającego
  • abeng!daw. baczność![1]
  • abratnikdaw. więzień, który uciekł z katorgi[1]
  • afera – 1) niesłuszne posądzenie o naruszenie zasad panujących wśród grypsujących; 2) przestępstwo
  • afera bęckowa – pobicie
  • afera koperkowa – kłótnia o sprawy nieistotne
  • afera majtkowa – zgwałcenie
  • afryka – gwałtowne zdarzenie[2]
  • agata – zabawa[3]
  • agregat – 1) grzałka do gotowania wody[4]; 2) cwaniak
  • akcja – wydarzenie, wybryk, przestępstwo
  • akcja S – akt samoagresji
  • akowiec – złodziej wiejskiego inwentarza
  • aksamitna biżuteria – drób
  • alejka – przestrzeń (przejście) między łóżkami ustawionymi w celi
  • alfons – sutener
  • alpaga, alpaszka – tanie wino owocowe[5]
  • ambasada – brzuch, żołądek
  • ameryka – okres próbny kandydata do grupy grypserskiej
  • amerykan – kandydat do grupy grypserskiej
  • amerykanka – okres próbny kandydata do grupy grypserskiej
  • amerykany – kajdanki
  • andzia – amnestia
  • anioł – członek ugrupowania „Anioły” (subkultura więzienna odmienna od grypserki)
  • anioł z głową diabłanazwa tatuażu: symbol oszustwa
  • angielski włos – cienka, zwijana piłka włosowa, służy do cięcia krat
  • ansy – odzież więzienna[6]
  • anteny – uszy[4]
  • antypadaw. kij do bicia[7]
  • aparat – 1) cwaniak; 2) budka telefoniczna
  • apropak – więzień, który się wywyższa, pozuje na inteligenta
  • arab w turbanienazwa tatuażu: symbol zakładu karnego w Goleniowie
  • arbajt – praca
  • arbajtować – pracować
  • arbuz – głowa[8]
  • arbuziarz – morderca zabijający ciosem w głowę[9]
  • atanda – 1) grupa strażników zajmujących się zadaniami specjalnymi, np. tłumieniem buntu więźniów; 2) atanda! – uwaga!
  • atandzić – pukać, łomotać
  • atrament – tanie wino owocowe[5]
  • audiencjapogard. homoseksualny stosunek oralny, którego obiekt bierny siedzi na muszli klozetowej (cwel na tronie audiencję daje)
  • autobus – dużych rozmiarów paczka herbaty
  • awanturka – tanie wino owocowe[5]
  • awanturnik – tanie wino owocowe[5]
  • awaria – aresztowanie[4]
  • aza – okratowane auto przeznaczone do transportu więźniów

     (do góry strony)

B edytuj

     (do góry strony)

C edytuj

     (do góry strony)

Ć edytuj

     (do góry strony)

D edytuj

     (do góry strony)

E edytuj

     (do góry strony)

F edytuj

     (do góry strony)

G edytuj

     (do góry strony)

H edytuj

     (do góry strony)

I edytuj

     (do góry strony)

J edytuj

     (do góry strony)

K edytuj

     (do góry strony)

L edytuj

     (do góry strony)

Ł edytuj

  • łach – degenerat
  • łachudra – 1) złodziej na małą skalę; 2) prostytutka
  • ładny – 1) obelga, słowo zakazane; 2) więzień zdegradowany w więziennej hierarchii; 3) penis
  • ładować – 1) kłamać; 2) pomawiać kogoś; 3) uprawiać seks; 4) dokonywać samoagresji przez połknięcie niebezpiecznych przedmiotów
  • ładować kit – kłamać, oszukiwać, przechwalać się
  • ładować kogoś do sprawy – bezpodstawnie pomówić o dokonanie jakiegoś przestępstwa
  • łapki – ręce
  • łapiduch – 1) więzień całkowicie oddany przywódcy; 2) policjant; 3) strażnik; 4) sanitariusz
  • łazior – więzień, który trafił do zakładu karnego za niezapłacenie grzywny
  • łeb – kara śmierci
  • łeb do bardachy – forma poniżenia więźnia, włożenie czyjejś głowy do toalety i spuszczenie wody
  • łobuz – więzień stojący najniżej w więziennej hierarchii
  • łobuzeria – 1) niehonorowe zachowanie wobec grypsujących; 2) łamanie zasad bójki w społeczności grypsujących
  • łomot – poważne pobicie
  • łor – więzień prostak, prymityw
  • łykać – połykać ciało obce w celu samoagresji
  • łypakdaw. oficer policji[7]
  • łysy – księżyc[7][34]
  • łysy kapuje – księżycowa noc
  • łzy sołtysa – 1) tanie wino owocowe[5]; 2) samogon[5]

     (do góry strony)

M edytuj

     (do góry strony)

N edytuj

     (do góry strony)

O edytuj

     (do góry strony)

Ó edytuj

  • ósemka – 1) wyrok 8 lat pozbawienia wolności; 2) numer celi

     (do góry strony)

P edytuj

     (do góry strony)

R edytuj

     (do góry strony)

S edytuj

     (do góry strony)

Ś edytuj

     (do góry strony)

T edytuj

     (do góry strony)

U edytuj

     (do góry strony)

W edytuj

     (do góry strony)

Z edytuj

     (do góry strony)

Ż edytuj

     (do góry strony)

Uwagi edytuj

Obecnie lingwiści unikają wyrazów gwara lub język w odniesieniu do socjolektów.

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. 1,0 1,1 1,2 Słowniczek gwary więziennej, „Język Polski” nr 10/1913, s. 296.
  2. Karolina Bożek, Obraz Afryki w świetle danych polskiego systemu językowego, w: Slavica Iuvenum XV. Mezinárodní setkání mladých slavistů, Ostrava 2014, s. 24.
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Barbara Bartnicka, Język i my. 4, WSiP, Warszawa 1994, s. 143.
  4. 4,00 4,01 4,02 4,03 4,04 4,05 4,06 4,07 4,08 4,09 4,10 4,11 4,12 4,13 4,14 4,15 4,16 4,17 4,18 4,19 4,20 4,21 4,22 4,23 4,24 4,25 4,26 4,27 4,28 4,29 4,30 4,31 4,32 4,33 4,34 4,35 4,36 4,37 4,38 Danuta Buttler, O wzajemnym oddziaływaniu terminologii i słownictwa technicznego. Determinologizacja wyrazów z leksyki specjalnej, „Poradnik Językowy” nr 3/1979, s. 131.
  5. 5,000 5,001 5,002 5,003 5,004 5,005 5,006 5,007 5,008 5,009 5,010 5,011 5,012 5,013 5,014 5,015 5,016 5,017 5,018 5,019 5,020 5,021 5,022 5,023 5,024 5,025 5,026 5,027 5,028 5,029 5,030 5,031 5,032 5,033 5,034 5,035 5,036 5,037 5,038 5,039 5,040 5,041 5,042 5,043 5,044 5,045 5,046 5,047 5,048 5,049 5,050 5,051 5,052 5,053 5,054 5,055 5,056 5,057 5,058 5,059 5,060 5,061 5,062 5,063 5,064 5,065 5,066 5,067 5,068 5,069 5,070 5,071 5,072 5,073 5,074 5,075 5,076 5,077 5,078 5,079 5,080 5,081 5,082 5,083 5,084 5,085 5,086 5,087 5,088 5,089 5,090 5,091 5,092 5,093 5,094 5,095 5,096 5,097 5,098 5,099 5,100 5,101 5,102 5,103 5,104 5,105 5,106 5,107 5,108 5,109 5,110 5,111 5,112 5,113 Monika Bąk, Tatiana Kwiatkowska, System wartości i oceny na materiale odzieży i jedzenia w rosyjskim i polskim żargonie przestępczym, w: Лексика подстандарта, t. 2, Современные жаргоны и их описание, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2009, s. 114.
  6. 6,000 6,001 6,002 6,003 6,004 6,005 6,006 6,007 6,008 6,009 6,010 6,011 6,012 6,013 6,014 6,015 6,016 6,017 6,018 6,019 6,020 6,021 6,022 6,023 6,024 6,025 6,026 6,027 6,028 6,029 6,030 6,031 6,032 6,033 6,034 6,035 6,036 6,037 6,038 6,039 6,040 6,041 6,042 6,043 6,044 6,045 6,046 6,047 6,048 6,049 6,050 6,051 6,052 6,053 6,054 6,055 6,056 6,057 6,058 6,059 6,060 6,061 6,062 6,063 6,064 6,065 6,066 6,067 6,068 6,069 6,070 6,071 6,072 6,073 6,074 6,075 6,076 6,077 6,078 6,079 6,080 6,081 6,082 6,083 6,084 6,085 6,086 6,087 6,088 6,089 6,090 6,091 6,092 6,093 6,094 6,095 6,096 6,097 6,098 6,099 6,100 6,101 6,102 6,103 6,104 6,105 6,106 6,107 6,108 6,109 6,110 6,111 6,112 6,113 6,114 6,115 6,116 6,117 6,118 6,119 6,120 6,121 6,122 6,123 6,124 6,125 6,126 6,127 6,128 6,129 6,130 6,131 6,132 6,133 6,134 6,135 6,136 Monika Bąk, Tatiana Kwiatkowska, System wartości i oceny na materiale odzieży i jedzenia w rosyjskim i polskim żargonie przestępczym, w: Лексика подстандарта, t. 2, Современные жаргоны и их описание, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2009, s. 115.
  7. 7,00 7,01 7,02 7,03 7,04 7,05 7,06 7,07 7,08 7,09 7,10 7,11 7,12 7,13 7,14 7,15 7,16 7,17 7,18 7,19 7,20 7,21 7,22 7,23 7,24 7,25 7,26 7,27 7,28 7,29 7,30 7,31 7,32 7,33 7,34 7,35 7,36 7,37 7,38 7,39 7,40 7,41 7,42 7,43 7,44 7,45 7,46 7,47 7,48 7,49 7,50 7,51 7,52 7,53 7,54 7,55 7,56 7,57 7,58 7,59 7,60 7,61 7,62 7,63 7,64 7,65 7,66 7,67 7,68 7,69 7,70 7,71 7,72 7,73 7,74 7,75 7,76 Słowniczek gwary więziennej, „Język Polski” nr 10/1913, s. 297.
  8. 8,00 8,01 8,02 8,03 8,04 8,05 8,06 8,07 8,08 8,09 8,10 8,11 8,12 Jolanta Ignatowicz-Skowrońska, Motywy roślinne w slangu młodzieżowym i żargonie przestępczym, „Acta Universitatis Wratislaviensis” no 2282, Język a Kultura, t. 16, Wrocław 2001, s. 234.
  9. Jolanta Ignatowicz-Skowrońska, Motywy roślinne w slangu młodzieżowym i żargonie przestępczym, „Acta Universitatis Wratislaviensis” no 2282, Język a Kultura, t. 16, Wrocław 2001, s. 233.
  10. 10,00 10,01 10,02 10,03 10,04 10,05 10,06 10,07 10,08 10,09 10,10 10,11 10,12 10,13 10,14 10,15 10,16 10,17 10,18 10,19 10,20 10,21 10,22 10,23 10,24 10,25 10,26 10,27 10,28 10,29 10,30 10,31 10,32 10,33 10,34 10,35 10,36 10,37 10,38 10,39 10,40 10,41 10,42 10,43 10,44 10,45 10,46 10,47 10,48 10,49 10,50 10,51 10,52 10,53 10,54 10,55 10,56 10,57 10,58 10,59 10,60 10,61 Monika Bąk, Tatiana Kwiatkowska, System wartości i oceny na materiale odzieży i jedzenia w rosyjskim i polskim żargonie przestępczym, w: Лексика подстандарта, t. 2, Современные жаргоны и их описание, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2009, s. 116.
  11. 11,00 11,01 11,02 11,03 11,04 11,05 11,06 11,07 11,08 11,09 11,10 11,11 11,12 11,13 11,14 11,15 11,16 11,17 11,18 11,19 11,20 11,21 11,22 11,23 11,24 11,25 11,26 11,27 11,28 11,29 Jolanta Ignatowicz-Skowrońska, Motywy roślinne w slangu młodzieżowym i żargonie przestępczym, „Acta Universitatis Wratislaviensis” no 2282, Język a Kultura, t. 16, Wrocław 2001, s. 238.
  12. 12,00 12,01 12,02 12,03 12,04 12,05 12,06 12,07 12,08 12,09 12,10 12,11 12,12 12,13 12,14 12,15 12,16 12,17 12,18 12,19 12,20 12,21 12,22 12,23 12,24 12,25 12,26 12,27 12,28 12,29 12,30 12,31 12,32 12,33 12,34 12,35 12,36 12,37 12,38 12,39 12,40 12,41 12,42 12,43 12,44 12,45 12,46 12,47 12,48 12,49 12,50 12,51 Agnieszka Małocha, Żydowskie zapożyczenia leksykalne w socjolekcie przestępczym w: Język a kultura, t. 10, Języki subkultur pod red. Janusza Anusiewicza i Bogdana Sicińskiego, Wrocław 1994, s. 136–170.
  13. 13,0 13,1 Jan Bystroń, Języki drugorzędne, „Poradnik Językowy” nr 7/1911, s. 98.
  14. 14,0 14,1 14,2 14,3 14,4 14,5 Edward Łuczyński, Jolanta Maćkiewicz, Językoznawstwo ogólne. Wybrane zagadnienia, wyd. II rozszerzone i uzupełnione, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2002, s. 78.
  15. 15,00 15,01 15,02 15,03 15,04 15,05 15,06 15,07 15,08 15,09 15,10 15,11 15,12 15,13 15,14 15,15 Eugeniusz Jaczewski, Gwara miejska Warszawy, „Poradnik Językowy” nr 9/1938–1939, s. 175.
  16. 16,00 16,01 16,02 16,03 16,04 16,05 16,06 16,07 16,08 16,09 16,10 16,11 Jolanta Ignatowicz-Skowrońska, Motywy roślinne w slangu młodzieżowym i żargonie przestępczym, „Acta Universitatis Wratislaviensis” no 2282, Język a Kultura, t. 16, Wrocław 2001, s. 239.
  17. 17,00 17,01 17,02 17,03 17,04 17,05 17,06 17,07 17,08 17,09 17,10 17,11 17,12 17,13 17,14 Jolanta Ignatowicz-Skowrońska, Motywy roślinne w slangu młodzieżowym i żargonie przestępczym, „Acta Universitatis Wratislaviensis” no 2282, Język a Kultura, t. 16, Wrocław 2001, s. 241.
  18. 18,00 18,01 18,02 18,03 18,04 18,05 18,06 18,07 18,08 18,09 18,10 18,11 18,12 Jolanta Ignatowicz-Skowrońska, Motywy roślinne w slangu młodzieżowym i żargonie przestępczym, „Acta Universitatis Wratislaviensis” no 2282, Język a Kultura, t. 16, Wrocław 2001, s. 235.
  19. Angelika Adamczyk, Hebrew and Polish: Mutual Influences and Their Contribution in Creating a Polish Criminals’ Jargon, „Polish Political Science Yearbook”, vol. 47(2) (2018), s. 427.
  20. 20,0 20,1 20,2 20,3 20,4 20,5 20,6 20,7 Jolanta Ignatowicz-Skowrońska, Motywy roślinne w slangu młodzieżowym i żargonie przestępczym, „Acta Universitatis Wratislaviensis” no 2282, Język a Kultura, t. 16, Wrocław 2001, s. 236.
  21. 21,0 21,1 21,2 21,3 21,4 21,5 21,6 21,7 21,8 Jolanta Ignatowicz-Skowrońska, Motywy roślinne w slangu młodzieżowym i żargonie przestępczym, „Acta Universitatis Wratislaviensis” no 2282, Język a Kultura, t. 16, Wrocław 2001, s. 240.
  22. 22,0 22,1 22,2 Angelika Adamczyk, Hebrew and Polish: Mutual Influences and Their Contribution in Creating a Polish Criminals’ Jargon, „Polish Political Science Yearbook”, vol. 47(2) (2018), s. 430.
  23. 23,0 23,1 23,2 23,3 23,4 23,5 Jolanta Ignatowicz-Skowrońska, Motywy roślinne w slangu młodzieżowym i żargonie przestępczym, „Acta Universitatis Wratislaviensis” no 2282, Język a Kultura, t. 16, Wrocław 2001, s. 242.
  24. 24,0 24,1 24,2 24,3 24,4 Angelika Adamczyk, Hebrew and Polish: Mutual Influences and Their Contribution in Creating a Polish Criminals’ Jargon, „Polish Political Science Yearbook”, vol. 47(2) (2018), s. 428.
  25. 25,00 25,01 25,02 25,03 25,04 25,05 25,06 25,07 25,08 25,09 Monika Bąk, Tatiana Kwiatkowska, System wartości i oceny na materiale odzieży i jedzenia w rosyjskim i polskim żargonie przestępczym, w: Лексика подстандарта, t. 2, Современные жаргоны и их описание, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2009, s. 113.
  26. 26,00 26,01 26,02 26,03 26,04 26,05 26,06 26,07 26,08 26,09 S. Jaszuński, Notatki słownikowe z „Pawiaka”, „Język Polski” nr 2/1929, s. 46.
  27. 27,0 27,1 27,2 S. Jaszuński, Notatki słownikowe z „Pawiaka”, „Język Polski” nr 2/1929, s. 44.
  28. 28,0 28,1 28,2 28,3 28,4 28,5 S. Jaszuński, Notatki słownikowe z „Pawiaka”, „Język Polski” nr 2/1929, s. 45.
  29. 29,0 29,1 29,2 29,3 29,4 29,5 29,6 S. Jaszuński, Notatki słownikowe z „Pawiaka”, „Język Polski” nr 2/1929, s. 47.
  30. Bogusław Dunaj, Elementy obce w najnowszej leksyce polskiej.
  31. 31,0 31,1 31,2 S. Jaszuński, Notatki słownikowe z „Pawiaka”, „Język Polski” nr 2/1929, s. 43.
  32. S. Jaszuński, Notatki słownikowe z „Pawiaka”, „Język Polski” nr 2/1929, s. 42.
  33. Jolanta Ignatowicz-Skowrońska, Motywy roślinne w slangu młodzieżowym i żargonie przestępczym, „Acta Universitatis Wratislaviensis” no 2282, Język a Kultura, t. 16, Wrocław 2001, s. 236, 237.
  34. 34,0 34,1 Jan Bystroń, Języki drugorzędne, „Poradnik Językowy” nr 7/1911, s. 102.
  35. 35,0 35,1 35,2 Jolanta Ignatowicz-Skowrońska, Motywy roślinne w slangu młodzieżowym i żargonie przestępczym, „Acta Universitatis Wratislaviensis” no 2282, Język a Kultura, t. 16, Wrocław 2001, s. 231.
  36. 36,00 36,01 36,02 36,03 36,04 36,05 36,06 36,07 36,08 36,09 36,10 36,11 36,12 36,13 36,14 36,15 36,16 36,17 36,18 36,19 36,20 36,21 36,22 36,23 36,24 36,25 36,26 36,27 36,28 36,29 36,30 36,31 36,32 36,33 36,34 36,35 36,36 36,37 36,38 36,39 36,40 36,41 36,42 36,43 36,44 36,45 36,46 36,47 36,48 36,49 36,50 36,51 36,52 Słowniczek gwary więziennej, „Język Polski” nr 10/1913, s. 298.
  37. Danuta Buttler, Wyrazy pochodzenia środowiskowego w nowym słownictwie polszczyzny ogólnej, „Poradnik Językowy” nr 9/1978, s. 398.
  38. Alicja Nowakowska, Róża w języku i kulturze, „Acta Universitatis Wratislaviensis” no 2282, Język a Kultura, t. 16, Wrocław 2001, s. 18.
  39. Jolanta Ignatowicz-Skowrońska, Motywy roślinne w slangu młodzieżowym i żargonie przestępczym, „Acta Universitatis Wratislaviensis” no 2282, Język a Kultura, t. 16, Wrocław 2001, s. 237.

Bibliografia edytuj

  • Angelika Adamczyk, Hebrew and Polish: Mutual Influences and Their Contribution in Creating a Polish Criminals’ Jargon, „Polish Political Science Yearbook”, vol. 47(2) (2018), s. 424–435. [en]
  • Barbara Bartnicka, Stylizacja środowiskowa w: Język i my. 4, WSiP, Warszawa 1994, s. 143–149.
  • Monika Bąk, Tatiana Kwiatkowska, System wartości i oceny na materiale odzieży i jedzenia w rosyjskim i polskim żargonie przestępczym, w: Лексика подстандарта, t. 2, Современные жаргоны и их описание, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2009, s. 112–121.
  • K. Estreicher, Szwargot więzienny, Kraków 1903.
  • Stanisław Grabias, Środowiskowe i zawodowe odmiany języka – socjolekty, w: Współczesny język polski pod red. Jerzego Bartmińskiego, Wrocław 1993, s. 241–253.
  • Jolanta Ignatowicz-Skowrońska, Motywy roślinne w slangu młodzieżowym i żargonie przestępczym, „Acta Universitatis Wratislaviensis” no 2282, Język a Kultura, t. 16, Wrocław 2001, s. 231–244.
  • S. Jaszuński, Notatki słownikowe z „Pawiaka”, „Język Polski” nr 2/1929, s. 41–47.
  • Stanisław Kania, Słownik argotyzmów, Warszawa 1995.
  • Edward Klich, Próba wyjaśnienia kilku wyrazów gwary więziennej, „Język Polski” nr 5/1914, s. 145, 146.
  • Agnieszka Małocha, Żydowskie zapożyczenia leksykalne w socjolekcie przestępczym w: Język a kultura, t. 10, Języki subkultur pod red. Janusza Anusiewicza i Bogdana Sicińskiego, Wrocław 1994, s. 135–170.
  • Klemens Stępniak, Słownik tajemnych gwar przestępczych, Londyn 1993.
  • Maciej Szaszkiewicz, Słownik gwary więziennej, w: Tajemnica grypserki. Cz. II, Kraków 1997.
  • Słowniczek gwary więziennej, „Język Polski” nr 10/1913, s. 296–298.
  • Słownik gwary więziennej w Internecie
  • Henryk Ułaszyn, Język złodziejski, Łódź 1951.
  • Anna Wierzbicka, Gwary, żargony, style w: O języku dla wszystkich, wyd. II rozszerzone, Warszawa 1967, s. 111–137, tu: o języku „złodziejskim” – s. 123–127.