Indeks:Polski - Gwara lwowska

Gwara lwowska – gwara regionalna języka polskiego używana przez mieszkańców Lwowa. Współcześnie często mylona z tzw. bałakiem lwowskich baciarów, czyli gwarą uliczną, bardzo jednak do niej zbliżoną.

Indeks:

A Ą B C Ć D E Ę F G H I J K L Ł M N Ń O Ó P R S Ś T U W Y Z Ź Ż

A

absztyfikant – adorator
ajnbruch – włamanie (niem. Einbruch)
akademus – akademik, dom studencki
aliwo – ale gdzie? (niem. wo – gdzie)
ancug – ubiór (niem. Anzug – garnitur)
aus – koniec (niem. Aus)

(do góry strony)

B

baciar – łobuz
badyl – chwast (ukr. badyllia)
bajbus – niemowlę, osesek
bajer – kłamstwo
bajgiel – obwarzanek lub bułka (jid.)
bajrysz – lok
bajstruk – bękart
bajtlować – okłamywać
bajtoła – leń
bajura – kałuża, błoto (ukr. "баюра")
balikać – mówić (zwłaszcza gwarą) – por. bałakać
balon – piłka gumowa
bałabuch – ciastko drożdżowe
bałagula – furman
bałak – rozmowa, gadka
bałakać – mówić (zwłaszcza gwarą) – por. balikać (ukr. "balakaty")
bałamkać się – chwiać się
bałwatuńcio – pieszcz. bałwan
bandzioch – duży brzuch
baniaczek – kapelusz, melonik
bańka – bombka choinkowa
barabola – ziemniak, kartofel (ukr. "бараболя")
batiarnia – por. baciar
batiarówka – czapka batiara, cyklistówka lub pedałówka
bażaję – chcieć
bebechi – wnętrzności (ukr. "бебехи")
belbas – grubas
bełtać – mącić, mieszać (ukr. bowtaty)
beretka – beret (ukr.)
besztać – wymawiać komu
biedołach – biedak (ukr. bidołacha)
bina – rodzaj pieczywa (podobnego do bagietki)
binia – dziewczyna
bisowaty – narwany
blatować – załagodzić (ros.)?
blatrura – por. bratrura
bongu – spirytus
bratrura albo blatrura, w skrócie rura – piekarnik, piec (niem. regionalne Bratrohr lub jid.)
brechnia – brednia (ukr.)
browar – piwo
brusowaty – nieokrzesany
buchacz – złodziej
buchnąć – ukraść
budny – zwykły (ukr. budnij)
bulba – ziemniak (ukr.)
bulka – bańka mydlana, pęcherzyk powietrza (ukr.)
buńdziurzyć się – dąsać się
burmyło – nieokrzesaniec
buśko – bocian (ukr. бусько)
buzynka – owoc bzu (ukr. бузина)
być blat – milczeć (ros.)?

(do góry strony)

C

cent – pieniądz
cepaka – cham
chabal – adorator
chabanina – mięso
chabazie – kwiaty, bukiet
chabaż – zielsko, chwasty
chablina – flaczaste mięso
chajder – cheder
chałupa – (w znaczeniu: mieszkanie, dom) (ukr.)
chamać, szamać – jeść
chapnąć – chwycić (ukr. chapaty, chapnuty)
charkać się – kłócić się
chatrak – konfident
chatranka – obława policyjna
chira – wódka
chirny – pijany
chirus – pijak
chirzyć – pić wódkę
chyćkać – kołysać
chyra – kołtun
ciuchrać – grać na instrumencie
ciumać – całować (ukr. ciomaty)
ciumać – całować się
cwajer – dwója (ocena szkolna) (niem. zwei)
cwajkiepełe – mądry człowiek (jid. kiepełe – głowa)
cwancyger – moneta dwudziestohalerzowa (niem. Zwanziger)
cwikier – okulary (niem. Zwicker)
cyferblat – twarz (niem. Zifferblatt)
cymbergaj – gra szkolna
cymes – coś bardzo dobrego lub smacznego (jid.)
cyngiel – dwója (ocena szkolna)
czerepacha – mętny typ (ukr. 'żółw')
czuchrać się – czochrać się
czuć – słyszeć (ukr.)

(do góry strony)

Ć

ćmaga – wódka
ćmakać – mlaskać
ćmić – palić
ćmok – cham

(do góry strony)

D

dachówka – kuchenka
debra – wertepy (jid.?)
dętek – melonik
doobkoła – dookoła
drancie – stara odzież
dranciny – lichy, zły
drapak – zmywak do naczyń
drymbajło – stary grat
drypcia – stara kobieta
duć – dmuchać (ukr.)
durch, durś – na wylot
durszlak – cedzak (niem. Durchschlag)
dziakować – dawać pieniądze
dziamdziać – jeść powoli
dziaukać – pyskować (ukr. dziawkaty)
dziunia – dziewczyna
dzyga – bąk (ukr.)

(do góry strony)

F

facka – uderzenie, zwłaszcza w nos
fafrać – bełkotać
fafulasty – podtuczony
fafuły – pełne policzki
falować – iść
famuła – rodzina
fana – chorągiew (niem. Fahne)
farfocle – strzępy, drobiny
fasować – dostać coś, załatwić coś sobie
fecy – onuce, skarpety
fertig – gotowe (niem. fertig)
fifak – człowiek sprytny
fisy – nogi (niem. Füße)
folga – odwilż
forant – na wszelki wypadek
forikować – atakować
forteklapa – fortepian
front – pierwsze miejsce (niem. Front)
frygać – jeść
funiasty – nadęty
funio – zarozumialec
furdygarnia – więzienie
furkać – dmuchać
furt – wciąż
fyrniak – perkaty nos

(do góry strony)

G

galanty – elegancki
garkotłuk – gosposia
gibirować się – należeć się
gielajza – kufel (niem. Geleise)
gieltować się – wynosić się ponad innych
glans – połysk (niem. Glanz)
głuchman – głuchy
gnieciuch – ciasto drożdżowe
gnot – dziecko
gnypek – tępy nóż (niem.)
gongil – katar, wydzielina z nosa
graba – ręka
grajcar – pieniądz (austr. Kreuzer)
grajfnąć – ukraść (niem.)
gudz – węzeł sznurowadła (ukr.)
gufrować – marszczyć
gwer – karabin (niem. Gewehr – broń)

(do góry strony)

H

haczyk – pogrzebacz
hadiuga – złośliwiec
hadra – kłótliwa baba (niem. hadern)
hajcer – palacz (pomocnik maszynisty) (niem. heizen)
hajcować – palić (np. w piecu) (niem. heizen)
hajcownia – parowóz (niem. heizen)
hajda – wynocha! won!
hajdać się – kołysać się (ukr. "gojdatysia")
hajtać się – brać ślub
hajtu – spacer (ukr.)
halaburda, hałaburda – awantura, mieszanina
halastra, hałastra – zbieranina
halba, halbka – kufel (niem.)
halka – kawka (ukr.)
haltować – zatrzymać (niem. halt! – stój!)
halukać – krzyczeć na kogoś
Haman – brutal (hebr.)
handełes – handlarz (jid., pogardliwie)
handryczyć się – sprzeczać się, przekomarzać
hara – wódka
harap – pas
haratać się – bić się
harbuz – dynia
hardyga – stary dom
harmadla – szpilka do włosów
harmider – zgiełk
hawira – dom, mieszkanie
hebes – głupiec (jid.)
hebra – zbieranina
hepać – karcić
hołodryga – oberwaniec
horpyna – ogromna kobieta
hreczka – gryka, kasza gryczana (ukr.)
hrunio – gbur
hryć – głupiec
hrymać – mocno uderzać
hulać – chodzić, łazić (ukr. "hulaty")
hurgotać – stukać
hyckać – skakać

(do góry strony)

J

jadaczka – gęba
jojkać, jojczyć – narzekać (ukr.)
juchcić – kraść
juszka – rzadka zupa (ukr.)

(do góry strony)

K

kaban – wieprz (ukr.), pogard. Ukrainiec
kacap – głupiec (ukr.)
kacaraba – kot
kaczać się – toczyć się
kaczan – głąb kapusty (ukr.)
kalamacja – zamieszanie
kalapitra – głowa
kałabania – kałuża (ukr.)
kałakunio – tępak
kałapućkać – mieszać
kaparzyć – źle robić, biedować
kapcan – człowiek do niczego
kapcylinder – kapelusz
kapeluch – kapelusz (ukr. капелюх)
karaba – kot
karmenadel – kotlet
katulać – toczyć coś okrągłego (ukr. "kotulaty")
kawuncia – kawa
kibelek – garnuszek (niem. Kübel)
kidać – rzucać (ukr. кидати)
kiel – kapusta włoska (wł.)
kiepełe – głowa (jid. קעפּעלע)
kikać – patrzeć
kimać – spać
kindrus – łobuziak, urwis (niem. Kinder)
kinol – nos
kireja – płaszcz
kirzyć – pić
kitka – kotek (ukr. кіт)
klapać – trzepać
klempa – zła kobieta
kłapaczka – usta
kławaki – zęby
knajać – jechać, biec, łazić
kociuba – szufla, przyrząd do wygarniania węgla z pieca (ukr.)
kociurbaty – małego wzrostu
kocmołuch – brudas
kojdym – odważny (jid. קודם)
kolegówna– koleżanka
kolędować – wydziwiać
kołotuszka – urządzenie kuchenne do mieszania, mątewka (ukr.)
kołtunić się – żenić się
kopystka, kopyść – drewniana łyżka (ukr.)
koromesło – nosidło na wodę (ukr.)
kostorbaty – o nierównej powierzchni (ukr.)
kostumacha – wielka kość (ukr.)
krawczyni – krawcowa (ukr.)
kręcić gitarę – fantazjować
krys – kapelusz lub inne nakrycie głowy (ros. крыша – dach, ukr. криси – rondo kapelusza)
krzyżbanty – krzyże
kucza – mały ciemny pokój
kuczki – żydowskie święto
kula – noga
kumać – rozumieć
kustumachi – kości (ukr.)
kutać – zwijać
kutia – pszenica z makiem i miodem (ukr.)
kwargiel – serek wiejski (niem. Quargel)

(do góry strony)

L

leberka – wątróbka (austr. Leberkäse)
lepetryka – tyłek
lichtarnia – latarnia (ukr.)
linewka – cienka linka
litosierdzie – miłosierdzie (czes.)
lola – dziewczyna
lubcia – droga osoba (ukr.)
luftować – wietrzyć (niem. lüften)

(do góry strony)

Ł

łaba – łapa
łabaty – niezgrabny
łabudać się – krzątać się
łachować się – wyśmiewać kogoś (niem. lachen)
łandyga – wysoka dziewczyna
łepeta, łepetyna – głowa
łukawy – chciwy (ukr.)
łyska – błyska
łyta – człowiek bogaty

(do góry strony)

M

maćkać – babrać się
maćko – brzuch
magulać – bić
magulanka – bójka
makagigi – słodycze (pers.)
makitra – makutra (ukr.) lub głowa
makohon – wałek drewniany służący do tarcia maku w makutrze (ukr.)
makówka – głowa
makutra – ceramiczna miska, wewnątrz rowkowana do ucierania maku
małanka – młoda dziewczyna
małpiszon – małpa (także przen.)
mamcia – miła starsza pani
manele – drobiazgi (jid.)
mantel – płaszcz (niem. Mantel)
mantyłepa – wstrętna małpa
masny – tłusty (czes.)
maścić – bić
mazak – twarz
mazepa – brzydka kobieta
mecyja – specjał (jid.)
megać – uciekać
mentykaptus – pomyleniec (łac.)
meszty – półbuty damskie, kapcie (ukr.)
miglanc – spryciarz
mikrus – malec
miszkulancja – mieszanina
miszunk – bójka (niem. Missgunst)
mogiłki – cmentarz
moniak – drobny pieniądz, moneta
mordownia – knajpa
motorowy – motorniczy
mudio – mruk
mulik – murarz
murga – cham
murmyło – ponurak
mykiecić – mylić
myszygine, myszigene – wariat (jid.)
mytka – szmata, plotkara (jid.)

(do góry strony)

N

na blank – bez płaszcza (niem. blank – pusty)
na chal pal – w pośpiechu
na links – na gapę (niem. links – lewo)
nachapać – nagromadzić
nadać się – przydać się
najsampierw – nasamprzód
nakaslik, nakastlik – szafka nocna
naobkoło – na około
narandża – pomarańcza
niezdały – do niczego (ukr.)
niuńka – bezradny
nykać – szukać

(do góry strony)

O

oberchabka – łapówka
odfastrygować się – odczepić się
odknajać się – odczepić się
oględnoć – obejrzeć (ukr.)

(do góry strony)

P

pacałycha – zabawa
pacan – głupiec (jid.)
pachniarz – nos
pacię – prosiak
paciuk – świnia (ukr.)
packa – uderzenie
pała – głowa
pampuch – pączek (ukr.)
panowla! – zawołanie na kolegów, odpowiednik panowie!
papendekiel – tektura
parkan – kołnierzyk
paszcza – usta
paszczękować – dużo mówić
pedały – nogi
pełechaty – długowłosy
pełechy – długie włosy
perekicki – wywracanie koziołka (ukr.)
perekińczyk – zdrajca(ukr.)
perepałki – utarczki (ukr.)
pieszki – pieszo (ukr.)
pikuleta – buty
pinda – niedorosła dziewczyna (hebr.)
pipczyć – naciskać
pitolko – mało poważny
pluskwa – zwada
pod chajrem – pod słowem honoru
podfruwajka – podlotek
podlizajło – lizus
pokiwany – oszukany
poligutko – powolutku
polikier – policjant
pomieszkanie – mieszkanie (ukr.)
potyrajko – ten, którego się poniewiera
potyrcze – negatywnie o kimś
prażyć – gotować
proch – kurz (ukr.)
prynuka – zachęta (ukr.)
przerastały – przerośnięty
przyjaciółka – agrafka
przyklajstrować – przylepić
przylipka – piętka chleba
przyszpilić – przypiąć
przywabliwy – atrakcyjny, przystojny (ukr.)
psyche – lustro
putnia – wiadro
pyćkać – źle pracować
pyłychi – włosy
pypka – smoczek (czes.)

(do góry strony)

R

raderka – gumka do wycierania (niem. radieren – wymazywać)
ragóżka – wycieraczka
rajdać – długo rozmawiać
rańsze – wcześniej (ukr.)
rapaty – szorstki
rączka – pióro (ukr. ручка)
recht – racja (niem. Recht)
rejwach – rozgardiasz (niem.)
rikcug – odwrót (niem.)
rozduć – rozdmuchać
rozpałki – zapałki
rukzak – plecak (niem. Rucksack)
rura – piekarnik, piec, zob. bratrura (niem. Bratrohr)
rychać – kaszleć
rychtować – przygotować (niem. einrichten – ułożyć)
ryćkać – kopać
ryło – twarz (ukr.)
rymunda – zła kobieta
rynka – płaski lub niski garnek
rynwa – rynna (ukr. ринва)
rypać się – tłuc się

(do góry strony)

S

sałamacha – mieszanina (ukr.)
serdeczny – potężny (ukr.)
setny – duży
sicz – sitwa, grupa (ukr.)
sinka – niebieska farba (ukr.)
skałka – drobne drewienko, drzazga (ukr.)
skikać – skakać (ukr.)
skiła – pies
skisły – skwaśniały (ukr.)
słychać – czuć zapachy
smarowóz – brudas
smyknąć – popić sobie
smytrać – kraść
sobaczyć – wyzywać
specyfinder – spryciarz
spuchlak – grubas
stopka – bezpiecznik
strachoput – wystraszony (ukr.)
studzinina – galareta z nóżek
sumer – chleb
syromudry – przemądrzały (ukr.)
szac – piękny (niem. Schatz)
szałaputa – bezmyślny
szantrapa – niechlujna kobieta
szapoklak – kapelusz (franc.)
szaragi – wieszak na ubrania, ręczniki (niem. Schragen – stojak, skrzyżowane belki, kobyłka, kozioł)
szczeznąć – zgubić się (ukr.)
szczypka – drewno na rozpałki
szepetlawy – sepleniący (ukr.)
szkira – dziewczyna (ukr.)
szkut – malec
szkwarki – skwarki (ukr.)
szlaban – ława do spania
szmara – kobieta dostępna (jid.)
szmondzia – niechlujna kobieta
szmulać – chodzić
szmulać – chodzić, łazić
sznadaławy – zabiedzony
szóstak – 10 groszy
szpacirgang – spacer (niem. Spaziergang)
szpanegla – pinezki
szpanegli – pinezki
szpanować – naciągać (niem. spannen)
szparować – oszczędzać (niem. sparen)
szperka – słonina (niem. Speck)
szpicyfinder – spryciarz (o dziecku) (niem. spitzfindig)
szpilać – grać (niem. spielen)
szponder – boczek (ukr.)
szportać – grzebać
szprechać – mówić (niem. sprechen)
szpurnąć – rzucić
szpurt – szybki bieg
szragi, szaragi – wieszak
szrajbować – pisać (niem. schreiben)
sztajfować – krochmalić (niem. steif)
sztajgować – biegać (niem. steigen)
sztajgować – iść szybko (niem.)
sztajuwany – krochmalony (niem. steif)
sztangil, sztangiel – rodzaj pieczywa (bułka na hot doga) (austr. Stangerl)
sztaniety – spodnie (ukr.)
sztany – spodnie (ukr.)
sztraflik – pasek, rzemień
szturkać – trącać (ukr.)
szturpak – niedorozwinięty
sztyblet, sztybulet – półbut na gumkę
sztylać – kuleć
sztymować – zgadzać się (niem. stimmen, zustimmen)
szuber – zasuwa do komina (niem. schieben)
szwarc – pasta do butów (niem. schwarz)
szwendać się – chodzić tu i tam
szwicować – ciężko pracować
szwimki – kąpielówki (niem. schwimmen)
szwydryga – szewc
szypytlawy – sepleniący (ukr. szepeliawy)