Aneks:Język duński - przymiotnik

Przymiotniki dają uzupełniające informacje o rzeczownikach. Forma przymiotnika musi zgadzać się z formą rzeczownika. Zatem większość przymiotników ma trzy formy.

Forma podstawowa – Liczba pojedyncza
wspólny (en)
nijaki (et)
En stor bil Et stort

hus

Bilen er stor Huset er stort
&nbsp Przysłówek:
&nbsp Vi køber stort ind
liczba mnoga:
  • To store huse
  • Husene er store

forma określona:

  • Den store bil
  • Det store hus

Prawie wszystkie przymiotniki mogą być używane jako przysłówki po dodaniu końcówki –t.

Końcówka –e

edytuj
  • W liczbie mnogiej forma nie jest uzależniona od rodzaju.
  • W formie określonej forma nie jest uzależniona ani od rodzaju ani od liczby.

Ogromna większość przymiotników odmienia się następująco:

stor stort store
rød rødt røde
sød sødt søde
dygtig dygtigt dygtige

Niektóre przymiotniki mają identyczną formę wspólną i nijaką:

egoistisk egoistisk egoistiske
glad glad glade
træt træt trætte [t > tt]

Istnieją też inne odmiany:

forkølet forkølet forkølede
lille lille små
grov groft grove
blå blåt blå
gammel gammelt gamle

Niektóre nie odmieniają się w ogóle:

moderne moderne moderne

Stopniowanie przymiotników

edytuj

Stopień:

równy wyższy najwyższy
&nbsp -ere -est
rig rigere rigest
høj højere højest

Spółgłoski poprzedzone krótką samogłoską często podwajają się, kiedy są stopniowane:

dum dummere dummest
grøn grønnere grønnest
træt trættere trættest

Przymiotniki kończące się na –ig stopniują się przez -ere, -st:

vigtig vigtigere vigtigst
billig billigere billigst
dejlig dejligere dejligst

Istnieje też inne odmiany:

stor større størst
doven dovnere dovnest

Niektóre stopniują się nieregularnie:

gammel ældre ældst
god bedre bedst
lille mindre mindst
ung yngre yngst
mange flere flest
meget mere mest

Niektóre przymiotniki stopniują się przez ”mere”, „mest”, np.:

1. Niektóre przymiotniki dwusylabowe oraz prawie wszystkie trzy– i więcejsylabowe.
populær mere populær mest populær
sulten mere sulten mest sulten
2. Przymiotniki z końcówką: -et, -isk i niektóre inne.
forkølet mere forkølet mest forkølet
egoistisk mere egoistisk mest egoistisk

Porównanie

edytuj
Tina er lige så sulten som Jens. Tina er lige så høj som Jens.
Tina er mere sulten end Jens. Tina er højere end Jens.
Tina er den mest sultne i sin klasse. Tina er den højeste i sin klasse.

Przymiotnik jako rzeczownik

edytuj

Niektóre przymiotniki są używane też jako rzeczowniki. Takie przymiotniki są najczęściej używane jako rzeczowniki w liczbie mnogiej, w formie określonej:

de arbejdsløse de voksne de unge

Liczba pojedyncza

nieokreślona Vi har en ansat som samler på frimærker.
określona Den ansatte ville have ferie.

Liczba mnoga

nieokreślona Vi har 16 ansatte.
określona De ansatte gik i strejke.

Związki stałe

edytuj

Niektóre przymiotniki wymagają użycia określonego przyimka. Na przykład:

dygtig til dobry w dygtig til at male
flink til chętny do flink til at lave indkøb
flittig til robić coś z zapałałem flittig til at lave lektier
forelsket i zakochany w Jørgen er forelsket i Anna
forskellig fra różny od skruer er forskellige fra søm
forvirret over roztargniony czymś forvirret over nyhederne
glad for uradowany czymś jeg er glad for at se dig
god til dobry do/ w god til at bokse
god mod dobry dla god mod dyr
høflig overfor uprzejmy wobec høflig overfor alle
interesseret i zainteresowany czymś interesseret i politik
kærlig overfor czuły wobec kærlig overfor hende
nervøs over czegoś hun er nervøs over ham
nysgerrig efter ciekawy czymś nysgerrig efter at vide noget
venlig overfor miły wobec venlig overfor sine ansatte
vild med zachwycony czymś vild med frikadeller

Źródła

edytuj