Aneks:Język angielski - rzeczowniki

Spis treści aneksu

Rzeczowniki (ang. nouns) są częściami mowy oznaczającymi przedmioty, osoby i zwierzęta, a także pojęcia niematerialne.

Przedimki

Język angielski wymaga użycia przedimka przed rzeczownikiem (w przypadku rzeczowników będących w wyrażeniach, np. z przymiotnikami, przedimek stawia się przed całym wyrażeniem). Przedimków nie stawia się przed rzeczownikami w dopełniaczu w postaci Saxon genitive.

a, an

Te przedimki stawia się tylko przed wyrazami w liczbie pojedynczej i tylko przed wyrazami, które nie są znane z kontekstu. Występuje również w pewnych stałych związkach wyrazowych.

Przedimek an stawia się przed wyrazem zaczynającym się w wymowie od samogłoski:

a cat, an apple, an hour

the

Ten przedimek stawia się przed wyrazem liczby pojedynczej lub mnogiej, które są już znane z kontekstu. Rzeczownikami znanymi z kontekstu są także rzeczowniki określone przez niektóre przymiotniki i liczebniki: the last man ("ostatni człowiek" – skoro ostatni, to wiadomo jaki), the first place itd.

Przykłady:

I have a cat. → Mam kota. (jakiegoś kota)

The cat is beautiful. → (Ten) kot jest piękny. (Wiadomo, o którego kota chodzi – tego z poprzedniego zdania).

bez przedimka

Przedimków nie stawia się:

• przedimków nieokreślonych przed rzeczownikami w liczbie mnogiej (a cat – cats)
• przed imionami, nazwiskami, nazwami geograficznymi, planetami itp. Wyjątki:
  • nazwy rzek: the Rhine ("Ren")
  • nazwy narodów: the Polish ("Polacy")
  • nazwiska rodów: the Jetsons ("Jetsonowie")
  • złożone nazwy państw: the United Kingdom, the United States
• przed rzeczownikami użytymi z przyimkiem by, odpowiadającym polskiemu narzędnikowi (by bus → autobusem)
• przed rzeczownikami będącymi nazwami instytucji, ogólnych miejsc (home)
• przed rzeczownikami niepoliczalnymi (iron, capitalism, water)

Generalnie przedimków na język polski nie tłumaczy się. Jednak dla podkreślenia efektu można przedimki a, an zastąpić przez zaimki "jakiś", "pewien", zaś przedimek the – przez "ten/ta/to/ci/te".

Odmiana

Przypadki

W języku angielskim rzeczowniki odmieniają się przez liczby, osoby oraz trzy przypadki: mianownik (ang. nominative case), dopełniacz (ang. genitive case) oraz celownik/biernik (ang. objective case). Formę dopełniacza osób bądź zwierząt (generalnie istot żywych) tworzy się przez dodanie do mianownika końcówki -'s (ang. Saxon genitive), np.

policeman → a policeman's hat ("policjant" → "czapka policjanta"; przedimek a dotyczy słowa hat, nie policeman!)

Dla rzeczowników w liczbie mnogiej dodaje się sam apostrof:

boys → boys' ("chłopcy" → "chłopców")

Taka forma tworzenia dopełniacza jest mniej oficjalna i rzadko używana w odniesieniu do pojęć nieżywotnych. Do tworzenia bardziej poprawnych form używa się słowa of:

the policeman → a hat of the policeman (przedimek a dotyczy słowa hat, a the – policeman)

Proszę zwrócić uwagę na umieszczenie głównego rzeczownika (hat) – w przypadku użycia Saxon genitive jest on za rzeczownikiem w dopełniaczu, w przypadku of – przed.

Forma objective case jest zawsze taka sama jak forma mianownika. Jedyne widoczne różnice występują przy używaniu zaimków.

Liczby

Większość rzeczowników (podobnie jak w języku polskim) występuje w liczbie pojedynczej (singular number) i mnogiej (plural number).

Duża część rzeczowników tworzy liczbę mnogą przez dodanie do mianownika liczby pojedynczej końcówki -s, np.:

cat → cats, car → cars, tree → trees ("kot" → "koty", "samochód" → "samochody", "drzewo" → "drzewa")

W przypadku, gdy rzeczownik kończy się literą -c, -ch, -s, -sh, -x lub -z, lub występuje zbitka spółgłosek, końcówka liczby mnogiej przyjmuje postać -es:

waitress → waitresses ("kelnerka" → "kelnerki")

Dla rzeczowników kończących się na spółgłoskę przed -y lub -i następuje zamiana -y na -i oraz dodanie -es:

baby → babies ("dziecko" → dzieci), ale toy → toys ("zabawka" → zabawki)

Rzeczowniki man i woman oraz pochodzące od nich rzeczowniki oznaczające zawody, tworzą liczbę mnogą:

man → men, woman → women, policeman → policemen ("mężczyzna" → "mężczyźni", "kobieta" → "kobiety", "policjant" → "policjanci")

Niektóre rzeczowniki obcego pochodzenia (z łaciny i greki) mogą odmieniać się według wzoru źródłowego języka:

forum → forums lub fora; cumulus → cumuli ("forum" → "fora", "cumulus" → "cumulusy")

Rzeczowniki foot oraz teeth odmianiają się przez zamianę -oo- na -ee-:

foot → feet, tooth → teeth ("stopa" → "stopy", "ząb" → "zęby").

Niektóre inne rzeczowniki o podobnej, nieregularnej odmianie:

goose → geese, mouse → mice ("gęś" → "gęsi", "mysz" → "myszy").

Rzeczowniki ox i child tworzą liczbę mnogą z końcówką -(r)en:

ox → oxen, child → children ("wół" → "woły", "dziecko" → "dzieci")

Niektóre rzeczowniki będące nazwami zwierząt, jak fish ("ryba"), sheep ("owca"), deer ("jeleń"), odmieniają się lub nie w zależności od znaczenia:

fish → fish (w normalnym, codziennym użyciu) lub fish → fishes (w sensie gatunku ryb).

Rzeczownik aircraft oraz nazwy narodowości zakończone na -ese (Chinese, Vietnamese, Japanese itd.) mają taką samą formę liczby pojedynczej i mnogiej.

Rzeczowniki zbiorowe (jak family - "rodzina") mogą być traktowane jako rzeczownik w liczbie mnogiej, choć tworzą również własną liczbę mnogą (families).

Rzeczowniki oznaczające pojęcia abstrakcyjne lub niepoliczalne nie tworzą liczby mnogiej:

love, air, Uranus, iron, communism → "miłość", "powietrze", "Uran" (planeta), "żelazo", "komunizm"

Niektóre rzeczowniki występują tylko w liczbie mnogiej:

trousers → "spodnie"

Rodzaj

Podobnie jak w języku polskim, angielskie rzeczowniki mają trzy rodzaje: męski, żeński i nijaki (tylko w liczbie pojedynczej). Rodzaj rzeczownika ma znaczenie jedynie przy używaniu zaimków.

Zdecydowana większość rzeczowników pospolitych, oznaczających przedmioty ma formę rodzaju nijakiego. Wyjątkiem mogą być nazwy pojazdów, np. ship "statek" (ż), które są rodzaju żeńskiego.

Rzeczowniki oznaczające zawody lub płeć ludzi czy zwierząt przyjmują rodzaj męski lub żeński. Uwaga: rzeczowniki oznaczające zwierzęta w ogólności są rodzaju nijakiego:

cat (n) - "kot", cat (m) - "kocur", cat (f) – "kotka"

Dla odróżnienia między tymi znaczeniami dodaje się czasem przedrostek he- lub she-:

wolf (n) – "wilk", he-wolf (m) – "samiec wilka", she-wolf (f) – "wilczyca"

Rzeczowniki oznaczające nazwy państw są rodzaju żeńskiego (również te występujące w liczbie mnogiej, np. United States).

Tworzenie rzeczowników

Od czasowników

• Poprzez bezpośrednie przyjęcie formy czasownika:

to look ("spoglądać") → a look (spojrzenie)

• przez dodanie końcówki -er (oznaczającej wykonawcę czynności) lub -ee (oznaczającej przedmiot czynności):

employ ("zatrudniać") → employer ("pracodawca"), → employee ("pracownik")

• przez użycie formy imiesłowu (zakończonej na -ing):

make ("robić") → making ("robienie")

Od przymiotników

• Przez bezpośrednie przyjęcie formy przymiotnika

white ("biały") → white ("biel")

• przez dodanie -ness (z ewentualną zamianą ostatniego -y na -i):

happy ("szczęśliwy") → happiness ("szczęście")

• przez dodanie -y:

honest ("szczery") → honesty ("szczerość")

• dla przymiotników zakończonych przez -able zamiana końcówki na -ability:

probable ("prawdopodobny") → probability ("prawdopodobieństwo")

Od innych rzeczowników

• tworzenie nazw zawodów przez dodanie -man:

police ("policja") → policeman ("policjant")

• tworzenie formy żeńskiej przez zamianę -man na -woman:

policeman → policewoman ("policjantka")

• tworzenie formy żeńskiej przez dodanie -ess:

steward → stewardess, waiter ("kelner") → waitress ("kelnerka")