קעגן (jidysz)

edytuj
transliteracja:
YIVO: kegn; polska: kegn
wymowa:
IPA/ˈkɛgn/; IPA[ˈkɛɡŋ̩]
znaczenia:

przyimek

(1.1) przeciw, przeciwko, (walka) z, (lekarstwo) na, (wiatr, prąd) pod
(1.2) wbrew, na przekór
(1.3) naprzeciw, naprzeciwko, vis-à-vis
(1.4) (tuż) przed, (wieczór, koniec) pod, (noc) na
(1.5) koło, około, mniej więcej, w przybliżeniu, z
(1.6) wobec, względem, w stosunku do, w odniesieniu do
(1.7) wobec, w porównaniu z
(1.8) na temat, w sprawie, co do, w związku z, à propos
odmiana:
(1.1-8) nieodm.
przykłady:
(1.1) איך רעכן, פּאַפּאַ, אַז דו וועסט נישט האָבן גאָרנישט קעגן דעם, וואָס מײַן חבֿר שמעון וועט בלײַבן בײַ מיר איבער פּסח.‏ → Tato, liczę, że nie będziesz miał nic przeciwko temu, mój przyjaciel Szymon zostanie u mnie w czasie Paschy[1].
(1.6) ער האַנדלט ניט גוט קעגן אונדז.‏ → On się zachowuje nieładnie wobec / względem / w stosunku do nas[2].
(1.7) קעגן איר איז ער אַ ריז.‏ → W porównaniu z nią on to olbrzym[2].
(1.8) קעגן וואָס זאָגסטו עס?‏ → W związku z czym / À propos czego to mówisz?[2]
składnia:
kolokacje:
(1.1) קעמפֿן קעגן → walczyć przeciwko + C. / z + N.
(1.1) זײַן קעגן → być przeciwko / przeciwnym + C.
(1.1) האָבן קעגן → mieć przeciwko + C.
(1.1) אַ מיטל קעגן → środek na + B.
(1.1) קעגן ווינטpod wiatr
(1.2) קעגן די דערוואַרטונגעןwbrew oczekiwaniom
(1.3) קעגן פֿענצטערnaprzeciwko okna
(1.4) קעגן אָוונטpod wieczór
(1.4) קעגן נאַכטna noc, przed nocą
(1.5) קעגן אַ קילאָמעטערokoło kilometra, z kilometr
synonimy:
antonimy:
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
związki frazeologiczne:
etymologia:
śwn. gegen, por. niem. gegen[3]
uwagi:
źródła:
  1. שלום־עליכם (Szolem-Alejchem): אין שטורעם (In szturem).
  2. 2,0 2,1 2,2   Дмитрий Владимирович Тищенко, Идиш-русский словарь, Арт Економі, Kijów 2012 (2019), ISBN 978-617-7289-86-8.
  3.   Hasło „gegen” w: Digitales Wörterbuch der deutschen Sprache, Berlin-Brandenburgische Akademie der Wissenschaften.