וויסן
- transliteracja:
- YIVO: visn; polska: wisn
- znaczenia:
czasownik przechodni
- (1.1) wiedzieć, znać, orientować się
- (1.2) doznawać, zaznawać, doświadczać
rzeczownik, rodzaj nijaki
- odmiana:
- (1.1-2) lp איך ווייס, דו ווייסט, ער / זי / עס ווייס(ט) ‖ lm מיר ווייסן, איר ווייסט, זיי ווייסן ‖ fp האָבן + געוווּסט
- (2.1-2) lp וויסן; blm
- przykłady:
- (1.1) עס איז אַ חילוק: צי מע ווייסט, וואָס מע רעדט, צי מע רעדט, וואָס מע ווייסט. → To różnica: czy się wie, co się mówi, czy się mówi, co się wie[1].
- (1.1) די פֿאַטשיילע מיטן געלט חאָט דער רבֿ איבערגעגעבן דער רביצין, זי זאָל דאָס פֿאַרשליסן אין קאַסטן, און די שליסעלעך זאָל זי באַהאַלטן אין אַן אָרט, וואָס קיין בן־אָדם זאָל ניט וויסן… → Chustę z pieniędzmi przekazał rabin swej żonie, żeby to zamknęła w skrzyni, a kluczyki schowała w miejscu, którego by żaden śmiertelnik nie znał…[2]
- składnia:
- (1.1) וויסן פֿון → wiedzieć o + Ms., znać + B., orientować się w + Ms.
- (1.2) וויסן פֿון → doznawać / zaznawać / doświadczać + D.
- kolokacje:
- (1.1) אויף וויפֿל איך ווייס → o ile mi wiadomo, o ile się orientuję / wiem
- (1.2) ניט וויסן פֿון קיין נויט → nie zaznać biedy, żyć w dostatku
- (2.1) אָן מײַן וויסן → bez mojej wiedzy
- synonimy:
- antonimy:
- hiperonimy:
- hiponimy:
- holonimy:
- meronimy:
- wyrazy pokrewne:
- rzecz. וויסנשאַפֿט, וויסנשאַפֿטלער, וויסנשאַפֿטלערין
- przym. וויסנשאַפֿטלעך, וויסעוודיק
- przysł. וויסנשאַפֿטלעך, וויסעוודיק
- związki frazeologiczne:
- (1.1) לאָזן וויסן lub געבן צו וויסן lub טאָן צו וויסן → dawać znać, zawiadamiać, informować
- uwagi:
- źródła:
- Дмитрий Владимирович Тищенко, Идиш-русский словарь, Арт Економі, Kijów 2012 (2019), ISBN 978-617-7289-86-8.
- Yitskhok Niborski, Bernard Vaisbrot, Dictionnaire yiddish-français, Bibliothèque Medem, Paryż 2002, ISBN 2951137273.
- ↑ Hasło „xilek” w: Аляксандар Астравух, Ідыш-беларускі слоўнік, Медисонт, Mińsk 2008, ISBN 978-985-6530-86-2.
- ↑ שלום־עליכם (Szolem-Alejchem): פֿון כּתרילעווקע (Fun Kasrilewke).
- ↑ Hasło „wissen” w: Digitales Wörterbuch der deutschen Sprache, Berlin-Brandenburgische Akademie der Wissenschaften.