Wikisłownik

אָדער

אָדער (jidysz)

edytuj
 
(2.1) אָדערן
 
(2.3) אָדערן
transliteracja:
YIVO: oder; polska: oder
wymowa:
IPA: /ˈɔdɛʀ/; IPA: [ˈɔdəʀ]
znaczenia:

spójnik

(1.1) lub, albo, w pytaniach czy
(1.2) czyli, to jest, to znaczy[1]

rzeczownik, rodzaj męski lub żeński

(2.1) anat. naczynie krwionośne, żyła, tętnica[2]
(2.2) w mięsie żyła, ścięgno[1]
(2.3) bot. miner. met. w liściu, kamieniu, metalu itp. żyłka, nerw[2][3]
(2.4) geol. górn. żyła[1]

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

(3.1) geogr. (rzeka) Odra[4]
odmiana:
(1.1-2) nieodm.
(2.1-4) lp אָדער; lm אָדערן
(3.1) lp אָדער; blm
przykłady:
(1.1) אָדער הײַנט, אָדער מאָרגן → albo dzisiaj, albo jutro[1]
(1.1) אַז אַ ייִד האָט אַ הונט, איז אָדער דער הונט נישט קיין הונט, אָדער דער ייִד נישט קיין ייִד.‏ → żart. Jak Żyd ma psa, to albo ten pies to nie jest żaden pies, albo ten Żyd to nie jest żaden Żyd.[5]
(1.1) יאָ אָדער ניין?‏ → Tak czy nie?[1]
(1.2) דער וואַסער־אָקס, אָדער היפּאָפּאָטאַם → wół wodny, to jest hipopotam[1]
(2.2) פֿלייש מיט אַ סך אָדערן → mięso z dużą ilością ścięgien, żylaste mięso[6]
składnia:
kolokacje:
(1.1) …אָדער…, אָדער → albo…, albo…
synonimy:
(1.1) צי
antonimy:
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
(2.1-4) rzecz. zdrobn. אָדערל
(2.1-4) przym. אָדערדיק
związki frazeologiczne:
(2.1) גילדענער אָדער = גילדענע אָדער → hemoroidy
(2.1) טרענען די אָדערן → wypruwać żyły, męczyć, dręczyć
(2.1) שלאָגן צו דער אָדער = לאָזן צו דער אָדער → puszczać krew
etymologia:
(1.1-2) śwn. oder, por. niem. oder[7]
(2.1-4) śwn. āder, por. niem. Ader[8]
(3.1) niem. Oder
uwagi:
nie mylić z: אָדר
źródła:
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5   Борис Вайнблат, Идиш-русский словарь, 2008, s. 114.
  2. ↑ 2,0 2,1   Yitskhok Niborski, Bernard Vaisbrot, Dictionnaire yiddish-français, Bibliothèque Medem, Paryż 2002, ISBN 2951137273, s. 4.
  3. ↑   Дмитрий Владимирович Тищенко, Идиш-русский словарь, Арт Економі, Kijów 2012 (2019), ISBN 978-617-7289-86-8, s. 5.
  4. ↑   Александр М. Солдатов, Большой идиш-русский словарь, 2003–2009.
  5. ↑ Salcia Landmann, Jiddisch: Das Abenteuer einer Sprache. Mit kleinem Lexikon jiddischer Wörter und Redensarten sowie jiddischen Anekdoten, Ullstein, Frankfurt a.M. / Berlin 1987, ISBN 3-548-35240-5, s. 252 / 413.
  6. ↑   Hasło „oder” w: Аляксандар Астравух, Ідыш-беларускі слоўнік, Медисонт, Mińsk 2008, ISBN 978-985-6530-86-2, s. 582.
  7. ↑   Hasło „oder” w: Digitales Wörterbuch der deutschen Sprache, Berlin-Brandenburgische Akademie der Wissenschaften.
  8. ↑   Hasło „Ader” w: Digitales Wörterbuch der deutschen Sprache, Berlin-Brandenburgische Akademie der Wissenschaften.
Źródło: „https://pl.wiktionary.org/w/index.php?title=אָדער&oldid=7317166”