żąć
żąć (język polski)
edytuj- znaczenia:
czasownik przechodni niedokonany
- (1.1) roln. ścinać zboże lub trawę ręcznie, za pomocą jakiegoś narzędzia np. sierpa, kosy
- (1.2) daw. wyciskać, skręcając coś
- odmiana:
- (1.1) koniugacja Xc
forma liczba pojedyncza liczba mnoga 1. os. 2. os. 3. os. 1. os. 2. os. 3. os. bezokolicznik żąć czas teraźniejszy żnę żniesz żnie żniemy żniecie żną czas przeszły m żąłem żąłeś żął żęliśmy żęliście żęli ż żęłam żęłaś żęła żęłyśmy żęłyście żęły n żęłom żęłoś żęło tryb rozkazujący niech żnę żnij niech żnie żnijmy żnijcie niech żną pozostałe formy czas przyszły m będę żął,
będę żąćbędziesz żął,
będziesz żąćbędzie żął,
będzie żąćbędziemy żęli,
będziemy żąćbędziecie żęli,
będziecie żąćbędą żęli,
będą żąćż będę żęła,
będę żąćbędziesz żęła,
będziesz żąćbędzie żęła,
będzie żąćbędziemy żęły,
będziemy żąćbędziecie żęły,
będziecie żąćbędą żęły,
będą żąćn będę żęło,
będę żąćbędziesz żęło,
będziesz żąćbędzie żęło,
będzie żąćczas zaprzeszły m żąłem był żąłeś był żął był żęliśmy byli żęliście byli żęli byli ż żęłam była żęłaś była żęła była żęłyśmy były żęłyście były żęły były n żęłom było żęłoś było żęło było forma bezosobowa czasu przeszłego żęto tryb przypuszczający m żąłbym,
byłbym żąłżąłbyś,
byłbyś żąłżąłby,
byłby żąłżęlibyśmy,
bylibyśmy żęliżęlibyście,
bylibyście żęliżęliby,
byliby żęliż żęłabym,
byłabym żęłażęłabyś,
byłabyś żęłażęłaby,
byłaby żęłażęłybyśmy,
byłybyśmy żęłyżęłybyście,
byłybyście żęłyżęłyby,
byłyby żęłyn żęłobym,
byłobym żęłożęłobyś,
byłobyś żęłożęłoby,
byłoby żęłoimiesłów przymiotnikowy czynny m żnący, nieżnący ż żnąca, nieżnąca żnące, nieżnące n żnące, nieżnące imiesłów przymiotnikowy bierny m żęty, nieżęty żęci, nieżęci ż żęta, nieżęta żęte, nieżęte n żęte, nieżęte imiesłów przysłówkowy współczesny żnąc, nie żnąc rzeczownik odczasownikowy żęcie, nieżęcie - (1.2) koniugacja Xc
forma liczba pojedyncza liczba mnoga 1. os. 2. os. 3. os. 1. os. 2. os. 3. os. bezokolicznik żąć czas teraźniejszy żmę żmiesz żmie żmiemy żmiecie żmą czas przeszły m żąłem żąłeś żął żęliśmy żęliście żęli ż żęłam żęłaś żęła żęłyśmy żęłyście żęły n żęłom żęłoś żęło tryb rozkazujący niech żmę żmij niech żmie żmijmy żmijcie niech żmą pozostałe formy czas przyszły m będę żął,
będę żąćbędziesz żął,
będziesz żąćbędzie żął,
będzie żąćbędziemy żęli,
będziemy żąćbędziecie żęli,
będziecie żąćbędą żęli,
będą żąćż będę żęła,
będę żąćbędziesz żęła,
będziesz żąćbędzie żęła,
będzie żąćbędziemy żęły,
będziemy żąćbędziecie żęły,
będziecie żąćbędą żęły,
będą żąćn będę żęło,
będę żąćbędziesz żęło,
będziesz żąćbędzie żęło,
będzie żąćczas zaprzeszły m żąłem był żąłeś był żął był żęliśmy byli żęliście byli żęli byli ż żęłam była żęłaś była żęła była żęłyśmy były żęłyście były żęły były n żęłom było żęłoś było żęło było forma bezosobowa czasu przeszłego żęto tryb przypuszczający m żąłbym,
byłbym żąłżąłbyś,
byłbyś żąłżąłby,
byłby żąłżęlibyśmy,
bylibyśmy żęliżęlibyście,
bylibyście żęliżęliby,
byliby żęliż żęłabym,
byłabym żęłażęłabyś,
byłabyś żęłażęłaby,
byłaby żęłażęłybyśmy,
byłybyśmy żęłyżęłybyście,
byłybyście żęłyżęłyby,
byłyby żęłyn żęłobym,
byłobym żęłożęłobyś,
byłobyś żęłożęłoby,
byłoby żęłoimiesłów przymiotnikowy czynny m żmący, nieżmący ż żmąca, nieżmąca żmące, nieżmące n żmące, nieżmące imiesłów przymiotnikowy bierny m żęty, nieżęty żęci, nieżęci ż żęta, nieżęta żęte, nieżęte n żęte, nieżęte imiesłów przysłówkowy współczesny żmąc, nie żmąc rzeczownik odczasownikowy żęcie, nieżęcie
- przykłady:
- (1.1) Żniwiarze żęli dzisiaj żyto.
- (1.1) (…) a kto sieje w duchu, z ducha żąć będzie żywot wieczny[1].
- kolokacje:
- (1.1) żąć zboże / pszenicę / żyto / owies / jęczmień / grykę / trawę • żąć kosą / sierpem
- antonimy:
- hiperonimy:
- hiponimy:
- holonimy:
- meronimy:
- wyrazy pokrewne:
- rzecz. żęcie n, żniwa nmos, żeńca m, nażęcie n, pożęcie n, wyżymaczka ż, dożynki nmos
- czas. nażąć dk., pożąć dk.
- przym. żniwny
- związki frazeologiczne:
- życie siać, żywot żąć
- etymologia:
- (1.1) prasł. *žęti, prasł. *žьnǫ → 'ciąć, ścinać ostrym narzędziem'[2]
- por. białor. жаць, ros. жать, ukr. жати, czes. žít, słc. žať
- (1.2) prasł. *žęti, prasł. *žьmǫ → 'gnieść, cisnąć, ugniatać, wygniatać, wyciskać'[3]
- uwagi:
- (1.1) wyraz w języku polskim, złożony wyłącznie z liter ze znakami diakrytycznymi
- tłumaczenia:
- białoruski: (1.1) жаць
- bułgarski: (1.1) жъна
- czeski: (1.1) žít
- esperanto: (1.1) rikolti, falĉi
- rosyjski: (1.1) жать
- słowacki: (1.1) žať
- ukraiński: (1.1) жати
- węgierski: (1.1) kaszál
- włoski: (1.1) mietere
- źródła:
- ↑ Biernat z Lublina, Wybór pism, oprac. Jerzy Ziomek, Ossolineum, 1954, str. 156
- ↑ Hasło „żąć (zboże)” w: Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN.
- ↑ Hasło „żąć (ścierkę)” w: Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN.